Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
PHÂN TÍCH: Quyền lực của ngôn từ — Cách TT Biden cố gắng xác định lại sự tự do trong chính trị Mỹ
Trong chính trị Mỹ, không phải lúc nào người ta cũng đồng thuận về ý nghĩa của “sự tự do.”
Cựu Tổng thống Barack Obama đã tuyên bố trong bài diễn văn nhậm chức lần thứ hai của mình rằng “việc bảo vệ sự tự do cá nhân của chúng ta cuối cùng đòi hỏi phải có hành động tập thể.”
Nghe có chút gì đó giống cựu Tổng thống George W. Bush, trong bài diễn văn nhậm chức lần thứ hai của mình, ông “cam kết nước Mỹ hướng tới mục tiêu cuối cùng là chấm dứt sự chuyên chế trên thế giới,” thì ông Obama đã liên kết sự tự do với chính sách đối ngoại mở rộng.
“Chúng tôi sẽ ủng hộ nền dân chủ từ châu Á đến châu Phi, từ châu Mỹ đến Trung Đông, bởi vì lợi ích và lương tâm của chúng tôi buộc chúng tôi phải hành động nhân danh những người khao khát sự tự do,” ông Obama nói.
Ngược lại, bài diễn văn nhậm chức của cựu Tổng thống Trump đã mở ra một tầm nhìn khác, một tầm nhìn mà trong đó sự tự do được gắn chặt với lòng trung thành đối với đất nước.
“Dù chúng ta là Da đen, Da nâu hay Da trắng, chúng ta đều có cùng một dòng máu đỏ của những người yêu nước. Tất cả chúng ta đều được hưởng những sự tự do vinh quang như nhau, và tất cả chúng ta đều chào quốc kỳ Mỹ vĩ đại như nhau,” ông nói.
Ông Trump còn có vẻ khác với ông Obama về chính sách đối ngoại.
Ông tuyên bố: “Chúng ta đã từng bảo vệ biên giới của các quốc gia khác, trong khi lại từ chối bảo vệ biên giới của chúng ta.”
Bài diễn văn nhậm chức của Tổng thống Joe Biden, được đọc sau ngày 06/01 trong bối cảnh đại dịch COVID-19, không hề có từ “sự tự do” (freedom) mặc dù từ “quyền tự do” (liberty) xuất hiện hai lần.
Vào dịp lễ năm 2021, tổng thống rất ít rõ ràng khi nói về sự tự do cá nhân, ít nhất là khi nói đến một số hạn chế và quy định nhất định trong đại dịch COVID-19.
“Gửi những người chưa được chích vaccine: Quý vị có thể nghĩ rằng quý vị đang tự đặt bản thân vào nguy hiểm, nhưng đó là sự lựa chọn của quý vị. Sự lựa chọn của quý vị không chỉ là một lựa chọn về bản thân quý vị; mà lựa chọn đó còn ảnh hưởng đến những người khác,” ông đã tuyên bố như vậy vào ngày 21/12/2021.
Chỉ ba tháng sau, khi cuộc chiến Nga-Ukraine đang diễn ra, ông Biden đã nói về nền tự do khi biện minh cho các lệnh trừng phạt Nga và việc vận chuyển khí tài của Mỹ đến Ukraine.
Tổng tư lệnh tuyên bố: “Trong cuộc tranh đấu lâu dài vì nền dân chủ và nền tự do, Ukraine và người dân đất nước này đang chiến đấu ở tiền tuyến để cứu quốc gia của họ.”
Khi ông chuẩn bị cho năm 2024, sự tự do xuất hiện thường xuyên hơn trong những lời hùng biện của ông Biden.
Trong quảng cáo truyền hình đầu tiên của chiến dịch tranh cử của ông, được công bố hồi cuối tháng Tư, một người kể chuyện nói rằng, là người Mỹ, sự tự do là một trong những điều mà “chúng tôi yêu quý nhất.”
