Cliff Palace: ‘Cung điện trên vách đá’ ở miền Tây Hoa Kỳ có tuổi đời 750 năm
Hãy tưởng tượng bạn đang bước vào một cung điện bằng đá sa thạch hùng vĩ, được xây cao trong hốc tường của một vách đá ở miền tây Hoa Kỳ. Công trình như trong giấc mơ này thực sự có tồn tại. Khu nhà ở rộng mênh mông với gần 200 căn phòng góc cạnh và hình tròn được xây dựng từ thế kỷ 12, giống như điều gì đó bước ra từ một tình tiết trong bộ phim ”Game of Thrones” (Trò Chơi Vương Quyền).
Trên thực tế, bạn có thể ghé thăm địa danh bí ẩn này, nơi được gọi là Cliff Palace (Cung điện trên Vách đá), bằng cách leo lên một chiếc thang giống như những cư dân đầu tiên ở nơi này từng làm. Không ai biết chắc chắn tại sao những người nông dân đó — người Ancestral Puebloan, sống ở khu vực này từ năm 500 đến năm 1300 Công Nguyên — lại làm nhà của họ trên vùng đất cao như vậy. Tất cả những gì người ta biết là họ đã dành rất nhiều thời gian và lượng công sức phi thường để dựng nên các tòa nhà bằng đá và vữa này — thường là bằng đôi tay trần. Những du khách từ khắp nơi trên thế giới đến để tận mắt chiêm ngưỡng kỳ quan khảo cổ Cliff Palace, đều có thể nhìn ra dấu tay và dấu vân tay vẫn còn lưu lại trên các bức tường.
Tuy nhiên, cũng có giả thuyết cho rằng có thể đây là pháo đài được xây dựng để phòng thủ chống lại các bộ lạc xâm lược nào đó trong khu vực.
Tọa lạc ở phía tây nam công viên Mesa Verde, thuộc tiểu bang Colorado — vốn là công viên quốc gia nổi tiếng với những ngọn núi đỉnh phẳng, “Cung điện trên Vách đá” này là một phần trong quần thể 600 ngôi nhà vách đá được những người cổ đại xây dựng. Tuy vậy, không phải tất cả những người Ancestral Puebloans đều chọn sinh sống theo cách này. Ước tính chỉ có khoảng 100 người cư ngụ ở Cliff Palace, cũng là công trình lớn nhất trong số các công trình trên cao ở đây, theo Cơ quan Công viên Quốc gia Colorado.
Cổ nhân đã khéo léo sử dụng dầm gỗ nêm chặt vào đá sa thạch để giúp nâng đỡ các tòa nhà, mỗi tòa nhà có từ một đến bốn tầng. Các gia đình sống trong một tổ hợp những căn phòng xây vòng tròn được thiết kế tài tình, các căn phòng tròn này gọi là Kiva, kéo dài xuống dưới mặt đất. Các cấu trúc trung tâm có lò lửa để sử dụng cho mục đích nghi lễ.
Điều thú vị là nhiều mảng tranh tường vẫn còn lưu lại bên trong Cliff Palace, một số chứa các hình dạng hình học mà các nhà nghiên cứu phỏng đoán rằng chúng có thể tượng trưng cho các cảnh quan, núi non, bầu trời, mặt trời, và mặt trăng. Theo Cơ quan Công viên Quốc gia Colorado, một thông tin thú vị khác có thể được thu thập từ di chỉ lịch sử ngoạn mục này là vóc dáng của người Ancestral Puebloans khoảng 750 năm về trước.
Từ kích thước của các ô cửa ra vào, các nhà sử học phỏng đoán rằng chiều cao trung bình của đàn ông ở đây là khoảng 1m63, còn phụ nữ trung bình cao khoảng 1m52 — tương tự như người Âu Châu cùng thời kỳ.
Ngoài việc cung cấp nơi trú ẩn để tránh các yếu tố thời tiết, động lực tạo nên những ngôi nhà trên vách đá này có thể là dùng để phòng vệ, nhằm chống lại các nhóm cướp bóc của tổ tiên người Navajo và Apache. Các thợ xây thời đó hạn chế việc thêm cửa và cửa sổ ở các tầng thấp hơn, thay vào đó họ chọn cách ra vào bằng thang để có thể nhanh chóng kéo lên trong trường hợp bị tấn công.
Bất kể vì lý do gì — hoặc là do sự kết hợp của nhiều nguyên nhân — về sự tồn tại của khu định cư này, thì vào cuối thế kỷ 13, Cung điện trên Vách đá đã bị bỏ hoang, nhiều khả năng là do đợt Đại Hạn hán xảy ra trong vùng. Thử tưởng tượng về cuộc sống thường nhật thực tế của người dân từng diễn ra trong cung điện trên cao này, người ta có thể suy ngẫm về những lời của bà TJ Atsye, một kiểm lâm viên tại Công viên Quốc gia Mesa Verde:
