Những điều cần biết về biến thể COVID mới ‘Eris’

Theo dữ liệu từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), biến thể virus COVID-19 mới đang lây lan hiện nay, “eris”, hiện là chủng phổ biến nhất ở Hoa Kỳ. Mặc dù ngày càng được báo cáo trên toàn thế giới, nhưng các chuyên gia y tế cho biết biến chủng này có nguy cơ thấp đối với sức khỏe cộng đồng vì không có bằng chứng nào cho thấy eris gây ra các triệu chứng khác hoặc trầm trọng hơn so với các thế hệ omicron trước đây.

Các điều cần biết về eris

Eris hay EG.5 là một biến thể phụ của dòng omicron, được phát hiện vào đầu tháng 02/2023.

Tính đến hôm 23/08, eris đã được phát hiện ở hơn 50 quốc gia và lây nhiễm cho khoảng 20.6% tổng số trường hợp ở Hoa Kỳ.

Trong khi đó, FL.1.5.1 hiện là chủng phổ biến thứ hai, chiếm trên 13% số ca nhiễm.

Vào ngày 09/08, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã chỉ định eris là một biến thể đáng lo ngại, nghĩa là eris có các đặc điểm di truyền có thể làm tăng khả năng lây truyền, độc lực và khả năng trốn tránh vaccine.

WHO trước đó đã dán nhãn eris là một biến thể “đang được theo dõi” sau khi số ca nhiễm Covid-19 gia tăng vào đầu tháng Bảy.

Danh sách biến thể đáng lo ngại hiện tại cũng bao gồm hai chủng anh em họ omicron khác là XBB.1.5 và XBB.1.16.

Nếu eris được nâng cấp lên một biến thể đáng lo ngại, các chính phủ sẽ cần gia tăng các giải pháp phòng ngừa, chẳng hạn như yêu cầu đeo khẩu trang trong bệnh viện, xét nghiệm hoặc giãn cách vật lý.

Ngày càng có nhiều lo ngại rằng eris có thể khiến các chính phủ khôi phục một số hạn chế liên quan đến COVID-19.

Mức độ nguy hiểm của eris so với các biến thể khác?

Eris là hậu duệ của biến thể omicron XBB.1.9.2.

Eris mang một đột biến acid amin bổ sung trong protein gai, được gọi là F456L. Đột biến này đã được chứng minh là thoát khỏi khả năng miễn dịch thu được từ các biến thể trước đó và có thể giúp biến thể mới lây truyền nhanh chóng.

CDC cho biết không có bằng chứng nào cho thấy eris gây bệnh nặng hơn các loài omicron khác và dường như cũng gây ra các triệu chứng tương tự.

Tương tự như các chủng virus COVID-19 trước đó và cảm lạnh thông thường, các triệu chứng của eris có thể bao gồm:

• Mệt mỏi.
• Đau cơ.
• Đau ngực.
• Đau đầu.
• Đau họng.
• Sổ mũi.
• Nghẹt mũi.
• Ho.
• Sốt và ớn lạnh.
• Buồn nôn hoặc nôn mửa.
• Tiêu chảy.
• Mất vị giác hoặc khứu giác.

‘Biến thể đang được giám sát’ thế hệ mới

Các cơ quan y tế cũng đang theo dõi một chủng đột biến cao mà một số người gọi là BA.2.86 hay “Pirola.” Biến chủng này đã khiến các nhà khoa học ngạc nhiên sau khi được phát hiện trong quá trình thử nghiệm COVID-19 ở ba lục địa.

Pirola khiến các nhà khoa học phải cảnh giác vì sự xuất hiện này gợi nhớ đến những ngày đầu của biến thể omicron vào cuối năm 2021 khi các nhà nghiên cứu ở miền nam Phi Châu nhận thấy một dòng virus nhanh chóng lan rộng trên toàn cầu.

Cơ quan y tế lần đầu tiên phát hiện BA.2.86 ở Đan Mạch vào ngày 24/07 và biến thể này cũng đã được phát hiện ở Anh, Hoa Kỳ và Israel.

Dường như không có sự liên quan nào ở các trường hợp, bao gồm cả ba ca ở Đan Mạch được phát hiện thấy ở các vùng khác nhau của đất nước. Sự phân bố địa lý này là một đặc điểm khác của BA.2.86 và đang thu hút sự chú ý của các nhà khoa học.

Điều này cho thấy biến thể này có thể đã khá phổ biến, ông Jesse Bloom, nhà sinh vật học tiến hóa virus tại Trung tâm Ung thư Fred Hutchinson ở Seattle, nói với Nature, “BA.2.86 hẳn đã lan truyền với một lượng khá lớn.”

Cơ quan An ninh Y tế Vương quốc Anh cho biết đã nhận được báo cáo của một trường hợp nhiễm bệnh không có lịch sử du lịch gần đây. Điều này “cho thấy sự lây truyền ở mức độ cộng đồng tại Vương quốc Anh.”

Tuy nhiên, các chuyên gia không kỳ vọng BA.2.86 sẽ có tác động tương tự như omicron do quá trình ứng phó với các đợt bùng phát COVID-19 trước đó và việc khai triển vaccine. Ông Lauring nói trong cuộc phỏng vấn với Nature, “Có lý do chính đáng để nghĩ rằng BA.2.86 sẽ không giống như làn sóng omicron, nhưng đó chỉ là những ngày đầu.”

Các loại vaccine hiện tại

Pfizer, Moderna và Novavax đã tạo ra các phiên bản vaccine mới nhắm mục tiêu vào dòng omicron khác—XBB.1.5—tương tự như eris. Vì vậy các cơ quan y tế hy vọng các vaccine mới sẽ có hiệu quả trên các biến thể mới.

Tuy nhiên, theo WHO, đột biến F456L của eris đã được chứng minh là làm giảm khả năng trung hòa của hầu hết các kháng thể trung hòa XBB.1.5.

Được WHO liệt kê là “biến thể đáng lo ngại,” XBB.1.5 trước đây đã lây truyền mạnh nhất ở Hoa Kỳ trong vài tháng liên tiếp nhưng sau đó đã bị XBB.1.16 hay Arcturus vượt qua vào tháng Bảy.