Báo cáo: USD giữ vững vị thế đồng tiền dự trữ toàn cầu
Hôm thứ Ba (25/06), một nghiên cứu được công bố mới đây đã tiết lộ rằng các yếu tố — như việc chính quyền Trung Quốc thúc đẩy phi USD hóa, những nỗ lực của khối BRICS nhằm tạo ra một loại tiền dự trữ mới, và ảnh hưởng ngày càng tăng của đồng euro — kết hợp lại với nhau vẫn là chưa đủ để đánh bại đồng USD trong vai trò là đồng tiền dự trữ chủ yếu của thế giới.
BRICS là một tổ chức liên chính phủ gồm có Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc, Nam Phi cùng các thành viên mới đây nhất là Ai Cập, Ethiopia, Iran, và Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (có thể sẽ có cả Saudi Arabia, nước đang được mời gia nhập).
Theo báo cáo Theo dõi Sự thống lĩnh của Đồng USD (Dollar Dominance Monitor) mới nhất của Hội đồng Đại Tây Dương, đồng USD vẫn tiếp tục chiếm vị thế thống lĩnh trong dự trữ ngoại hối toàn cầu, thanh toán thương mại, và các giao dịch tiền tệ. Đồng thời trong ngắn hạn và trung hạn, đồng USD vẫn sẽ duy trì vững chắc vai trò là đồng tiền dự trữ chính trên toàn cầu.
Báo cáo cho biết thêm rằng việc nền kinh tế Hoa Kỳ duy trì mạnh mẽ, với chính sách tiền tệ thắt chặt hơn, và những rủi ro địa chính trị gia tăng gần đây đã củng cố vai trò quan trọng của đồng USD trong nền kinh tế toàn cầu.
Bất chấp sự phân mảnh kinh tế và nỗ lực của các quốc gia khối BRICS nhằm đa dạng hóa sang các loại tiền tệ dự trữ và tiền tệ quốc tế khác, ảnh hưởng của đồng USD vẫn rất mạnh mẽ.
Xu hướng này cũng bất chấp thực tế rằng dữ liệu gần đây về Cấu trúc Tiền tệ trong Dự trữ Ngoại hối Chính thức (COFER) của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho thấy sự sụt giảm dần dần về tỷ trọng của đồng USD trong dự trữ ngoại hối của các ngân hàng trung ương cũng như trong thành phần ngoại tệ mà các chính phủ quy định.
Một đồng tiền được xem một loại tiền tệ dự trữ khi được các ngân hàng trung ương nắm giữ với số lượng lớn cho các giao dịch tài chính và thương mại quốc tế, giúp giảm thiểu chi phí giao dịch liên quan đến ngoại tệ.
Kể từ Đệ nhị Thế chiến, đồng USD đã giữ vai trò là đồng tiền dự trữ chính của thế giới.
Theo ước tính của Hội đồng Đại Tây Dương, trên toàn cầu, USD chiếm 58% giá trị tiền gửi dự trữ ngoại hối. Đồng euro, loại tiền tệ được sử dụng phổ biến thứ hai, chỉ chiếm 21% tổng giá trị tài sản dự trữ ngoại hối.
Gần một nửa số khoản vay quốc tế, chứng khoán nợ toàn cầu, và hóa đơn thương mại quốc tế đều sử dụng đồng USD. Ngoài ra, tại các thị trường ngoại hối quốc tế nơi tiền tệ được giao dịch, đồng USD chiếm khoảng 90% tổng số giao dịch, theo Vụ Khảo cứu Quốc hội Hoa Kỳ (CRS).
Trong các cuộc khủng hoảng kinh tế lớn, các nhà đầu tư thường chuyển sang nắm giữ đồng USD như một loại tiền tệ “trú ẩn an toàn.” Ví dụ, trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008–2009 và thời kỳ bất ổn kinh tế do đại dịch COVID-19 gây ra vào năm 2020, các nhà đầu tư đã ào ạt chuyển sang đồng USD, kỳ vọng giá trị của đồng tiền này sẽ giữ vững ổn định.
Trong cả hai cuộc khủng hoảng, Hệ thống Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ đã áp dụng các biện pháp tiền tệ đặc biệt và đã thiết lập các đường dây trao đổi tiền tệ với các ngân hàng trung ương ngoại quốc để bảo đảm tính thanh khoản và sự sẵn có của đồng USD.
CRS cho biết thêm rằng nhu cầu về đồng USD vẫn cao vì nhiều tổ chức tài chính quốc tế và ngân hàng trung ương muốn nắm giữ USD và các tài sản được bảo đảm bằng đồng USD, chẳng hạn như công khố phiếu Hoa Kỳ. Nhu cầu đó cho phép Hoa Kỳ vay với lãi suất ưu đãi hơn so với khi không có nhu cầu này.
