Hoa Kỳ: Các khoản phân bổ ngân sách để phát triển các dự án năng lượng nhiệt hạch bị thiếu hụt do giới hạn chi tiêu
Thành viên Đảng Dân Chủ chủ chốt kêu gọi chính phủ Tổng thống Biden và Quốc hội tăng cường tài trợ nếu Hoa Kỳ phải tiếp tục dẫn đầu thế giới về công nghệ năng lượng mới nổi.
Bất kể những tiến bộ trong hai năm qua, ngân sách năm tài khóa 2025 của chính phủ liên bang không đạt được mức phân bổ hàng năm được nêu trong Đạo luật Khoa học và CHIPS năm 2021 cũng như các yêu cầu tài trợ từ các nhà lãnh đạo trong ngành cho nghiên cứu và phát triển năng lượng nhiệt hạch.
Dân biểu Zoe Lofgren (Dân Chủ-California) đang kêu gọi Quốc hội tìm nguồn tiền để đáp ứng các tiêu chuẩn đó nếu Hoa Kỳ vẫn là nước dẫn đầu toàn cầu trong việc phát triển cái mà một số người gọi là “chén thánh” trong các công nghệ năng lượng mới nổi.
Trong một phiên điều trần trước Ủy ban Khoa học, Không gian, và Công nghệ Hạ viện hôm 26/06 về đề xướng ngân sách trị giá 51.42 tỷ USD cho năm tài khóa 2025 của Bộ Năng lượng (DOE), bà nói với Phó Bộ trưởng rằng chính phủ và Quốc hội phải “đặt những chương trình này lên một nền tảng vững chắc hơn nhiều vào thời điểm quan trọng hiện nay của ngành [năng lượng] nhiệt hạch đang chớm nở của Hoa Kỳ.”
Khoản phân bổ trị giá 844.5 triệu USD do DOE đề xướng cho các chương trình năng lượng nhiệt hạch tăng 6.9%, tương đương 54.5 triệu USD, so với ngân sách năm nay nhưng vẫn thấp hơn mức 1 tỷ USD mà những người đề xướng cho rằng là cần thiết cho mỗi năm.
Đây là năm thứ hai liên tiếp nguồn tài trợ phát triển năng lượng nhiệt hạch giảm xuống dưới mức 1 tỷ USD được gia hạn hàng năm theo Đạo luật Khoa học và CHIPS năm 2021. Ủy ban Cố vấn Khoa học Năng lượng Nhiệt hạch của DOE và Nhóm họp kín Nhiệt hạch Hạ viện gồm 71 thành viên là hai cơ quan ủng hộ cho đạo luật này.
Ngân sách Văn phòng Khoa học DOE năm tài khóa 2024 đã phân bổ 778 triệu USD cho chương trình Khoa học Năng lượng Nhiệt hạch (FEC).
Bà Lofgren là thành viên Đảng Dân Chủ cấp cao trong Ủy ban Khoa học, Không gian, và Công nghệ của Hạ viện và cũng là thành viên của nhóm họp kín nhiệt hạch nói trên. Bà cho biết bà “rất vui mừng về những đột phá thực sự mà chúng tôi đã thấy trong ngành năng lượng nhiệt hạch trong hai năm qua” và “sự phát triển nhanh chóng mà chúng tôi đang thấy trong lĩnh vực năng lượng nhiệt hạch tư nhân” được khuyến khích bởi khoản đầu tư 6 tỷ USD, nhưng có vẻ như chính phủ không nhiệt thành như vậy.
Bà nói rằng điều đó thật thiển cận.
Không giống như phản ứng phân hạch, phản ứng nhiệt hạch tái tạo phản ứng được tạo ra từ việc hợp nhất các nguyên tử. Mặt trời vốn cũng tạo ra năng lượng bằng phản ứng nhiệt hạch. Những người ủng hộ nói rằng phản ứng nhiệt hạch có thể cung cấp năng lượng sạch, vô hạn, và thường được gọi là “tham vọng của các giải pháp năng lượng.”
Từ những năm 1950, các tổ chức học thuật và phòng thí nghiệm của chính phủ đã và đang nghiên cứu về nhiệt hạch và trong hai năm qua đã có những tiến bộ đáng kể.