Người kể chuyện này nói rằng sự tự do và các giá trị cốt lõi khác của Mỹ đang “bị tấn công bởi một phong trào cực đoan tìm cách lật đổ các cuộc bầu cử, cấm sách, và loại bỏ quyền lựa chọn của phụ nữ.”
Người kể chuyện này tuyên bố rằng “ông Joe Biden đã xem việc bảo vệ những sự tự do cơ bản của chúng ta là mục tiêu trong nhiệm kỳ tổng thống của ông ấy” trước khi lướt qua một danh sách “những sự tự do cơ bản” mà không có loại nào trong số đó được liệt kê trong Hiến Pháp và Tuyên ngôn Nhân quyền:
“Sự tự do để phụ nữ đưa ra các quyết định về chăm sóc sức khỏe của chính họ, sự tự do để con em chúng ta được an toàn trước bạo lực súng đạn … để những người cao niên được sống có phẩm giá, và mang lại cho mọi người Mỹ sự tự do đi kèm với một nỗ lực xây dựng một cuộc sống tốt đẹp.”
Đối với chiến lược gia Đảng Cộng Hòa Wes Farno, thông điệp này thật giả tạo.
Ông nói với The Epoch Times trong một thư điện tử hôm 23/05: “Tôi nghĩ rằng quảng cáo này hoàn toàn là sự cường điệu nhằm che đậy toàn bộ thảm họa của chính phủ ông Biden và một nỗ lực mờ nhạt nhằm thay đổi thực trạng của chính phủ của ông ấy.”
Ông Farno nói thêm: “Ông ấy sử dụng hình ảnh một đứa trẻ đang cắm quốc kỳ Mỹ rồi ngay sau đó thảo luận về quyền chấm dứt sự sống thai nhi.”
Chính trị gia kiêm chiến lược gia Đảng Dân Chủ David Carlucci lại nhìn nhận việc này theo cách khác.
Ông nói với The Epoch Times trong một thư điện tử hôm 22/05, “Đảng Dân Chủ đang chớp lấy từ ‘sự tự do’ trong từ điển của Đảng Cộng Hòa bởi vì Đảng Cộng Hòa đang làm cho điều đó trở nên dễ dàng. Một đảng muốn cấm sách, yêu cầu phụ nữ phải làm gì với cơ thể của họ, và kiểm duyệt các doanh nghiệp vì bất đồng chính sách là một đảng đáng bị xem là bài xích tự do.”
Ông Farno cho biết thông điệp “sự tự do” có thể xoay quanh việc khiến những cử tri quan tâm đến việc phá thai phải hành động. Đó là một vấn đề mang tính thời sự trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm 2022 khi nhiều người tin rằng Đảng Cộng Hòa hoạt động kém hiệu quả sau khi Tối cao Pháp viện lật ngược án lệ Roe kiện Wade.
“Thực tế là 60% người Mỹ không ủng hộ việc phá thai theo yêu cầu, vốn là điều cuối cùng họ đang thúc đẩy,” ông Farno nói, viện dẫn một cuộc thăm dò hồi tháng 04/2023 từ NPR/PBS NewsHour/Marist cho thấy hai phần ba người Mỹ muốn thủ thuật phá thai bị giới hạn trong tam cá nguyệt đầu tiên, trong đó có 90% người ủng hộ Đảng Cộng Hòa.
Các nền tảng đạo đức
Những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống có thể thấy thật dễ dàng châm biếm những đối thủ có tư tưởng thiên tả của họ, và ngược lại.
Nhưng, bằng cách trầm tĩnh lại, chúng ta sẽ dễ dàng hiểu tại sao hai phe này lại có quan điểm như vậy.
Nghiên cứu của nhà tâm lý học Jonathan Haidt về nền tảng đạo đức của những người có tư tưởng thiên tả và những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống là một điểm xuất phát hữu ích để xét đến những quan niệm khác nhau về sự tự do.
