Thuế quan, các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ có thể giáng một đòn kép vào các nhà sản xuất xe hơi có liên kết với quân đội Trung Quốc
Các nhà sản xuất xe hơi gắn liền với tổ hợp công nghiệp quân sự của Trung Quốc phải đối mặt với áp lực gia tăng khi phương Tây đẩy lùi các hoạt động thương mại cũng như sự trợ giúp của Trung Quốc dành cho Nga.
Mới đây, Hoa Kỳ đã tăng mạnh thuế quan đối với một loạt hàng hóa nhập cảng từ Trung Quốc. Mức thuế quan cao hơn có thể gây tổn hại gấp đôi đối với một số nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc lớn nhất — những công ty có liên kết với quân đội Trung Quốc. Đây là một lĩnh vực vốn dĩ đã đang bị ảnh hưởng bởi căng thẳng địa chính trị do sự trợ giúp của Trung Quốc dành cho Nga.
Mối bang giao ngày càng hữu hảo giữa Nga và Trung Quốc đã đóng vai trò như một nhân tố gây bùng nổ kinh tế cho các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc, những người đang gặp khó khăn ở những nơi khác khi phương Tây phản đối các hoạt động thương mại của Hoa lục. Xuất cảng xe hơi của Trung Quốc sang Nga đã tăng gấp 7 lần kể từ khi cuộc xâm lược Ukraine bắt đầu vào tháng 02/2022.
Tuy nhiên, thị trường Nga đang chứng tỏ là một gánh nặng đối với các nhà sản xuất xe hơi Trung Quốc, đặc biệt là những hãng có liên kết với quân đội Trung Quốc, khi các nhà lập pháp Hoa Kỳ nhắm vào ranh giới mờ nhạt giữa doanh nghiệp nhà nước và công ty tư nhân ở Trung Quốc.
Lợi nhuận của hai trong số “bốn đại gia” sản xuất xe hơi Trung Quốc đã bị ảnh hưởng trong những tháng gần đây do cạnh tranh về giá trong nước và sự phản đối các chiến lược thương mại của Trung Quốc từ phương Tây. Áp lực lên Công ty Xe hơi Trường An (Changan Automobile) và Tập đoàn Xe hơi Đông Phong (Dongfeng Motor Corporation), những nhà sản xuất xe hơi có liên kết với tổ hợp công nghiệp quân sự Trung Quốc, đã gia tăng khi các nhà lập pháp Hoa Kỳ kêu gọi tăng cường các biện pháp trừng phạt nhằm vào sự trợ giúp của Trung Quốc dành cho Nga.
Hôm 14/05, chính phủ Tổng thống Biden đã tăng gấp bốn lần mức thuế quan đối với xe điện (EV) Trung Quốc, tạo thêm một áp lực nữa lên các nhà sản xuất xe hơi.
Công ty Xe hơi Trường An
Công ty Xe hơi Trường An là nhà sản xuất xe hơi lâu đời nhất của Trung Quốc. Đây cũng là doanh nghiệp công nghiệp quân sự lâu đời nhất của Trung Quốc, có lịch sử từ năm 1862, khi công ty này bắt đầu hoạt động dưới tên gọi Cục Pháo binh Thủy quân Thượng Hải.
Ngày nay, với tư cách là một chi nhánh của Tập đoàn Thiết bị Quân sự Trung Quốc (CSGC), Công ty Xe hơi Trường An nằm ở phần trung tâm của ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, dưới sự quản lý trực tiếp của chính quyền trung ương. Nhóm này được quản lý theo hình thức bán quân sự và có thể biến thành một đơn vị quân đội trong thời kỳ chiến tranh.
Hôm 29/04, Công ty Xe hơi Trường An đã công bố một báo cáo tài chính quý 1 đáng thất vọng, cho thấy thu nhập của công ty đã tăng 7.14% so với cùng thời kỳ năm ngoái, nhưng lợi nhuận ròng chỉ đạt 1.16 tỷ nhân dân tệ (160 triệu USD), giảm mạnh gần 84% so với cùng thời kỳ năm ngoái.
