Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Câu chuyện của hai mẹ con nữ thần Demeter và Persephone
Những người học về thần thoại Hy Lạp thường bị ấn tượng bởi thực tế là một số các vị nam thần và nữ thần đảm nhận nhiều vai trò trong những câu chuyện thần thoại, trong khi một số khác lại xuất hiện rất ít. Nữ thần Demeter là một ví dụ đáng chú ý trong trường hợp này. Là một vị nữ thần trên đỉnh Olympus và tượng trưng cho sự sinh sản dồi dào, bà giữ vai trò quan trọng trong tín ngưỡng và cuộc sống của người Hy Lạp cổ; tuy nhiên, bà lại xuất hiện khá ít trong văn học và thần thoại của Hy Lạp.
Bà được nhắc đến một chút trong sử thi của Homer, đặc biệt là sử thi “Iliad,” nhưng không đóng vai trò thực chất nào trong cả sử thi “Iliad” và “Odyssey.” Bà cũng không xuất hiện trong những vở kịch Hy Lạp còn tồn tại cho đến ngày nay.
Mặc dù vậy, có một bài thơ khá hay tên là “Homeric Hymn to Demeter” (tạm dịch: Thánh ca dành cho nữ thần Demeter của Homer), trong đó nữ thần Demeter và con gái bà, Persephone, là tâm điểm của bài thơ. Bài thơ này có lẽ đã ra đời vào khoảng nửa đầu thế kỷ thứ 6 trước CN. Bài thơ dài 495 dòng và được viết bằng thể thơ lục ngôn, giống như trong sử thi “Iliad” và “Odyssey.” Mặc dù liên quan đến sử thi, và có tựa đề “Homeric,” bài “Hymn” (Thánh ca) này vẫn chưa được xác minh tác giả.
Tình mẫu tử
Trọng điểm của bài thơ là một trong những câu chuyện nổi tiếng trong thần thoại Hy Lạp – cảnh Hades, vị thần Âm phủ, cưỡng bức đem Persephone xuống địa phủ, và phản ứng của nữ thần Demeter khi mất con. Đó là một câu chuyện đặc biệt đáng lưu tâm, căn bản được xây dựng trên nền tảng là sức mạnh tình thương của người mẹ đối với đứa con duy nhất của mình.
Trong bài Thánh ca, nàng Persephone và các tiên nữ trẻ khác đang hái hoa trên một cánh đồng. Khi nàng cúi xuống để ngắt một đóa hoa xinh đẹp, mặt đất bỗng nứt ra và thần Hades xuất hiện với chiếc xe ngựa kéo của ông ta. Nàng thét lên một tiếng, nhưng Hades đã mang nàng xuống vực sâu Âm phủ.
Mặt đất héo tàn
Mẹ nàng nghe thấy tiếng hét của con gái và bắt đầu cuộc hành trình tìm kiếm con mình ở khắp mọi nơi. Khi Persephone mất tích, Nữ thần Demeter đã khiến cho mặt đất héo tàn và không gì có thể nảy mầm và phát triển. Bà suýt chút nữa đã hủy diệt tất cả loài người nếu thần Zeus không để ý đến và có hành động kịp thời.
Một cuộc diệt chủng nhân loại rõ ràng không phải là ý muốn của các vị thần. Điều đó sẽ khiến cho họ mất đi những vinh diệu mà họ nhận được từ con người phàm trần. Tồn tại mà không nhận được sự tôn vinh của con người thì thật khó mà chấp nhận nổi, và Zeus, vị thần cai trị thế giới, không thể cho phép điều này xảy ra. Tuy nhiên, nữ thần Demeter sẽ không nguôi cơn thịnh nộ khi mất đi con gái. Bà sẽ không trở lại đỉnh Olympus, ngôi nhà của các vị thần, và sẽ không khiến cho hoa trái nảy nở trên mặt đất cho đến khi được gặp lại Persephone.
Thần Zeus bị buộc phải nhân nhượng và phái Hermes làm sứ giả tới Âm phủ để đưa Persephone trở lại. Mặc dù vậy, ngay trước khi nàng đi, Hades đã thuyết phục được Persephone ăn những hạt lựu, nhằm ngăn cản nàng toàn thời gian đoàn tụ với mẹ mình trên mặt đất. Do đó, Persephone phải dành một phần ba thời gian mỗi năm để sống với Hades dưới địa phủ, và hai phần ba còn lại với mẹ nàng và các vị thần trên đỉnh Olympus.