Ông Haidt đã lập luận rằng những người có tư tưởng thiên tả và những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống hành động dựa trên những giá trị khác nhau.
Ông phát hiện ra rằng những người có tư tưởng thiên tả nhấn mạnh đến sự quan tâm – một giá trị gắn liền với sự cảm thông và rộng lượng – và sự công bằng.
Theo ông Haidt, những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống cũng tôn trọng sự quan tâm và công bằng, mặc dù kém hơn một chút so với những người có tư tưởng thiên tả.
Tuy nhiên, những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống còn xem trọng những giá trị mà những người có tư tưởng thiên tả thường không xem trọng: lòng trung thành, sự tôn nghiêm, và thẩm quyền, những giá trị có trong mọi bài diễn văn của ông Trump hoặc Thống đốc Florida Ron DeSantis.
“Những người có tư tưởng thiên tả bênh vực những người yếu thế và bị áp bức; họ muốn sự thay đổi và công bằng, ngay cả khi có nguy cơ gây hỗn loạn,” ông Haidt lập luận.
“Mặt khác, những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống lên tiếng bảo vệ các thể chế và các giá trị truyền thống. Họ muốn [duy trì] trật tự, thậm chí cái giá phải trả là những người thuộc giai tầng dưới cùng [của xã hội].”
Sau đó, ông Haidt đã thêm một nền tảng đạo đức thứ sáu vào mô hình của mình – quyền tự do và sự áp bức. Ông đã sử dụng nền tảng này để nghiên cứu tâm lý của những người theo chủ nghĩa tự do.
Hầu như tất cả “những sự tự do cơ bản” trong quảng cáo chiến dịch tranh cử trên truyền hình đầu tiên năm 2024 của ông Biden đều dựa trên lời kêu gọi về sự quan tâm hoặc sự công bằng.
Những điều này cũng gần giống với hai trong số “bốn sự tự do” trong Thông điệp Liên bang nổi tiếng năm 1941 của Tổng thống Franklin Roosevelt.
Hai sự tự do đầu tiên của ông Roosevelt, tự do ngôn luận và tự do tín ngưỡng, phù hợp với Tu chính án thứ Nhất. Hai điều còn lại, “tự do khỏi nghèo khó” và “tự do khỏi sợ hãi,” khác với Tuyên ngôn Nhân quyền theo hướng chính phủ được trao nhiều quyền lực hơn.
Việc những người có tư tưởng thiên tả tập trung mạnh mẽ vào sự quan tâm và công bằng chứ không quan tâm nhiều đến quyền tự do cũng giải thích cho thông điệp trong giai đoạn đại dịch COVID-19 của ông Biden và các cuộc tấn công dai dẳng từ cánh thiên tả vào “freedumb” (lối chơi chữ từ freedom, freedumb hiểu nôm na là những kẻ ngốc tự do — dịch giả).
Trong tư tưởng của phe cánh tả/thiên tả, việc quyết định không đeo khẩu trang hoặc không chích vaccine có thể được xem là một hành động có ảnh hưởng lớn đối với tính mạng con người hơn so với lựa chọn phá thai có chủ ý.
Những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống và những ai coi trọng sự tôn nghiêm và thẩm quyền — vốn bắt nguồn từ quyền năng của Chúa — có thể thấy khó hiểu về quan điểm đó.
Thế nhưng những lời kêu gọi về sự tôn nghiêm và thẩm quyền hầu như vô nghĩa đối với những người có tư tưởng thiên tả và những người có một trạng thái tâm lý tương tự. Đồng thời, niềm tin về điều gì là công bằng nhất và ít phương hại nhất cho người mẹ đang mang thai có thể khiến họ tránh xa những quyết định ủng hộ sự sống.
Tương tự như vậy, những lo ngại về sự quan tâm và công bằng có thể lấn át quyền tự do đối với những ai tin rằng những chiếc khẩu trang và các loại vaccine tạo ra một khác biệt đáng kể đối với sức khỏe và sự an toàn của những người xung quanh họ.