Mặc dù lợi nhuận ròng của Trường An giảm, nhưng doanh số bán hàng của hãng thực tế đã tăng đáng kể: nhà sản xuất xe hơi này đã bán được 692,100 xe trong quý đầu tiên của năm 2024, tăng 13.9% so với cùng thời kỳ năm ngoái. Trong số này, doanh số bán xe điện đạt tổng cộng 128,800 chiếc, tăng 52.4% so với cùng thời kỳ năm ngoái.
Cổ phiếu của đại công ty xe hơi này đã giảm mạnh trước tin xấu đó. Hôm 30/04, kết thúc phiên giao dịch, giá đóng cửa của cổ phiếu Trường An đã giảm xuống còn 14.72 nhân dân tệ (2.4 USD), đồng thời giá trị thị trường của công ty đã bốc hơi 16.2 tỷ nhân dân tệ (2.25 tỷ USD). Quốc Thái Quân An (Guotai Junan), một công ty chứng khoán lớn ở Trung Quốc đã bán phá giá một lượng rất lớn cổ phiếu Trường An trị giá 1.84 tỷ nhân dân tệ (255 triệu USD).
Một tuần sau, vào hôm 07/05, giá đóng cửa của công ty này giảm xuống chỉ còn 14.46 nhân dân tệ (2 USD).
Trường An đã cho rằng nguyên nhăn là do sự cạnh tranh về giá khiến lợi nhuận ròng giảm mạnh. Công ty đặt hy vọng cải thiện lợi nhuận trong các giai đoạn sau bằng cách giảm chi phí và giới thiệu các sản phẩm đồ điện.
Tập đoàn Xe hơi Đông Phong
Tập đoàn Xe hơi Đông Phong là một nhà sản xuất xe hơi lớn khác có nền tảng quân sự thuộc sở hữu nhà nước. Đông Phong bắt đầu sản xuất xe tải cho quân đội Trung Quốc vào cuối những năm 1960. Ngày nay, đây là một trong “bốn đại gia” sản xuất xe hơi quốc doanh của Trung Quốc, cùng với SAIC Motor, FAW Group, và Trường An.
Hãng này bán xe chở khách, xe điện, và xe địa hình hạng sang. Họ cũng sản xuất xe bọc thép quân sự và các biến thể dân sự của các loại xe này. Đông Phong có lịch sử xuất cảng xe quân sự tới các khu vực bị chiến tranh tàn phá, bao gồm Myanmar và Sudan.
Đông Phong công bố báo cáo tài chính năm 2023 vào cuối tháng Ba, cho thấy mặc dù công ty có doanh thu và lợi nhuận gộp tăng trưởng hàng năm, nhưng lợi nhuận ròng của công ty lại giảm.
Đây là lần đầu tiên công ty báo lỗ kể từ khi IPO vào cuối năm 2005.
Cạnh tranh trên thị trường xe điện Trung Quốc ngày càng khốc liệt
Cuộc chạy đua giá trên thị trường xe điện Trung Quốc đang diễn ra ngày càng gay gắt. Theo báo cáo từ trang tin tài chính Trung Quốc stcn.com, trong năm năm từ 2018 đến 2023, hơn 400 công ty sản xuất xe điện đã bị buộc phải rời khỏi thị trường do cạnh tranh gay gắt.
BYD, hãng xe điện hàng đầu Trung Quốc, đã công bố vào tháng Ba rằng họ sẽ bán các mẫu xe trong khoảng giá 100,000 nhân dân tệ (13,800 USD) với mức giảm giá khoảng 20% và sẽ giảm giá đáng kể cho tất cả các mẫu xe. Các thương hiệu khác giảm giá từ 10,000 đến 30,000 nhân dân tệ (1,380 USD đến 4,150 USD). Công ty Xe hơi Trường An đã giảm giá mẫu SUV xe lai điện cắm sạc của mình xuống gần 30%.
Ông Chu Hoa Vinh (Zhu Huarong), chủ tịch Công ty Xe hơi Trường An, cho biết tại hội nghị ngành xe hơi ngày 16/01 rằng ngành xe hơi Trung Quốc “đang gặp khó khăn vì cạnh tranh vô trật tự… đang bước vào một kỷ nguyên bất ổn và hỗn loạn.” Ông Chu cho biết ông mong đợi ngành xe điện sẽ có những thay đổi đáng kể trong hai năm tới và những thay đổi này có thể sẽ còn diễn ra sớm hơn.