Sự chuyển dời của Persephone từ một đồng cỏ đầy hoa – thế giới đầy nữ tính sang nơi ở của Hades – thế giới nam tính lạnh lùng, vô cảm gần như là điều căn bản nhất trong câu chuyện.
Trong bài Thánh ca, các nam thần thực hiện việc làm này, Zeus và Hades, không có bất cứ một hành động chuộc lỗi nào, và họ thật sự bất lực trước tình yêu mãnh liệt mà Demeter dành cho con gái. Nội dung chính của bài Thánh ca có nhiều điểm tương đồng với phản ứng của dũng sĩ Achilles trước cái chết của Patroclus trong sử thi “Iliad,” tuy nhiên, cơn thịnh nộ của Nữ thần Demeter lại mang một loại sức mạnh vũ trụ, có tác động lên toàn thế giới.
Một chu kỳ sinh tử mới
Việc Persephone ăn những hạt lựu đã thiết lập một hiệp ước khiến thế giới thay đổi vĩnh viễn. Trong khi có thể có một cuộc sống bất tử cùng với mẹ mình trên đỉnh Olympus, Persephone trở thành nhân vật trung tâm trong một chu kỳ sinh tử mới.
Nàng vừa là nữ hoàng của Âm phủ, vợ của Hades, vừa là hiện thân cho một cuộc sống mới trỗi dậy cùng mùa xuân. Sự sống và cái chết không còn riêng biệt lẫn nhau, mà cùng tồn tại ở thượng giới và hạ giới. Trong sinh có tử, và trong tử có sinh.
“Thánh ca dành cho nữ thần Demeter” ẩn chứa cơ sở thần thoại cho Các bí ẩn Eleusinian – những nghi thức tôn giáo nổi tiếng diễn ra tại Eleusis, một địa điểm gần thành phố Athens. Sự khởi nguồn của những bí ẩn này khiến cho cái chết trở nên bớt đáng sợ hơn.
Sự có mặt của Persephone là một hiện diện nữ tính nơi Âm phủ, như được miêu tả trong bài Thánh ca, đã thể hiện quan niệm của người Hy Lạp cổ rằng cái chết không đáng sợ như là chỉ có mình Hades cai quản địa ngục.
Giống như nhiều thần thoại Hy Lạp khác, câu chuyện Persephone đi xuống thế giới của Hades, và sự hồi thăng của cô từ cõi chết, đã tạo nên tiếng vang trong nền nghệ thuật đương đại, đặc biệt nhất là quan niệm về cái chết và sự hồi sinh.
Một tác phẩm tương tự đáng chú ý là vở nhạc kịch “Bóng ma trong nhà hát” (The Phantom of the Opera) của Andrew Lloyd Webber (và những người khác), trong đó có cảnh anh chàng Erik dẫn nàng Christine xuống hầm của nhà hát opera, lên một chiếc thuyền và băng qua một cái hồ dưới lòng đất.
Sau đó, Erik đã hát cho Christine nghe về sức hấp dẫn của thế giới cô độc bao trùm trong màn đêm và bóng tối của anh:
Chậm rãi, nhẹ nhàng, vẻ lộng lẫy của màn đêm triển hiện
Em hãy nắm lấy, cảm nhận, em hãy run rẩy và dịu dàng
Em hãy ngoảnh mặt khỏi ban ngày rực rỡ và chói lóa
Để những suy tư về ánh sáng lạnh lẽo và vô cảm rời xa
Và em hãy lắng nghe khúc nhạc của đêm về.
Lời khẩn cầu của Thần Hades với nàng Persephone trong bài Thánh ca khá là khác biệt [với khúc hát trong vở nhạc kịch], nhưng sự cô đơn tột cùng của hai nhân vật nam trong thế giới tăm tối của họ thì lại giống nhau.
Cuối cùng, một điều đáng lưu ý là những cụm từ như “bị Hades mang đi” hay “kết hôn với Hades” được dùng một cách ẩn dụ, theo nghĩa rộng hơn là để ám chỉ sự kết thúc của thời kỳ thiếu nữ (hay cái chết của các cô gái trẻ.) Điều này một lần nữa thể hiện tầm quan trọng của câu chuyện thần thoại về hai nữ thần Demeter và Persephone trong cuộc sống của nữ giới thời Hy Lạp cổ đại.
Nhã Liên biên soạn
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
