Lâu đài Rocchetta Mattei: Biểu tượng cho sự lập dị và hoài bão chữa trị ung thư
Ở một vùng phía bắc của Tuscany, Ý, sẽ không lạ gì khi chúng ta bắt gặp những chiếc xe thể thao Ferrari tốc độ cao uốn lượn qua khung cảnh thơ mộng tựa như tranh vẽ của Leonardo da Vinci.
Những mảnh ghép phong cảnh đầy màu sắc này cũng xuất hiện ở vùng Emilia-Romagna. Và nơi đây, giữa dãy núi Apennine, có nhiều sự đan xen giữa cổ kính và hiện đại.
Một mảnh ghép khác ở vùng Emilia-Romagna chính là một công trình kiến trúc mang dáng dấp thời Trung cổ, pha trộn nhiều phong cách khác nhau, nằm dọc theo con đường SP-62 quanh co. Thực chất, đây là một pháo đài. Và pháo đài này lại có rất nhiều điều kỳ quặc ẩn đằng sau các bức tường. Người sáng lập của công trình này cũng không kém phần lập dị.
Vòng qua triền núi — giả định là chúng ta đang cầm lái một chiếc Ferrari — cách thành phố Bologna khoảng 45 phút về phía tây nam, những bức tường chắn và tháp canh có lan can thấp thoáng xuất hiện trên sườn dốc. Đó là những tòa tháp có mái vòm tròn trịa, trông giống như những củ hành kỳ vĩ bằng vàng. Kỳ quan này chính là pháo đài Rocchetta Mattei. Và mọi thứ nơi đây không hoàn toàn giống như vẻ bề ngoài của nó.
Chữ “Rocchetta” có nghĩa là “pháo đài” trong tiếng Ý, còn chữ “Mattei” là tên của nhà quý tộc đã xây dựng công trình này, Bá tước Cesare Mattei. Ông đã tự tay đặt viên đá đầu tiên [cho pháo đài] vào năm 1850. Kiệt tác này được xây dựng trên tàn tích của một khu phức hợp thời trung cổ từ thế kỷ 13, nơi từng là một pháo đài thực sự.
Dĩ nhiên, [vùng nông thôn] mộc mạc của nước Ý là nơi lưu giữ ký ức về các lâu đài thời trung cổ — dẫu rằng Castello Storzesco (Lâu đài Sforza) ở Milan và Castel Nuovo (Lâu đài Mới) ở Napoli vẫn khơi gợi trong trái tim du khách những cảm xúc về các câu chuyện tình lãng mạn thời phong kiến. Tuy nhiên, Rocchetta Mattei lại hơi tách biệt khỏi chuẩn mực, khác biệt so với các pháo đài khác của Ý về cả về hình thức lẫn chức năng.
Theo trang web chính thức của pháo đài này, “kết cấu của công trình đã được bá tước và những người thừa kế liên tục chỉnh sửa, biến nơi đây thành một mê cung gồm các tháp canh, cầu thang hoành tráng, phòng tiếp tân, và phòng riêng.” Pháo đài Rocchetta Mattei là sự kết hợp không đồng nhất của các thời kỳ, phong cách giả lập, và văn hóa khác nhau — từ tân Trung cổ, Gothic, Phục hưng, đến cả Moorish (Hồi giáo Tây Ban Nha).
Ngoài tòa lâu đài, chính bá tước cũng là một nhân vật nổi bật, không chỉ vì sự giàu có và địa vị quý tộc của ông. Các bác sĩ hiện đại sẽ gọi ông là lang băm. Bá tước đã đưa ra một phương pháp chữa bệnh giả khoa học, có tên là electrohomeopathy (liệu pháp “bệnh lý điện cơ”), thứ mà ngày nay bị coi là “hoàn toàn ngớ ngẩn.” Tuy nhiên, vào thế kỷ 19, phương pháp này lại thu hút được một lượng lớn người trên toàn thế giới tin theo. Bá tước Mattei tuyên bố rằng một năng lượng sinh học điện chiết xuất từ thực vật có thể cung cấp cho bệnh nhân của ông liệu pháp điều trị, thậm chí chữa khỏi ung thư mà không cần phẫu thuật.
Chúng ta có thể tưởng tượng Bá tước cúi mình trong một tòa tháp hệt như một nhà khoa học điên, ông sử dụng điện cho những thí nghiệm kỳ quái. Người ta đồn rằng ông chọn địa điểm xây pháo đài của mình trên nền di tích cũ này chính là vì hàm lượng sắt cao trong đá. Ông tin rằng từ trường ở đây đặc biệt thuận lợi cho việc điều trị cho bệnh nhân của mình.
Và những bệnh nhân từng được điều trị phía sau những bức tường này, một trong số họ là các nhân vật quyền quý, bao gồm Sa hoàng Nga Alexander Đệ nhị và Vua xứ Bavaria, Ludwig Đệ tam.