Vào tháng 12/2022, các nhà khoa học tại Cơ sở Đánh lửa Quốc gia (NIF) của Phòng thí nghiệm quốc gia Lawrence Livermore ở California đã hoàn thành một phản ứng nhiệt hạch tạo ra nhiều năng lượng hơn mức được sử dụng để cung cấp năng lượng cho thí nghiệm này.
Trong một cuộc họp báo vào ngày 13/12/2022, Bộ trưởng Năng lượng Jennifer Granholm gọi đây là “một trong những thành tựu khoa học gây ấn tượng mạnh nhất của thế kỷ 21.”
Trong chuyên mục ngày 07/12/2023 trên The Epoch Times đánh dấu kỷ niệm một năm thử nghiệm, cựu Giám đốc NIF, Tiến sỹ Edward Moses đã viết: “Không có gì là quá cường điệu về tầm quan trọng của bước đột phá này,” và gọi đây là “một khoảnh khắc Kitty Hawk” khi anh em nhà Wright trở thành những người đầu tiên thực hiện thành công chuyến bay bằng phi cơ có người lái.
Có một cuộc chạy đua toàn cầu về khai thác năng lượng nhiệt hạch. Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế giám sát các mối quan hệ đối tác và nghiên cứu nhiệt hạch trên toàn thế giới. Lò phản ứng Thí nghiệm Nhiệt hạch Quốc tế, một công trình hợp tác giữa sáu quốc gia và Liên minh Âu Châu tại Pháp, là một trong những thí nghiệm khoa học lớn nhất trong lịch sử.
Vào tháng 05/2023, DOE đã trao 46 triệu USD cho 8 nhà phát triển lò phản ứng nhiệt hạch theo chương trình Milestone (Cột mốc) chính phủ-tư nhân. Vào tháng 12/2023, DOE đã công bố một chương trình trị giá 42 triệu USD để tạo ra ba trung tâm năng lượng nhiệt hạch tân tiến.
Đạo luật Năng lượng Nhiệt hạch đã được Hạ viện thông qua hồi tháng Hai. Đạo luật này đang chờ đến vòng điều trần trước các ủy ban Thượng viện.
Dự luật này pháp điển hóa các khung quy định của Ủy ban Điều tiết Hạt nhân (NRC) về việc cấp phép cho các thiết bị nhiệt hạch thương mại và yêu cầu NRC báo cáo cho Quốc hội về kế hoạch đẩy nhanh quá trình cấp phép.
Trong một bản phân tích hồi tháng Tư, Liên đoàn Khoa học gia Mỹ cho biết việc không cấp đủ kinh phí là thiển cận.
Bản phân tích này lưu ý: “Chương trình khoa học nhiệt hạch tiếp tục phải đối mặt với sự thiếu hụt hơn 200 triệu USD, và đề nghị của DOE về một mạng lưới nghiên cứu tăng cường — hiện được gọi là các trung tâm Công cụ Nghiên cứu Đổi mới Nhiệt hạch (FIRE) — vẫn chưa được tài trợ.”
Dân biểu Lofgren nói với ông Turk: “Bất kể những nỗ lực hết mình của tôi và nhiều đồng sự ở cả hai đảng, tôi vô cùng thất vọng vì tiến trình phân bổ ngân sách của Quốc hội không đáp ứng được, hay nói thẳng ra là không đạt được yêu cầu, và tôi càng thất vọng hơn nữa vì đề xướng ngân sách của DOE về nhiệt hạch trong năm [tài khóa] 2025 dường như thực sự là một bước lùi.”
Theo bà, điều đặc biệt đáng chú ý là nguồn tài trợ cho chương trình Milestone bị cắt giảm 25%.
Bất kể những “trở ngại” về tài trợ mà các giới hạn của Đạo luật Trách nhiệm Tài khóa (FRA) tháng 07/2023 mang lại, “Chúng ta vẫn còn một chặng đường dài trước mắt trước khi ngân sách cuối cùng của chúng ta được đưa đến bàn làm việc của tổng thống và tôi thật sự nhận thấy rằng trong những tháng tới, những năm tới, sự ủng hộ của lưỡng đảng dành cho nhiệm vụ này sẽ ngày càng tăng,” bà Lofgren nói.