Ông Chu lưu ý rằng với chi phí vẫn ở mức cao, ngành xe điện đang thua lỗ. Ví dụ, trong số hơn 70 thương hiệu xe khách trên thị trường Trung Quốc, chỉ có 4 hoặc 5 thương hiệu thực sự có lãi.
Các lệnh trừng phạt nhắm vào các doanh nghiệp được cho là dân sự
Khi các công ty phương Tây rút khỏi thị trường xe hơi Nga, các công ty xe hơi Trung Quốc đã thu được lợi nhuận. Từ tháng 01 đến tháng 10/2023, Trường An đã bán được 33,374 xe tại Nga, đứng thứ 5 trong số 10 hãng có doanh số bán xe hơi hàng đầu nước này. Trường An hiện bán 14 mẫu xe tại thị trường Nga, nhiều nhất so với bất kỳ thương hiệu Trung Quốc nào.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ đang ngày càng trừng phạt sự trợ giúp của Trung Quốc cho các hoạt động quân sự của Nga và những lệnh trừng phạt đó đặc biệt nhắm vào các công ty như Trường An.
Hôm 17/04, Dân biểu Mike Gallagher, Chủ tịch Ủy ban Đặc biệt về Đảng Cộng sản Trung Quốc của Hạ viện Hoa Kỳ, cùng ba dân biểu khác đã giới thiệu Đạo luật KHÔNG GIỚI HẠN, với tên gọi của dự luật đề cập đến “Quan hệ Đối tác Không giới hạn” của Nga và Trung Quốc.
Theo Đạo luật KHÔNG GIỚI HẠN, Trung Quốc “tăng quy mô tổ hợp công nghiệp-quân sự bằng cách buộc các công ty dân sự của Trung Quốc hỗ trợ các hoạt động quân sự và tình báo của mình. Những công ty đó, mặc dù bề ngoài vẫn có vẻ là tư nhân và dân sự, nhưng trực tiếp trợ giúp cho các bộ máy quân sự, tình báo, và an ninh của Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa cũng như trợ giúp phát triển và hiện đại hóa các công ty này.”
Đạo luật này trích dẫn “ranh giới mờ nhạt mang tính cố hữu” giữa các công ty dân sự và quân đội Trung Quốc là một lý do thuyết phục cho các biện pháp trừng phạt mới.
Do đó, đạo luật này đặc biệt kêu gọi các biện pháp trừng phạt đối với các công ty ngoại quốc vốn là “(các) công ty quân sự nổi tiếng của Trung Quốc” hoặc “(các) nhà xuất cảng xe hơi sang Liên bang Nga được đề cập.”
Đạo luật này sẽ cho các công ty được đề cập thời gian ân hạn 180 ngày để rời khỏi thị trường Nga hoặc đối mặt với các lệnh trừng phạt hoàn toàn của Hoa Kỳ. Đạo luật chứa danh sách hơn 50 công ty Trung Quốc, bao gồm Công ty Quốc tế Trường An (Changan International), một tên gọi khác của Công ty Xe hơi Trường An (Changan Automobile), cùng bốn công ty xe hơi khác.
Trong khi đó, hôm 01/05, Hoa Kỳ đã ban hành các lệnh trừng phạt mới nhắm vào Nga liên quan đến chiến tranh Ukraine. Bộ Ngân khố đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với gần 200 công ty, trong khi Bộ Ngoại giao chỉ định hơn 80 công ty. Một thông cáo báo chí của Bộ Ngân khố cho biết Hoa Kỳ “đặc biệt lo ngại về các công ty có trụ sở tại Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa và các quốc gia thứ ba khác cung cấp đầu vào quan trọng cho cơ sở công nghiệp quân sự của Nga.”
Phương Tây cảnh giác với xe điện bán phá giá của Trung Quốc
Bên cạnh các lệnh trừng phạt, ngành công nghiệp xe điện của Trung Quốc đang phải đối mặt với sự phản kháng ngày càng tăng từ châu Âu và Hoa Kỳ đối với các hoạt động thương mại của Trung Quốc.