Nhu cầu đồng USD mạnh cũng cho phép chính phủ, doanh nghiệp, và người tiêu dùng Hoa Kỳ vay tiền từ các chủ nợ quốc tế bằng USD. Do đó, những thay đổi về tỷ giá hối đoái không ảnh hưởng đến giá trị của các khoản vay như vậy.
Đồng USD không bị thách thức
Thông thường, việc chuyển đổi từ một loại tiền tệ quốc tế chính sang một loại tiền tệ quốc tế khác phải mất vài năm, thường là nhiều thập niên.
Tuy nhiên, Hội đồng Đại Tây Dương cho biết, trong những năm gần đây, đặc biệt là sau cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine và sự leo thang các lệnh trừng phạt tài chính của Nhóm G7, một số quốc gia đã thể hiện ý định đa dạng hóa khỏi đồng USD.
Báo cáo cho biết: “Trong 24 tháng qua, các thành viên BRICS … đã tích cực thúc đẩy việc sử dụng các loại tiền tệ quốc gia trong thương mại và giao dịch.”
Ví dụ, các thành viên BRICS đã chuyển trọng tâm từ việc thiết lập một loại tiền tệ chung sang phát triển các hệ thống thanh toán xuyên biên giới mới, nhằm tạo ra một hệ thống tài chính đa cực hơn.
Mặc dù các nước BRICS chỉ mới bắt đầu đàm phán hệ thống thanh toán nội bộ BRICS, nhưng họ đã đạt được các thỏa thuận song phương và đa phương về các chủ đề như hoán đổi tiền tệ và tiền kỹ thuật số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) với số lượng lớn xuyên biên giới.
Hội đồng Đại Tây Dương nói thêm rằng khó có thể mở rộng quy mô nền tảng trao đổi tiền tệ dựa trên các thỏa thuận này do các lo ngại về tính thanh khoản và quy định.
Theo hội đồng, Trung Quốc đang dẫn đầu một sáng kiến về một loại tiền dự trữ toàn cầu khác khi đẩy nhanh việc phát triển Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng Xuyên Biên giới (CIPS), một hệ thống thanh toán bằng đồng nhân dân tệ.
Báo cáo lưu ý rằng từ tháng 06/2023 đến tháng 05/2024, CIPS đã mở rộng quy mô khi bổ sung thêm 62 thành viên tham gia trực tiếp, nâng tổng số bên tham gia lên 142 thành viên tham gia trực tiếp và 1,394 thành viên tham gia gián tiếp.
Trong khi Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu (SWIFT) vẫn là tổ chức chiếm ưu thế thống lĩnh với hơn 11,000 ngân hàng được kết nối, thì những thành viên tham gia trực tiếp vào CIPS có thể thanh toán các giao dịch một cách độc lập mà không cần thông qua SWIFT hoặc sử dụng đồng USD.
Báo cáo cho biết: “Trong cùng khoảng thời gian này, Trung Quốc [cũng] đã mở rộng hệ thống thanh toán thay thế của họ cho các đối tác thương mại và tìm cách tăng cường việc sử dụng đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế.”
Tuy nhiên, báo cáo ước tính, mặc dù Bắc Kinh tích cực thúc đẩy sự thanh khoản cho đồng nhân dân tệ thông qua các hợp đồng hoán đổi, nhưng tỷ trọng của đồng nhân dân tệ trong dự trữ ngoại tệ toàn cầu đã giảm từ 2.8% vào năm 2022 xuống còn 2.3% trong quý cuối cùng của năm 2023.
Báo cáo cho biết: “Các nhà quản lý dự trữ có thể coi đồng nhân dân tệ là một loại tiền tệ có rủi ro địa chính trị vì những lo ngại về nền kinh tế Trung Quốc, quan điểm của Bắc Kinh về cuộc chiến Nga-Ukraine, và sự gia tăng căng thẳng với Hoa Kỳ và G7.”
Tương tự, đồng euro, từng được xem là đối thủ tiềm năng cho sự thống lĩnh quốc tế của đồng USD, giờ đây đã tụt hậu đáng kể và mất đi sức hấp dẫn trong vai trò là đồng tiền dự trữ.
Hội đồng Đại Tây Dương lưu ý, các biện pháp trừng phạt nhắm vào Nga hồi năm 2022 đã cho các nhà quản lý dự trữ thấy rằng đồng euro cũng có những rủi ro địa chính trị giống như đồng USD. Do đó, những người tìm cách giảm thiểu rủi ro khỏi đồng USD đã chuyển sang vàng. Gần ⅓ số ngân hàng trung ương có ý định tăng dự trữ vàng vào năm 2024.
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
