Làm thế nào để giữ cho các cơ quan nội tạng trẻ trung hơn tuổi thật?
Thực hành những thói quen lành mạnh, dùng một số loại thực phẩm và sản phẩm cụ thể có thể giúp bạn trẻ hơn tuổi thật của mình
Tuổi sinh học của cơ thể, thước đo sức khỏe và sức sống dựa trên tình trạng của cơ thể, thường có thể khác với tuổi theo thời gian, số năm đã sống của người ấy. Sự khác biệt này cũng đúng với các cơ quan.
Bạn đã bao giờ tự hỏi làm thế nào một số người có dáng vẻ rất trẻ trung so với tuổi thật của họ?
Một nghiên cứu được công bố trên tập san Y học Tự nhiên vào tháng 04/2023 đã phát hiện ra rằng các cơ quan và mô của con người có thể già đi với tốc độ khác nhau. Kết quả này là bằng chứng thêm cho thấy tuổi sinh học không hoàn toàn khớp với tuổi theo thời gian.
Nghiên cứu cũng cho thấy mối liên hệ giữa sự lão hóa của các hệ thống cơ quan khác nhau. Ví dụ, nếu trái tim có vẻ trẻ hơn so với tuổi thực, thì các cơ quan khác cũng sẽ có thể trẻ trung đầy sức sống. Ngược lại, tuổi nội tạng cao làm tăng đáng kể nguy cơ bị các bệnh kinh niên.
Để tìm hiểu sâu hơn về hiện tượng hấp dẫn này, các nhà nghiên cứu đã sử dụng công cụ gọi là “đồng hồ tuổi nội tạng” để đánh giá sức khỏe và chức năng của các cơ quan thiết yếu như não và tim. Điều này mở ra cánh cửa khám phá những bí mật của quá trình lão hóa nội tạng và ảnh hưởng của loại lão hóa này đối với sức khỏe tổng thể.
Tại sao nội tạng trẻ hơn thì cơ thể ít bị bệnh hơn
Lão hóa thường liên quan đến suy giảm chức năng tế bào, mô và cơ quan, dẫn đến tuổi già, bệnh tật, và tử vong.
Các cơ quan trẻ hơn có khả năng chữa lành và phục hồi tốt hơn, và có thể chống lại bệnh tật và tổn thương cao hơn nhờ các tế bào gốc trong đó. Các tế bào gốc trong khắp cơ thể đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và sửa chữa các mô và các cơ quan nội tạng.
Khi chúng ta già đi, các tế bào gốc cũng già đi, dẫn đến suy giảm chức năng. Sự suy giảm liên quan đến tuổi tác này là nguyên nhân chính gây mất chức năng cơ quan và khởi phát bệnh. Ngoài ra, số lượng tế bào gốc có xu hướng giảm theo tuổi tác, theo lý thuyết tế bào gốc về lão hóa, góp phần làm giảm khả năng tái tạo và giảm khả năng duy trì mô ở người lớn tuổi.
Những người trẻ ít phơi nhiễm và ít tiếp xúc tích lũy với chất độc và chất ô nhiễm hơn. Các cơ quan có chức năng hoạt động tốt hơn, như chuyển hóa tốt hơn, sản xuất năng lượng và loại bỏ chất thải [hiệu quả hơn], góp phần giảm khả năng nhiễm bệnh. Do đó, những người trẻ tuổi có hệ miễn dịch mạnh mẽ hơn.
Những trái tim già trước nua trước tuổi
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), khoảng 75% người Mỹ trưởng thành có tuổi của trái tim cao hơn tuổi thật. Trái tim của người trưởng thành trung bình ở thành phố New York già hơn sáu năm so với tuổi thật. Nếu bạn ở độ tuổi từ 35 đến 75, bạn có thể tự xác định tuổi tim bằng công cụ tính tuổi tim trực tuyến. Công cụ này sử dụng tuổi, cân nặng, chiều cao và huyết áp của bạn để tính tuổi tim.
“Tuổi tim” đề cập đến tuổi ước tính của hệ tim mạch dựa trên các yếu tố rủi ro như huyết áp cao, hút thuốc, tiểu đường, và chỉ số khối cơ thể. Những người có tuổi tim vượt quá tuổi thời gian đều phải đối mặt với nguy cơ đau tim và đột quỵ cao hơn.
Để giữ cho trái tim luôn tươi trẻ, mọi người nên tuân theo lối sống lành mạnh cho tim.
May mắn thay, có một số cách để giảm tuổi sinh học của các cơ quan quan trọng – bao gồm cả trái tim.
Giữ cho tâm hồn trẻ trung
Để giữ cho trái tim bạn tươi trẻ, điều quan trọng là phải ăn uống điều độ và tránh các hoạt động làm tổn thương trái tim. Khi nói đến việc giữ cho trái tim khỏe mạnh thì tập thể dục là trọng yếu.
Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục thường xuyên giúp loại bỏ cholesterol LDL có hại, ngăn ngừa sự tích tụ cholesterol LDL trong mạch máu. Tham gia vào các bài tập aerobic với cường độ thấp đến trung bình có thể làm giảm đáng kể mức cholesterol toàn phần.
Hơn nữa, tập thể dục giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường độ đàn hồi và tính bền vững của thành mạch máu, đồng thời điều hòa huyết áp, tất cả đều góp phần làm giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch.
Nghiên cứu được công bố trên Tập san của Đại học American College of Cardiology đã phát hiện ra rằng chỉ cần sáu tháng tập luyện và chạy một cuộc chạy marathon, ngay cả ở cường độ thấp, có thể làm cho mạch máu trẻ xuống bốn năm. Tuổi mạch máu được đo bằng cách đánh giá độ cứng của động mạch và là chỉ số dự báo về khả năng tổn thương tim, não và thận. Nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng những người tham gia lớn tuổi, chậm chạp hơn thể hiện sự trẻ hóa tốt hơn sau khi hoàn thành đường chạy marathon.
Khi chúng ta già đi, việc sản xuất tế bào cơ tim mới (cardiomyocyte) giảm dần. Mất mát này là nguyên nhân hàng đầu gây suy tim. Tuy nhiên, nghiên cứu về chuột được công bố trên tập san Giao tiếp Tự nhiên cho thấy chuột trưởng thành có thể tạo ra các tế bào tim mới và làm trẻ hóa tim sau 8 tuần tập thể dục.
Tránh thuốc lá và đường
Hút thuốc và béo phì đều là những yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch. Ngoài việc tránh hút thuốc, điều quan trọng là phải theo dõi mức tiêu thụ đường.
Mô hình dựa trên dữ liệu Khảo sát Sức khỏe Quốc gia Hoa Kỳ và tài liệu khoa học cho thấy việc giảm 20% lượng đường bổ sung trong 20 năm có thể làm giảm tỷ lệ bị bệnh tiểu đường loại 2 xuống 19.9 trường hợp trên 100,000 người và 9.4 trường hợp bị bệnh tim mạch vành trên 100,000 người.
Tiêu thụ đạm váng sữa (whey protein)
Một nghiên cứu tổng quan toàn diện sử dụng PubMed, là cơ sở dữ liệu tài liệu y sinh rộng lớn với hơn 35 triệu trích dẫn và tóm tắt, đã phát hiện ra rằng tiêu thụ whey protein có thể có tác dụng có lợi.
Các lợi ích bao gồm giảm nguy cơ phát triển béo phì, cải thiện nồng độ glucose và phản ứng insulin, giảm huyết áp và xơ cứng động mạch, và cải thiện cấu hình lipid. Những kết quả tích cực này cùng góp phần làm giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch.
Quản lý căng thẳng
Quản lý căng thẳng và tránh căng thẳng kinh niên là rất quan trọng để giữ cho các cơ quan luôn tươi trẻ vì các hormone gây căng thẳng như cortisol, có thể phá hủy các hệ cơ quan khác nhau khi tăng cao trong thời gian dài.
Căng thẳng quá mức có thể làm suy giảm hệ miễn dịch và khả năng sửa chữa và tái tạo tế bào, dẫn đến lão hóa nhanh và thoái hóa nội tạng. Hơn nữa, căng thẳng tâm lý có thể gián tiếp ảnh hưởng đến quá trình sửa chữa bằng cách khuyến khích thực hiện các hành vi không lành mạnh.
Bảo vệ bộ não
Các phương pháp điều trị mới đã cho thấy nhiều hứa hẹn trong việc đẩy lùi sự suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
Ví dụ, các nhà nghiên cứu tại Đại học University of California – San Francisco đã phát hiện chất ức chế phản ứng căng thẳng tích hợp phân tử nhỏ giống như thuốc có thể khôi phục khả năng nhận thức và làm trẻ hóa tế bào não ở chuột già.
Các phương pháp giúp đảo ngược quá trình lão hóa não bao gồm những điều sau đây.
Ăn thực phẩm dồi dào Omega-3, chất chống oxy hóa, và magnesium
Tiêu thụ acid béo omega-3 trong thực phẩm như cá hồi, cá ngừ và động vật có vỏ có thể tăng khả năng học tập, trí nhớ, sức khỏe nhận thức và lưu lượng máu não.
Thêm các loại thực phẩm chứa rất nhiều chất chống oxy hóa như quả việt quất, rau bina, và dâu tây có thể cải thiện chức năng nhận thức và góp phần duy trì sức khỏe bộ não.
Thực phẩm dồi dào magnesium, như rau lá xanh, các loại đậu, quả hạch, hạt và ngũ cốc nguyên hạt, có thể giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất và trợ giúp tính toàn vẹn của hàng rào máu não.