Tháng 10/2023, Liên minh Âu Châu tuyên bố sẽ tiến hành điều tra chống trợ cấp đối với xe điện nhập cảng từ Trung Quốc để xác định xem có nên áp dụng thuế chống bán phá giá hay không. Một thông cáo báo chí cho biết cuộc điều tra sẽ xác định xem liệu xe điện Trung Quốc có “được hưởng lợi từ việc trợ cấp bất hợp pháp hay không và liệu việc trợ cấp này có gây ra hoặc đe dọa gây ra thiệt hại về kinh tế” cho các nhà sản xuất xe điện của EU hay không.
Một báo cáo ngày 29/04 của Rhodium Group, một tổ chức tư vấn của Hoa Kỳ, lưu ý rằng Ủy ban Âu Châu có thể sẽ áp dụng mức thuế quan từ 15 đến 30% vì cuộc điều tra này. Tuy nhiên, báo cáo — có nhan đề “Không Sắc Thuế Nào Đủ Cao” (Ain’t No Duty High Enough) — đã cảnh báo rằng ngay cả với mức thuế quan cứng rắn, xe điện Trung Quốc vẫn có lãi, đồng thời dự đoán rằng mức thuế từ 40 đến 50% sẽ là cần thiết “để khiến thị trường EU trở nên kém hấp dẫn” với các nhà xuất cảng xe điện Trung Quốc.
Các nhà lập pháp Hoa Kỳ cũng kêu gọi tăng thuế đối với xe hơi nhập cảng từ Trung Quốc.
Trong chuyến thăm Trung Quốc vào cuối tháng Tư, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken cho biết trong một cuộc họp báo rằng thương mại không công bằng và tình trạng dư thừa công suất công nghiệp của Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) sẽ gây ra những hậu quả tiềm ẩn cho thế giới.
Ông nhấn mạnh một số sản phẩm công nghiệp thiết yếu như pin quang năng, xe điện, và pin, đồng thời nêu lên mối lo ngại rằng “Chỉ riêng Trung Quốc thôi cũng đã đang sản xuất hơn 100% nhu cầu toàn cầu đối với những sản phẩm này rồi, làm ngập các thị trường, làm suy yếu cạnh tranh, gây rủi ro cho sinh kế và doanh nghiệp trên toàn thế giới.”
Ông nói thêm, “Nào thì, đây là bộ phim mà chúng ta đã từng xem trước kia và chúng ta biết phim này sẽ có kết thúc như thế nào — với việc các doanh nghiệp Hoa Kỳ đóng cửa và việc làm của người Mỹ bị mất.”
Hôm 14/05, nhắm vào “các hành vi không công bằng, phi thị trường” của Trung Quốc, chính phủ Tổng thống Biden đã tuyên bố sẽ tăng thuế quan đối với nhiều loại sản phẩm của Trung Quốc, bao gồm cả xe điện. Các biện pháp mới sẽ tăng gấp bốn lần mức thuế quan đối với xe điện Trung Quốc, từ 25% lên 100%.
Doanh nghiệp quân sự kẹt trong hỗn loạn chính trị
Các nhà sản xuất xe hơi bị cuốn vào tổ hợp công nghiệp quân sự của Trung Quốc đang phải đối diện với một lớp áp lực khác, từ bên trong chính Trung Quốc.
Kể từ năm ngoái, lãnh đạo ĐCSTQ Tập Cận Bình đã tiến hành một cuộc thanh trừng trên diện rộng các quan chức cấp cao — đặc biệt là trong quân đội và ngành công nghiệp quốc phòng, nhưng mở rộng sang cả các lãnh đạo doanh nghiệp khác.
Chiến dịch này đã khiến nhiều sĩ quan quân đội và giám đốc điều hành của các tổ hợp công nghiệp quân sự sa lầy. Hàng chục giám đốc điều hành cấp cao tại các công ty nhà nước đã bị thay thế trong năm qua và xu hướng này vẫn còn tiếp tục.
Trong khi cuộc thanh trừng rõ ràng nhằm mục đích loại bỏ những yếu tố có thể thách thức quyền lực của ông Tập, thì các doanh nghiệp như Đông Phong vốn gây chú ý vì lợi nhuận giảm sút cũng đã rơi vào tầm ngắm.
Vân Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
