4 cách tự nhiên để ngăn ngừa vi khuẩn gây sâu răng

Streptococcus mutans (S.mutans) là loại vi khuẩn sống thầm lặng trong miệng, bám vào răng và tàn phá sức khỏe răng miệng. S. mutans phát triển mạnh nhờ đường, biến đường thành acid ăn mòn men răng, dẫn đến sâu răng. Đây là nguyên nhân chính gây sâu răng nên các phương pháp phòng ngừa và vệ sinh răng miệng hiệu quả giữ vai trò rất quan trọng để có một hàm răng khỏe mạnh và không bị sâu răng.

Streptococcus Mutans

Streptococcus mutans thuộc vi khuẩn gram dương chủ yếu được tìm thấy trên bề mặt răng, đặc biệt là trong mảng bám răng.

Streptococcus mutans sử dụng đường từ khẩu phần ăn của chúng ta và tạo ra acid lactic. Acid này làm mất khoáng men răng, do đó gây ra sâu răng. S. mutans sinh sôi trong điều kiện độ pH thấp hoặc acid, phát triển mạnh khi pH dưới 6. Độ pH từ 1 đến 6 là acid, 7 là trung tính, và 8 đến 14 là kiềm. Thực phẩm và thức uống sẽ ảnh hưởng đến độ pH trong miệng. Môi trường acid sẽ ăn mòn men răng, dẫn đến sâu răng.

Nghiên cứu cũng cho thấy S. mutans là một loại vi khuẩn thông minh. Khi không có carbohydrate hoặc đường trong khẩu phần ăn, S. mutans sẽ thích nghi với việc ăn các thành phần khác để bảo đảm sự sống sót.

Xylitol giảm vi khuẩn và ngăn ngừa sâu răng

Xylitol là chất làm ngọt ít calorie thuộc nhóm rượu đường, có bản chất không phải đường hay rượu mà là carbohydrate polyol. Polyol bao gồm sorbitol, maltitol, mannitol, erythritol, và xylitol. Những loại “đường” này xuất hiện tự nhiên trong một số thực phẩm như nấm, mận, táo và dứa. Xylitol cũng được tạo ra trong cơ thể từ quá trình chuyển hóa carbohydrate, khoảng 5-15g/ngày.

Các nghiên cứu cho thấy xylitol có thể ức chế sự phát triển và sinh sôi của vi khuẩn S. mutans cũng như bệnh sâu răng. S. mutans thích ăn xylitol, nhưng khi ăn xylitol, S. mutans không thể tạo ra loại acid thường dẫn đến quá trình khử khoáng gây sâu răng.

Các nghiên cứu khác cho thấy xylitol cản trở việc hình thành mảng bám của vi khuẩn và đảo ngược tác động sâu răng ở giai đoạn đầu.

Nhiều sản phẩm thương mại có chứa xylitol, nhưng một số sản phẩm phổ biến nhất là kẹo cao su xylitol và bạc hà. Những chất này đặc biệt hữu ích cho trẻ em để giảm mức độ S. mutans và bảo vệ các em khỏi sâu răng. Nếu trẻ còn quá nhỏ để dùng kẹo cao su hoặc kẹo bạc hà thì kem đánh răng xylitol là lựa chọn tốt để giúp bảo vệ răng.

Bất chấp những quảng cáo lợi ích đối với sức khỏe răng miệng, thì nghiên cứu cho thấy có vẻ như xylitol, ít nhất khi được dùng làm chất tạo ngọt trong thực phẩm, có thể gây ra những tác động tiêu cực.

Nồng độ xylitol trong máu tăng cao có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các biến cố tim mạch và khiến tiểu cầu phản ứng mạnh hơn. Theo Phòng khám Cleveland, điều này chỉ áp dụng cho xylitol trong thực phẩm, còn trong thức uống thì không.

Tuy nhiên, các tác giả nghiên cứu đã dùng nồng độ xylitol “gần và cao hơn giới hạn trên của nồng độ được thấy trong các mẫu huyết tương lúc đói của con người” và cũng không phân biệt giữa xylitol từ khẩu phần ăn và xylitol được tạo ra tự nhiên trong cơ thể. Vì vậy, có vẻ như cần phải nghiên cứu thêm.

Xylitol cũng gây độc cho chó, làm giảm đường huyết nghiêm trọng, suy gan, và chảy máu. Do sự gia tăng các loại thực phẩm có chứa xylitol nên chó cũng có khả năng tiếp xúc nhiều hơn, vì vậy hãy nhớ để những thực phẩm có chứa xylitol tránh xa những chú chó yêu quý của bạn.

4 cách tự nhiên để giảm S. Mutans

Có nhiều cách khác để giảm mức độ S. mutans trong miệng một cách tự nhiên và cải thiện sức khỏe răng miệng.