Trẻ hóa làn da
Da, cơ quan lớn nhất của cơ thể, rất quan trọng để duy trì hạnh phúc và sức khỏe. Nghiên cứu quan trọng đã được dành riêng để chống lão hóa, với ngành công nghiệp chăm sóc da toàn cầu trị giá khoảng 130 tỷ USD.
Các phương pháp làm chậm và có khả năng đảo ngược quá trình lão hóa da bao gồm những điều sau đây.
Sử dụng các sản phẩm vitamin A
Sản phẩm dùng ngoài da chứa retinol tretinoin, là dẫn xuất vitamin A thường được sử dụng để điều trị mụn trứng cá, đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc thúc đẩy tăng trưởng tế bào, làm sạch lỗ chân lông bị tắc và làm cho quá trình sản xuất bã nhờn trở lại bình thường.
Dù được sử dụng riêng lẻ hay kết hợp với các chất kháng khuẩn, các sản phẩm vitamin A dạng bôi ngoài da đều cho thấy kết quả đầy hứa hẹn trong việc giảm các dấu hiệu lão hóa da sớm do tiếp xúc với tia cực tím, như nếp nhăn, mất độ đàn hồi và sắc tố.
Sử dụng một số sản phẩm chăm sóc da
Các sản phẩm chăm sóc da có retinol, carotenoid, flavonoid, hay peptide có thể giúp chống lão hóa da.
Vitamin A và các dẫn xuất được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ chấp thuận là chất chống nhăn giúp cải thiện kết cấu da và có tác dụng chống lão hóa.
Carotenoid cung cấp khả năng bảo vệ khỏi ánh sáng, cải thiện độ đàn hồi, độ ẩm và kết cấu của da, đồng thời giảm nếp nhăn và đốm đồi mồi.
Flavonoid có đặc tính chống oxy hóa tuyệt vời có thể kéo dài vẻ trẻ trung của làn da.
Peptide giúp sản sinh collagen, cải thiện kết cấu da và làm mờ nếp nhăn.
Dùng thực phẩm nhất định
Để làm chậm quá trình lão hóa da, bạn có thể tiêu thụ một số loại thực phẩm chứa rất nhiều vitamin và dưỡng chất:
- Retinol, hoặc vitamin A, có trong thịt, các sản phẩm từ sữa, và cá.
- Carotenoid có nhiều trong cà rốt, ớt bell, rau lá xanh, trứng, bông cải xanh, và cà chua.
- Flavonoid có trong trái cây, rau và trà.
- Peptide có thể được hấp thụ từ sữa, đậu nành, yến mạch, và trứng.
- Chất béo omega-3 có trong cá mòi, cá hồi, quả hạch, và các loại hạt.
Bảo vệ làn da
Dùng kem chống nắng vào những ngày bạn tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời, vì khoảng 80% các dấu hiệu lão hóa trên khuôn mặt có thể nhìn thấy là do tiếp xúc với tia cực tím. Tránh tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời khi mặt trời lên đến đỉnh điểm và mặc quần áo bảo hộ thay vì kem chống nắng bất cứ khi nào có thể.
Tuy nhiên, ánh sáng mặt trời cũng rất quan trọng đối với việc sản xuất vitamin D, cùng với những điều khác, vì vậy không phải lúc nào bạn cũng cần thoa kem chống nắng. Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời vừa phải rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể.
Bảo vệ lá gan
Gan chịu trách nhiệm chuyển hóa, thải độc, và bài tiết mật. Gan có khả năng độc đáo là tự tái tạo ngay cả sau khi bị phẫu thuật cắt bỏ phần lớn để lấy lại kích thước ban đầu.
Gan thường trẻ hơn ba tuổi do khả năng tự tái tạo liên tục này.
Để duy trì lá gan khỏe mạnh, bạn có thể thực hiện các bước đơn giản mà không cần sử dụng các công nghệ tiên tiến:
- Tránh uống rượu, hút thuốc, và tiếp xúc với chất độc.
- Duy trì cân nặng hợp lý để ngăn ngừa gan nhiễm mỡ và các bệnh về gan.
- Tránh xa các chất như cần sa, cocaine, heroin, và một số loại thuốc giảm đau có thể góp phần gây ra các chứng rối loạn gan khác nhau.
Khi bạn có thể nhận biết tốc độ lão hóa khác nhau của các cơ quan trong cơ thể, bạn sẽ hiểu về tầm quan trọng của việc bảo tồn sức sống các cơ quan để cải thiện sức khỏe. Bằng cách áp dụng các thói quen lành mạnh và đảo ngược quá trình lão hóa, chúng ta có thể giảm nguy cơ bệnh tật và kéo dài tuổi thọ.
