Vaccine COVID-19 có thể gây viêm mạch máu và tổn thương đa cơ quan

Một số báo cáo ca bệnh cho thấy vaccine ngừa COVID có thể liên quan đến viêm mạch, một tình trạng gây viêm và tổn thương mạch máu.

Nhiều bệnh khác nhau liên quan đến vaccine ngừa COVID-19 đã được báo cáo. Một nghiên cứu gần đây cho thấy rằng chích ngừa COVID-19 có thể kích hoạt sự phát triển của bệnh viêm mạch máu liên quan đến kháng thể kháng bào tương của bạch cầu hạt trung tính (ANCA), có khả năng gây tổn thương nhiều cơ quan.

Viêm mạch máu liên quan đến ANCA có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ. Vì chúng phân bố khắp cơ thể nên bất kỳ bộ phận nào đều có thể bị ảnh hưởng, trong đó các nơi phổ biến nhất là phổi, thận, khớp, tai, mũi và dây thần kinh.

Bạch cầu trung tính là một loại tế bào bạch cầu trợ giúp cơ thể chống lại nhiễm trùng và chữa lành vết thương. ANCA là các tự kháng thể có hại liên kết với bạch cầu trung tính trong máu, tiết ra các chất độc hại và làm hỏng thành mạch máu nhỏ. Điều này cũng có thể dẫn đến sự di chuyển của bạch cầu trung tính qua thành mạch máu, gây viêm ở các mô xung quanh. Ngoài ra, ANCA phóng thích các yếu tố tín hiệu thu hút nhiều bạch cầu trung tính hơn, gây viêm kéo dài và làm tổn thương thêm các mạch máu nhỏ.

Báo cáo ca bệnh viêm mạch máu liên quan với ANCA

Một báo cáo ca bệnh được công bố trên Tập san Case Reports in Nephrology (Báo cáo Ca bệnh trong Thận học) vào tháng 04/2023 nêu chi tiết về một phụ nữ 82 tuổi bị huyết áp cao, sau khi được chích mũi vaccine COVID-19 bổ sung lần thứ ba, đã phát triển bệnh viêm mạch máu có liên quan với kháng thể kháng bào tương của bạch cầu hạt trung tính myeloperoxidase (MPO-ANCA). MPO-ANCA là một trong những tự kháng thể chính trong bệnh viêm mạch máu liên quan đến ANCA.

Bệnh nhân này đã được chích hai liều vaccine Pfizer vào tháng Năm và tháng 06/2021, sau đó là mũi chích ngừa nhắc lại của Moderna vào đầu tháng 02/2022. Ngày hôm sau sau khi chích mũi nhắc lại, bà bị đau đầu và giảm dần sau ba ngày. Tuy nhiên, bắt đầu từ đầu tháng Ba, nhiệt độ cơ thể của bà bắt đầu tăng cao, kèm theo tình trạng khó chịu nói chung.

Xét nghiệm cho thấy có dấu hiệu nhiễm trùng do vi khuẩn. Bác sĩ kê đơn thuốc kháng sinh bảy ngày liên tục nhưng bệnh tình không cải thiện.

Bệnh nhân sau đó đã được nhập viện. Khám thực thể và xét nghiệm hình ảnh không cho thấy sốt, kích thước và cấu trúc thận dường như bình thường. Tuy nhiên, phân tích vi thể đã phát hiện ra tiểu máu (máu trong nước tiểu) và protein trong nước tiểu. Ngoài ra, nồng độ MPO-ANCA cao đáng kể. Sinh thiết thận cho thấy các tế bào hình liềm ở sáu cầu thận — các bộ lọc nhỏ bên trong thận — và tình trạng viêm nhẹ.

Hơn nữa, miễn dịch huỳnh quang đã xác nhận viêm cầu thận nghèo miễn dịch. Đây là một bệnh viêm mạch máu nhỏ hiếm gặp có liên quan đến viêm cầu thận tiến triển nhanh, đặc trưng lâm sàng là các vấn đề về thận như bất thường về tiết niệu (tiểu máu và protein niệu) và huyết áp cao dẫn đến suy thận trong vòng vài ngày hoặc vài tuần. Dựa trên kết quả giải phẫu bệnh, bệnh nhân được chẩn đoán bị bệnh viêm mạch máu liên quan đến MPO-ANCA giới hạn trong thận.

