Truyền kỳ về Tướng Washington (P.25): Mất cha, bỏ học, cậu bé George và ngọn lửa lương tâm
Mời quý vị đón đọc Loạt bài viết “Truyền kỳ về Tướng Washington.”
George Washington sinh vào tháng Hai năm 1732 trong một gia đình chủ đồn điền giàu có ở Virginia. Theo ghi chép riêng của gia đình Washington, George được sinh ra vào khoảng 10 giờ sáng ngày 11 tháng Hai. Năm 1752, Đế quốc Anh và các thuộc địa Bắc Mỹ ngừng sử dụng lịch Julian (còn gọi là lịch Caesar) và bắt đầu sử dụng lịch Gregory (New Gregorian Calendar) để tính ngày. Vì vậy, ngày sinh nhật của George trở thành ngày 22 tháng Hai. Ngày này về sau đã trở thành Ngày Tổng thống (Presidents’ Day) ở Hoa Kỳ.
Lại nói, cậu bé George sinh ngày 11 tháng Hai là con trai đầu lòng của cha cậu Augustine Washington với người vợ thứ hai. Trước cuộc hôn nhân này, ông Augustine đã kết hôn một lần và có hai con trai cùng một con gái. Augustine là một người đàn ông chăm chỉ, sở hữu một đồn điền thuốc lá, một tiệm rèn và hàng chục nô lệ da đen ở Virginia. Ông có một cuộc sống rất giàu có, sung túc. Theo phong tục của những gia đình giàu có ở thuộc địa Bắc Mỹ lúc bấy giờ, ông Augustine với tư cách là người cha đã gửi hai con trai khoảng mười tuổi sang mẫu quốc du học. Vào thời điểm đó, việc vượt Đại Tây Dương đều được thực hiện bằng đường biển, cả đi và về kéo dài một năm rưỡi. Khi ông thu xếp ổn thỏa cho các con trai và trở về Virginia, ông mới biết người vợ tội nghiệp của mình đã qua đời vì bệnh tật trong thời gian này.
Vì vậy, vào năm 1731, Augustine 37 tuổi đã tái hôn với Mary Johnson Ball 23 tuổi. Mary là một cô gái mồ côi, cha mẹ đều mất sớm, cô được người bạn cũ của cha nhận nuôi. Cô lớn lên nhờ sự giúp đỡ từ thiện của cộng đồng. Vì vậy, cô gái này có một ý chí kiên cường trong lòng và một niềm tin tôn giáo thành kính. Sau khi Mary kết hôn với Augustine Washington, một người góa vợ hơn cô 14 tuổi, vài năm sau, tháng Hai năm 1732, cô hạ sinh con trai cả của họ, George Washington. Hai người họ có tổng cộng sáu người con. Cô con gái do vợ cũ để lại và cô con gái nhỏ của Mary không thể trưởng thành, cả hai đều yểu mệnh từ rất sớm.
Khi George ba tuổi, ông Augustine đã mua một mảnh đất mới rộng 2,500 mẫu Anh. Mảnh đất này nhìn ra sông Potomac, phong cảnh đẹp như tranh vẽ. Gia đình Washington chuyển đến một ngôi nhà mới lớn hơn. Ngôi nhà này chính là Mount Vernon, nơi sau này trở nên nổi tiếng bởi George.
Năm 1738, Lawrence Washington đi học và trở về. George 6 tuổi và anh cả 20 tuổi gặp nhau lần đầu tiên. Khi người con trai cả trở về nhà, ông Augustine đã giao ngôi nhà nơi ông sống và 2,000 mẫu đất xung quanh cho Lawrence, còn ông cùng Mary và những người con khác đến trang trại Ferry. Điều này cũng có nghĩa là sự chia ly. Có thể thấy ông Augustine khá coi trọng người con trai cả này. Theo luật thừa kế của Anh, Lawrence phải là người thừa kế nhiều tài sản nhất từ cha mình.
Theo hồ sơ sinh tử của các thành viên trong gia đình Washington, từ năm 1739 đến năm 1740, con gái mới sinh của Mary, em gái của George, đã không may qua đời khi còn nhỏ. Theo dòng thời gian, điều này có lẽ xảy ra sau khi họ chuyển nhà. Có lẽ Mary lao lực quá độ, hoặc công việc nhà nặng nhọc và sự chăm sóc kém do di chuyển nơi ở đã dẫn đến việc bé gái yểu mệnh. Bất kỳ người phụ nữ nào cũng sẽ khó có thể đương đầu với cuộc sống gia đình lớn và phức tạp như vậy.
Mẹ của George, Mary, là một tín đồ Cơ đốc thành kính. Trong thời gian rảnh rỗi, bà sẽ cùng các con đọc “Kinh thánh” và giáo nghĩa. Những cuốn sách này là những cuốn sách giáo dục cơ sở của cậu bé George. Một trong số đó, “Comptemplation, Moral and Divine” (của Matthew Hale), là cuốn sách mà Mary đọc hàng ngày cho các con. Niềm tin vào Chúa là chiếc nạng cho cuộc đời của Mary, giúp bà vượt qua những năm tháng khó khăn khi mất cha mẹ lúc còn nhỏ, mất chồng và con gái nhỏ sau khi trưởng thành, và phải tự mình nuôi nấng năm người con.
George Washington sau này từng nói, tất cả phẩm cách của tôi đều là do mẹ tôi nuôi dưỡng. Bà là người phụ nữ đẹp nhất trong cuộc đời tôi. Tôi cho rằng mọi thành công trong cuộc sống của tôi đều là nhờ sự giáo dục về đạo đức, trí tuệ và thể chất mà tôi nhận được từ mẹ. (My mother was the most beautiful woman I ever saw. All I am I owe to my mother. I attribute all my success in life to the moral, intellectual and physical education I received from her.）
Trong gia đình Washington, một người anh họ trạc tuổi George trong những năm cuối đời từng kể về việc ông lớn lên cùng George. Khi còn nhỏ, ông và George là bạn chơi và bạn học gắn kết như hình với bóng. Vì ông thường đến nhà Washington nên thường xuyên gặp bà Mary. Ấn tượng mà người mẹ nghiêm túc và tốt bụng này để lại vẫn còn nguyên vẹn trong ký ức của ông những năm cuối đời. Ông ấy mô tả rằng nỗi sợ hãi của ông với mẹ của George vượt xa nỗi sợ hãi của ông đối với chính cha mẹ mình. Ngay cả bây giờ khi đã lên chức ông, đầu gối ông ấy vẫn run rẩy khi nghĩ đến người mẹ có tính tình nghiêm khắc này.
Năm 1743 là năm George 11 tuổi. Tháng Tư năm đó, ông Augustine qua đời. Bà Mary mới 36 tuổi đã trở thành góa phụ, còn George 11 tuổi có 4 người em lần lượt là 10, 9, 7 và 5 tuổi. Hãy thử nghĩ xem, một người mẹ 36 tuổi phải một mình nuôi 5 người con này, thật là gian nan.
Đối với gia đình Washington, năm 1743 là một năm vừa buồn vừa vui. Mùa hè sau sự qua đời của cha, Lawrence kết hôn với một tiểu thư thuộc gia tộc Fairfax nổi tiếng. Đây là gia đình quý tộc lâu đời duy nhất ở thuộc địa sở hữu danh hiệu quý tộc của mẫu quốc.
Do cha mất sớm nên George phải chăm sóc gia đình. Là con trai cả được mẹ dựa vào, cậu phải giúp mẹ chiếu cố các em, đồng thời quản lý tiệm rèn, ruộng thuốc lá, trang trại, v.v. Cậu cũng không thể sang Anh du học như anh trai. Cậu học tại một trường ngữ pháp địa phương, hầu hết kiến thức của cậu đều đến từ việc tự học. Những bài tập hình học mà cậu đã làm vẫn được lưu giữ trong bảo tàng ở Mount Vernon. Những kiến thức thực tế này đã đóng vai trò rất lớn trong cuộc đời George.