Tất nhiên, mặc dù những người cánh tả có xu hướng liên kết với các thành viên Đảng Dân Chủ và những người cánh hữu thì có xu hướng liên kết với các thành viên Đảng Cộng Hòa, nhưng những điểm bất thường của hệ thống bầu cử và yêu cầu thiết lập liên minh đôi khi dẫn đến những mối quan hệ chính trị kỳ lạ.
Ví dụ, trên các con đường của tiểu bang Chicago thuộc Đảng Dân Chủ, có tư tưởng thiên tả, một nhà thờ Hồi Giáo truyền thống có thể liền kề với một ngôi nhà treo cờ cầu vồng “Tự hào Cấp tiến.”
Thật khó để hình dung một quan điểm chung về sự tự do có thể thu hẹp được khoảng cách đó – nhưng những quan điểm chung về nhập cư, kinh tế, và, đặc biệt là Đảng Cộng Hòa (và cơ sở của Đảng Cộng Hòa) rõ ràng là đủ để mang lại chiến thắng tại thùng phiếu.
Một thông điệp đã được tính toán
Trong mắt của những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống và những người theo chủ nghĩa tự do, việc ông Biden sử dụng hình ảnh cậu bé cắm lá cờ Mỹ đó có vẻ mang ý giễu cợt và không chân thành.
Tuy nhiên, thông điệp của ông Biden không nhằm vào họ. Như trong chiến dịch tranh cử năm 2020 của mình, ông đã thuyết phục những người độc lập ở các tiểu bang chiến địa quan trọng, mà nhiều người trong số họ có thể có chung ít nhất một số nền tảng đạo đức với những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống.
Ông Peter Ditto, một giáo sư tâm lý học tại Đại học California, Irvine, đồng thời là một cộng tác viên nghiên cứu về “các nền tảng đạo đức” với ông Haidt, đồng ý rằng hình ảnh này phản ánh một nỗ lực cẩn thận nhằm thu hút sự ủng hộ từ những người không có tư tưởng thiên tả.
Trong một thư điện tử hôm 22/05, ông nói với The Epoch Times rằng: “Bởi vì những người có tư tưởng thiên tả và những người có tư tưởng bảo tồn truyền thống đã được chứng minh là có sự nhạy cảm về đạo đức khác nhau, nên một thông điệp thường có sức thuyết phục hơn đối với bên kia khi được diễn đạt theo những cách thu hút ý thức đạo đức đặc biệt của bên đó.”
Sử dụng từ vựng nền tảng đạo đức này, lá cờ đó là một nền tảng cho lòng trung thành, thẩm quyền, và sự tôn nghiêm — lòng trung thành với quốc gia, tôn trọng thẩm quyền của chính phủ, và một niềm tin vào sự tôn nghiêm của quy tắc truyền thống của Mỹ quốc.
Ông Ditto nói: “Ông ấy đang tranh luận về các quan điểm chính sách thiên tả truyền thống như ủng hộ quyền phá thai và quyền của LGBTQ (cũng như đề cập đến những tranh cãi gần đây hơn, như ủng hộ dân chủ và các cáo buộc cấm sách), nhưng đóng khung tất cả các quyền này dưới góc độ ủng hộ lòng yêu nước và sự tự do, như một cách để thu hút nhiều hơn đến nền tảng đạo đức theo tư tưởng bảo tồn truyền thống.”
Bằng cách cố gắng khẳng định từ “sự tự do,” ông Biden muốn củng cố lập luận xuyên suốt cơ sở đó trở nên mạnh mẽ hơn.
Ông Ditto nói: “Tôi nghĩ rằng việc đóng khung về sự tự do này có sức thuyết phục mạnh mẽ.”
Nhóm biên dịch tin tức Anh ngữ Epoch Times Tiếng Việt
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