Bệnh nhân được dùng thuốc steroid và các triệu chứng như sốt, khó chịu và phản ứng viêm được cải thiện, đồng thời cả tiểu máu và protein niệu đều biến mất. Bác sĩ giảm dần liều lượng steroid, chia đôi liều và tình trạng bệnh nhân ổn định.

Các nhà nghiên cứu cho biết các xét nghiệm máu và nước tiểu được tiến hành trên bệnh nhân trước khi chích liều vaccine thứ ba không cho thấy tổn thương thận hoặc các bất thường, cho thấy có mối liên quan giữa vaccine COVID-19 và sự khởi phát của bệnh viêm mạch máu liên quan đến MPO-ANCA.

Các nhà nghiên cứu cho rằng nên xem xét khả năng viêm mạch liên quan đến MPO-ANCA đối với những bệnh nhân bị sốt, tình trạng khó chịu kéo dài, tiểu máu hoặc suy thận sau khi chích vaccine mRNA COVID-19, đặc biệt là Moderna, như trường hợp của bệnh nhân này.

5 loại vaccine ngừa COVID-19 liên quan đến bệnh viêm mạch máu liên quan với ANCA

Ngày càng có nhiều báo cáo cho thấy rằng việc chích ngừa rộng rãi đã dẫn đến sự phát triển của bệnh viêm mạch máu ở một số người, gây ra tổn thương nhiều cơ quan.

Một phân tích tổng hợp ca bệnh đã chỉ ra 5 loại vaccine ngừa COVID-19 có liên quan đến bệnh viêm mạch máu liên quan đến ANCA.

Nghiên cứu này bao gồm 29 bệnh nhân, trong đó 22 bệnh nhân nhận vaccine mRNA (Moderna và Pfizer), 4 người nhận AstraZeneca, 2 người nhận Covaxin và 1 người nhận Johnson & Johnson. Tất cả họ đều biểu hiện các triệu chứng của bệnh viêm mạch máu liên quan đến ANCA sau khi chích một trong những loại vaccine ngừa COVID-19 này.

Cụ thể, 22 bệnh nhân có biểu hiện tổn thương thận. Ít nhất 24 người có biểu hiện tiểu máu. Mười trường hợp bị tổn thương phổi, với năm trường hợp liên quan đến xuất huyết phế nang. Một người bị viêm dây thần kinh thị giác và một người khác bị viêm sụn tai. Đây là những biểu hiện của tổn thương cơ quan sau khi chích vaccine.

Viêm mạch máu có thể dẫn đến tổn thương đa cơ quan

Có nhiều loại viêm mạch máu liên quan đến ANCA khác nhau, bao gồm cả viêm đa mạch vi thể có số lần xuất hiện dương tính với MPO-ANCA khá cao.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Thông tin về Bệnh khó chữa Nhật Bản, khoảng 70% bệnh nhân bị viêm đa vi mạch gặp các triệu chứng toàn thân, bao gồm sốt, sụt cân và mệt mỏi. Ngoài ra, các triệu chứng như xuất huyết, thiếu máu cục bộ hoặc nhồi máu ở các mô cơ thể có thể xảy ra.

Viêm cầu thận hoại tử là phổ biến nhất, biểu hiện các triệu chứng như tiểu máu, protein trong nước tiểu và creatinine huyết thanh tăng cao. Chẩn đoán sớm là rất quan trọng vì tình trạng này thường tiến triển nhanh chóng và dẫn đến suy thận trong vòng vài tuần đến vài tháng.

Các biểu hiện phổ biến khác bao gồm phát ban hình vằn tím dạng lưới, ban xuất huyết, loét da và các nốt dưới da ở khoảng 60% bệnh nhân bị viêm cầu thận hoại tử. Bệnh đa dây thần kinh được quan sát thấy ở khoảng 60%, đau khớp ở khoảng 50% và đau cơ ở khoảng 50% trường hợp.

Ngoài ra, viêm phổi kẽ gặp ở khoảng 25% và xuất huyết phế nang ở khoảng 10%. Cả hai tình trạng này đều do viêm mạch máu ảnh hưởng đến mao mạch phổi, dẫn đến ho, khó thở, thở nhanh, ho ra máu, đờm có máu và nồng độ oxy trong máu rất thấp. Liên quan đến đường tiêu hóa xảy ra trong khoảng 20% trường hợp và liên quan đến cơ tim dẫn đến suy tim xảy ra ở khoảng 18%.