1. Súc miệng bằng dầu dừa

Súc miệng bằng dầu là phương pháp Ayurveda cổ xưa. Có thể dùng nhiều loại dầu khác nhau như dầu mè, dầu hướng dương và dầu dừa để súc miệng trong khoảng 10 – 20 phút. Dầu dừa là lựa chọn phổ biến do đặc tính kháng khuẩn vốn có.

Các nghiên cứu cho thấy lợi ích của việc súc dầu không chỉ giới hạn ở sức khỏe răng miệng.

Theo y văn Ayurveda cổ xưa của Ấn Độ, việc súc miệng bằng dầu có thể phòng ngừa và điều trị hơn 30 loại bệnh khác nhau, bao gồm đau đầu, đau nửa người, cục máu đông, bệnh chàm; đến những căn bệnh gây tử vong như tiểu đường và hen suyễn.

Các nghiên cứu đã cho thấy rằng việc súc dầu dừa có thể làm giảm nồng độ S. mutans trong miệng, một phần là do acid clauric trong dầu dừa có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn. Tác dụng này có thể so sánh với nước súc miệng chlorhexidine.

2. Súc miệng bằng nước muối

Súc miệng bằng nước muối là cách đơn giản và hiệu quả để giảm vi khuẩn và giữ vệ sinh răng miệng. Muối là chất khử trùng tự nhiên, giúp duy trì môi trường kiềm trong miệng, từ đó ức chế vi khuẩn phát triển.

Nghiên cứu cho thấy súc miệng bằng nước muối làm giảm đáng kể nồng độ S. mutans trong nước bọt. Mức độ vi khuẩn giảm đáng kể trong vòng 10 ngày kể từ khi súc miệng thường xuyên.

3. Trà xanh

Trà xanh là loại thức uống phổ biến vì có vô số lợi ích sức khỏe, đặc biệt là tác dụng chống oxy hóa. Ngoài vai trò giúp thư giãn, trà xanh còn ngày càng được ưa dùng làm nước súc miệng vì tác dụng hữu ích cho khoang miệng.

Những lợi ích này đến từ các polyphenol, đặc biệt là catechin, có các đặc tính kháng khuẩn, chống ung thư và chống oxy hóa.

Nghiên cứu cho thấy trà xanh “làm giảm đáng kể” lượng S. mutans khi so sánh với nước. Một trong những catechin trong trà xanh, epigallocatechin gallate, có tác dụng ức chế sự sản xuất acid của S. mutans trong mảng bám răng.

4. Đánh răng và dùng chỉ nha khoa

Đánh răng và dùng chỉ nha khoa hàng ngày là rất quan trọng để duy trì sức khỏe răng miệng. Nên lựa chọn bàn chải đánh răng làm từ vật liệu tự nhiên như gỗ hoặc tre, với lông bàn chải làm từ sợi tự nhiên thay vì nylon. Chỉ nha khoa tự nhiên không chứa hóa chất và một số có chứa các thành phần như than củi hoặc tinh dầu như dầu cây trà cũng giúp vệ sinh răng miệng tốt hơn.

Kem đánh răng thường chứa các thành phần hóa học, nhưng cũng có nhiều lựa chọn từ tự nhiên. Bạn thậm chí có thể tự làm tại nhà với chi phí thấp. Những loại kem đánh răng và bột tự nhiên này thường chứa các thành phần có ích như dầu dừa, baking soda, đất sét bentonite và các loại tinh dầu giúp loại bỏ vi khuẩn trong miệng và sâu răng. Ngoài ra, thêm xylitol vào kem đánh răng có thể gia tăng khả năng chống vi khuẩn hơn nữa.

Nguồn gốc Streptococcus Mutans

Cơ thể chúng ta không tự nhiên có vi khuẩn streptococcus mutans. Đó là loại vi khuẩn mắc phải, thường là ở thời thơ ấu.

Các bà mẹ là nguồn cung cấp S. mutans chính và truyền vi khuẩn này cho con mình trong những năm đầu đời qua nước bọt.

Mặc dù vậy, bất kỳ người chăm sóc trẻ nào cũng có thể là nguồn tiềm năng. Nếu nồng độ vi khuẩn của người mẹ cao thì khả năng lây truyền sang con sẽ cao hơn. Việc lây truyền có thể xảy ra ngay trước khi trẻ mọc những chiếc răng đầu tiên, khoảng 6 tháng. Tuy nhiên, họ cũng nói rằng nếu sự lây truyền xảy ra sau hai tuổi, trẻ sẽ ít bị sâu răng hơn.

Cách sinh nở cũng ảnh hưởng đến tốc độ lây nhiễm S. mutans. Những đứa trẻ được sinh ra bằng phương pháp sinh mổ nhiễm S. mutans sớm hơn gần một năm so với những đứa trẻ được sinh thường.

Thay lời kết

Nhiều người trên khắp thế giới phải vật lộn với chứng sâu răng. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, sâu răng trưởng thành không được điều trị là tình trạng sức khỏe phổ biến nhất trên toàn cầu vào năm 2019.