Từ năm 14 đến 16 tuổi, cậu bé George đã bị cuốn hút bởi một cuốn giáo nghĩa của nhà thờ Pháp. Nó rất thịnh hành vào thế kỷ 16 và được dịch sang tiếng Anh. Đây là một cuốn sách nhỏ về lễ nghi và sự tu dưỡng bản thân của một quý ông. Ông ấy đã biên tập và chỉnh lý nó, tự mình viết lại 110 yêu cầu trong cuộc sống hàng ngày, đặt ra cho mình những quy tắc ứng xử để trở thành một quý ông và viết thành cuốn sách – “Những quy tắc lịch sự” (The Rules of Civility).
Những quy tắc nghi thức này, theo quan điểm của chúng ta ngày nay mà xét, không hề lỗi thời và vẫn hoàn toàn thiết thực. Ví dụ như:
Không khạc nhổ nơi công cộng, nhổ vào lò sưởi. Không làm những hành động không đứng đắn trước mặt người khác (ngoáy tai, cắt móng tay, v.v.). Không mặc hay cởi quần áo ở nơi công cộng, hoặc bước ra khỏi phòng với bộ dạng nhếch nhác. Cách đội mũ hoặc cởi mũ phù hợp khi giao tiếp xã hội.
Tôn trọng mọi người, không chen ngang hoặc ngắt lời khi người khác đang nói. Không tùy tiện bỏ đi hoặc thờ ơ khi nói chuyện với người khác. Giữ khoảng cách để người nói chuyện với mình cảm thấy thoải mái, mắt tập trung khi nói chuyện, lắng nghe cẩn thận. Khi có người đứng cạnh, không ngồi xuống một mình mà hãy giữ nguyên tư thế như người đó. Ngồi trong tư thế trang nghiêm, không vắt chân hoặc bắt chéo chân.
Đừng chỉ trích, đừng chế nhạo, đừng để sự đố kỵ hay ác ý lọt vào lời nói. Đừng nói về những điều không thật sự biết. Đừng thì thầm, đừng tò mò nghe ngóng. Đừng kể những câu chuyện ngớ ngẩn trước mặt những người nghiêm túc và cao thượng. Cũng đừng nói xấu người không có mặt, vì như thế là không công bằng với người không có mặt. Đừng tùy tiện hứa hẹn, nhưng cần hoàn thành lời hứa của mình. Đừng tỏ ra kiêu ngạo trước những người thuộc tầng lớp xã hội thấp hơn, đừng đưa ra những lời nói và hành động không phù hợp, phi đạo đức.
Có lễ nghi đúng mực trên bàn ăn, đặt tay lên bàn thay vì đặt cả cánh tay, đừng cúi xuống ăn thịt. Đừng gây ra tiếng động khi uống rượu, khi hạ cốc nhớ lau khóe miệng. Không dùng dao dính dầu mỡ để xúc muối hoặc cắt bánh mì. Không thổi súp bằng miệng, hãy để súp nguội tự nhiên. Khi nhúng bánh mì vào nước sốt trên đĩa, mỗi lần chỉ cắn một miếng. Đừng nói chuyện khi đang có thức ăn trong miệng. Đừng nhìn chằm chằm vào người khác khi đang uống rượu. Đừng nổi giận trên bàn ăn, hãy giữ cho bàn ăn luôn ở không khí vui vẻ.
Hãy là một người đàn ông đích thực và nghiêm túc như một quý ông. Khi giải trí, hãy để niềm vui đầy ắp khí khái nam tính chứ không phải tội lỗi.
Hãy dùng giọng điệu nghiêm túc và cung kính khi nói về Chúa, luôn tôn trọng và vâng lời cha mẹ mình, ngay cả khi họ nghèo khổ.
Những quy tắc giáo dưỡng này đã tạo nên sự tự chủ và kỷ luật tự giác của cậu bé George 14 tuổi, cũng như cách giáo dưỡng và cách cư xử của cậu bé đối với thế giới bên ngoài. Có thể nói, những người trẻ có thể hình thành cho mình những chuẩn mực hành vi này sẽ có cuộc đời không hề tầm thường. Nhất là khi George là cậu bé mồ côi cha, con của một góa phụ, khi còn trẻ rất dễ bị tổn thương.