Đối với ngài bá tước, Pháo đài Rocchetta Mattei cũng trở thành một nơi nương náu kỳ diệu để tránh xa những xung đột chính trị thời bấy giờ. Ngay từ năm 1859, ông đã chuyển đến đây và, sống cuộc sống của một lãnh chúa thời Trung cổ, theo cách lập dị. Ông thành lập triều đình Trung cổ của riêng mình, hoàn chỉnh với một chú hề mua vui riêng.
Bước vào cổng vòm hình chóp nhọn kiểu Moorish, du khách sẽ đi đến một cầu thang rộng, uốn cong dẫn đến một tiền sảnh được đào từ đá tự nhiên. Có các ô cửa sổ hình vòm tương xứng, những hộ vệ huyền bí, và những hình tượng phụ nữ được chạm khắc. Từ đây, một mái vòm “móng ngựa” Moorish sẽ dẫn du khách vào một mê cung của các sân trong, cầu thang, và những hàng hiên.
Trong số những căn phòng kỳ lạ của ngài bá tước, có Nhà Nguyện nổi bật với hàng cột, nơi các vòm cong hình bán nguyệt kép xếp chồng lên nhau, mang lại ánh sáng và không khí cho không gian nơi này — đây chính là bản sao của phòng cầu nguyện trong Nhà thờ Hồi Giáo-Nhà thờ Córdoba, Tây Ban Nha.
Từ Nhà Nguyện, một chiếc cầu thang dẫn lối tới Vườn treo, nơi du khách có thể ngắm nhìn các phần khác của lâu đài và dãy núi Apennine hùng vĩ mà danh họa Da Vinci từng mê mẩn. Một lối vào khác dẫn tới cầu thang tiếp theo được canh giữ bởi những chú sư tử đá.
Hình ảnh những chú mèo hung dữ xuất hiện trở lại trong một bản sao thu nhỏ lấy cảm hứng từ Lâu đài Alhambra, ở thành phố Granada, Tây Ban Nha: Sân Sư tử của ngài bá tước là một điểm nhấn khác của phong cách kiến trúc Moorish. Đài phun nước trung tâm cùng bốn chú sư tử được bao quanh bởi một hiên nhà có hàng cột tuyệt đẹp, hoặc hành lang ngoài, với các vòm nhọn được trang trí công phu cao vút.
Khi đi qua mê cung này: Phòng làm việc của ngài bá tước, hay Phòng Đỏ, trưng bày bộ sưu tập các nhạc cụ. Phòng Âm nhạc chứng minh cho năng khiếu âm nhạc của gia đình ông và tình bạn của ông với nhà soạn nhạc opera vĩ đại Gioachino Rossini. Du khách cũng có thể tham quan lăng mộ đồ sộ của ngài bá tước. Tất cả đồ trang trí đều được cho là mang ý nghĩa biểu tượng.
Căn phòng kỳ quặc nhất của công trình kiến trúc này, và cũng nổi tiếng nhất, chính là Phòng Chín Mươi, một căn phòng khiêu vũ được thiết kế theo kiểu Tự do hiện đại của những năm 1800. Ngài bá tước dự định sẽ tổ chức sinh nhật lần thứ 90 của mình cùng 90 vị đồng niên khác thật phong cách, trong căn phòng này. Đó là nếu ông sống lâu hơn. Bá tước qua đời vào năm 1896 ở tuổi 87.
Sau ngần ấy thập niên, thật kỳ diệu làm sao khi vùng đất Neverland này của bá tước Mattei vẫn hòa hợp với cảnh quan vượt thời gian nơi đây. Ngày nay, thành phố Bologna và toàn bộ vùng Emilia-Romagna sôi động là một trung tâm thương mại thịnh vượng — quê hương của các hãng sản xuất xe hơi Ferrari và Lamborghini — và là địa điểm du lịch hút khách.
Sau khi bá tước qua đời, pháo đài này đã trải qua những gì? Rocchetta Mattei được truyền lại cho con trai nuôi của ông và sau đó được mua lại để trùng tu thành địa điểm thu hút khách du lịch. Tuy nhiên, kế hoạch đó đã không thành hiện thực, và lâu đài bị bỏ hoang vào những năm 1980. Suốt một thời gian, Rocchetta Mattei rơi vào tình trạng đổ nát.
May mắn thay, người dân địa phương nhận thấy rằng cần phải trùng tu tòa lâu đài Frankenstein tráng lệ của ngài bá tước. Năm 2005, Quỹ Cassa di Risparmio ở thành phố Bologna chính thức thông báo họ đã tiếp quản pháo đài. Rocchetta Mattei được mở cửa trở lại cho công chúng vào năm 2015.