‘Tình cảnh eo hẹp về ngân sách’
“Đối với nhiều người trong chúng tôi, nhiệt hạch là một công nghệ được ưu tiên hàng đầu,” ông Turk đồng ý. Ông cũng tự mô tả bản thân là “một người hết sức say mê nhiệt hạch.”
Ông cho biết chính phủ rất hăng hái với khoản đầu tư tư nhân trị giá 6 tỷ USD cho nghiên cứu và phát triển nhiệt hạch.
“Ở đây có một cơ hội lịch sử dành cho chúng tôi,” ông Turk nói. “Chúng ta cần suy nghĩ về những đơn đặt hàng có tầm quan trọng lớn lao, nhiều hơn về việc tài trợ mọi thứ cho nhiệt hạch. Một cuộc cạnh tranh hiện đang diễn ra.”
Nhưng ông đã làm chứng rằng theo các giới hạn mà FRA đặt ra thì chỉ có một lượng tiền nhiều như vậy được cung cấp.
Ông Turk cho biết chương trình nhiệt hạch có thể sẽ được cấp thêm ngân sách khi Đảng Cộng Hòa tại Hạ viện đệ trình phiên bản ngân sách cho ngành năng lượng của họ trong những tuần tới.
Ông nói, nếu điều đó không xảy ra, thì yêu cầu chi tiêu của chính phủ sẽ được điều chỉnh cho phù hợp với thực tế hiện nay.
“Vì vậy, thành thật mà nói, khi chúng tôi xem xét những phần nào mà Quốc hội đã tài trợ cho chúng tôi trước đây, chúng tôi cố gắng tạo ra nhiều cơ hội nhất có thể trong một tình cảnh rất eo hẹp về ngân sách cho rất nhiều ưu tiên,” ông Turk cho biết. “Và vì vậy, đó là những gì quý vị nhận thấy được phản ánh trong các yêu cầu của năm tài khóa 2025.”
Bà Lofgren lưu ý rằng Hiệp hội Công nghiệp Nhiệt hạch gần đây đã đệ trình đề xướng phân bổ ngân sách bổ sung trị giá 3 tỷ USD “để trợ giúp cho một loạt cơ sở, chương trình, và hoạt động nghiên cứu cụ thể sẽ giúp Hoa Kỳ trở thành nước dẫn đầu thế giới trong ngành công nghiệp nhiệt hạch mới nổi này.”
Bà cho biết, yêu cầu của họ tương tự như “hàng tỷ dollar được đề xướng” mà chính phủ đã dành cho việc nghiên cứu và sản xuất nhiên liệu hạt nhân.
Ông Turk nói: “Tôi rất thích thú với đề xướng của họ.” Với việc Trung Quốc chi ra 1.5 tỷ USD mỗi năm cho nhiệt hạch, “chúng tôi có một cơ hội thực tế để bảo đảm rằng chúng tôi là người dẫn đầu, tiếp tục là người dẫn đầu trong lĩnh vực này như vị thế của chúng tôi hiện nay. Tôi nghĩ 3 tỷ USD ngân sách bổ sung là rất hợp lý.”
Bà Lofgren cho biết, có tám công ty trong chương trình Milestone đang hợp tác với FIRE và khoản tiền 3 tỷ USD này sẽ rất quan trọng để đạt được tiến bộ.
“Tôi chính là lưu ý rằng hiện tại chúng ta là nước đi đầu về nhiệt hạch,” bà nói, đồng thời lưu ý rằng DOE, nhóm họp kín, và ủy ban cố vấn đã có một “kế hoạch táo bạo” nhưng không được tài trợ để đạt được các mục tiêu đặt ra.
Thay vào đó, bà Lofgren nói: “Trung Quốc đã tài trợ cho kế hoạch này. Vì vậy, nếu chúng ta không vượt lên trước trong lĩnh vực này thì chúng ta không chỉ thua về mặt [dẫn đầu] thế giới mà còn một lần nữa sẽ thua Trung Quốc vì thiếu tầm nhìn. Và tôi nghĩ điều đó hết sức đáng hổ thẹn.”
Thanh Nhã biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
