Những liệu pháp dược phẩm và tự nhiên hỗ trợ cho thời kỳ mãn kinh
Bước vào thời kỳ mãn kinh có thể khiến người phụ nữ cảm thấy khó chịu; tuy nhiên những liệu pháp hỗ trợ từ dược phẩm và tự nhiên có thể làm giảm các triệu chứng trong giai đoạn chuyển tiếp này.
Những phụ nữ trung niên thường phải chịu đựng những cơn bốc hỏa, thay đổi tâm trạng, tăng giảm mức năng lượng đột ngột, tăng cân, và những thay đổi mạnh mẽ của cơ thể so với trước đây. “Chào mừng bạn đến với giai đoạn mãn kinh, và chúc may mắn!” có vẻ là thông điệp dành cho nhiều người trong số họ.
Nhưng xin hãy biết rằng, bạn không hề đơn độc, và đồng thời còn có rất nhiều cách giúp bạn vượt qua giai đoạn này của cuộc đời – bằng cả dược phẩm và các liệu pháp tự nhiên.
Mãn kinh không phải là một căn bệnh mà là một phần tự nhiên trong cuộc đời người phụ nữ. Mọi khía cạnh của tự nhiên đều có chu kỳ và nhịp điệu, và con người cũng trải qua những chu kỳ và nhịp điệu của mình. Giai đoạn mãn kinh bắt đầu sau chu kỳ kinh nguyệt cuối cùng của bạn 12 tháng. Bình thường người phụ nữ sẽ trải qua giai đoạn chuyển tiếp được gọi là tiền mãn kinh. Trong khoảng thời gian đó, những dấu hiệu và chu kỳ kinh nguyệt bất thường của giai đoạn mãn kinh bắt đầu xuất hiện.
Những dấu hiệu thông thường của giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh
- Kinh nguyệt không đều
- Thay đổi tâm trạng
- Lo lắng, trầm cảm, nóng giận, cáu kỉnh
- Mệt mỏi
- Rối loạn giấc ngủ
- Tăng cân
- Thay đổi khẩu vị
- Thay đổi làn da
- Giảm ham muốn
- Khô âm đạo
- Thay đổi huyết áp
- Mật độ xương giảm
- Nóng bừng, đổ mồ hôi
- Hay quên (sương mù não), mất trí nhớ
Liệu pháp thông thường phổ biến dành cho phụ nữ tiền mãn kinh/mãn kinh gồm có: thuốc chống trầm cảm, liệu pháp hormone (nội tiết tố), estrogen âm đạo, gabapentin, thuốc huyết áp, và thuốc điều trị loãng xương nếu được chỉ định, ngoài ra vẫn có các lựa chọn khác.
Liệu pháp nội tiết tố
Các triệu chứng của giai đoạn mãn kinh là do sự suy giảm các nội tiết tố như progesterone, estrogen, và testosterone. Do đó, nhiều phụ nữ cảm thấy [các triệu chứng] cải thiện mạnh mẽ với các liệu pháp thay thế hormone. Estrogen thay thế là một trong những liệu pháp phổ biến nhất và đã được chứng minh là cải thiện chức năng nhận thức, giảm các cơn bốc hỏa, và cải thiện mật độ xương. (Mật độ xương là một vấn đề lớn trong cuộc đời sau này và cần phải giải quyết càng sớm càng tốt.)
Estrogen nhất thiết phải được kết hợp với progesterone để bảo đảm cơ thể không rơi vào tình trạng thừa estrogen vì điều này có thể làm tăng nguy cơ ung thư vú và ung thư tử cung. Hơn nữa, progesterone không chỉ bảo vệ bạn không bị ung thư vú, mà còn giúp làm dịu hệ thần kinh trung ương, cải thiện tâm trạng, và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
Tuy nhiên, các liệu pháp thay thế hormone cũng gây ra sự tranh cãi. Nghiên cứu đã chứng minh mối liên quan giữa hormone thay thế với một số nguy cơ sức khỏe tiềm ẩn. Vì vậy, các cơ quan y tế, bao gồm cả FDA, đã khuyến cáo không nên lạm dụng các liệu pháp này. Ngoài ra kết quả của nghiên cứu đã dẫn đến việc các nhà sản xuất thuốc tiếp thị các hormone đồng dạng sinh học (bio-identical hormones – hormone nhân tạo nguồn gốc từ thực vật, có cấu trúc hóa học giống hệt hormone tự nhiên từ cơ thể người).
Thuật ngữ “hormone đồng dạng sinh học” đã trở thành một từ thông dụng trong giới chống lão hóa, nhưng nó chỉ đơn giản có nghĩa là các hormone được đưa vào cơ thể giống hệt với các hormone mà cơ thể tạo ra một cách tự nhiên. Việc bắt chước các phân tử hormone tự nhiên của cơ thể nhiều nhất có thể là lý tưởng nhất, vì điều này làm giảm khả năng xảy ra các tác động lâu dài có hại. Những hormone tổng hợp không có nguồn gốc sinh học có liên quan đến việc tăng nguy cơ ung thư vú và ung thư phụ khoa (liên quan với hormone), cục máu đông, nhồi máu cơ tim, và đột quỵ.
Trong khi những nhà tiếp thị các hormone đồng dạng sinh học giới thiệu chúng như một lựa chọn an toàn hơn, thì FDA và Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ đã lưu ý rằng không có nghiên cứu quy mô lớn với thiết kế tốt để hỗ trợ những tuyên bố đó.
Do đó, các bác sĩ lâm sàng vẫn phải thận trọng và tuân theo hướng dẫn của FDA để sử dụng liều thấp nhất có thể trong khoảng thời gian ngắn nhất để làm giảm triệu chứng.
Testosterone và DHEA thay thế cũng là liệu pháp hormone đồng dạng sinh học giúp giảm triệu chứng ở phụ nữ mãn kinh. Liệu pháp androgen đã được chứng minh là có lợi trong việc cải thiện chứng giảm ham muốn tình dục, cũng như cải thiện nhận thức, tâm trạng, và mật độ xương.
Liệu pháp thay đổi lối sống
Một phần quan trọng của y học tự nhiên là khuyến khích cơ thể tự chữa lành và tự chống đỡ. Điều này liên quan đến việc sử dụng các liệu pháp thay đổi lối sống, dinh dưỡng, thảo dược, và tái tạo. Những liệu pháp này có hiệu quả thông qua tác dụng hỗ trợ sinh lý cơ bản của người phụ nữ. Và bởi vì mãn kinh là một quá trình tự nhiên và có những rủi ro liên quan đến các liệu pháp thay thế hormone, tốt nhất bạn nên dùng các phương pháp tự nhiên trước khi lựa chọn dùng dược phẩm khi đối phó với giai đoạn này.
Ngay cả khi những phương pháp này không giúp giảm bớt hoàn toàn, chúng có thể làm giảm liều lượng cần thiết cho những phụ nữ tiếp tục với liệu pháp thay thế hormone.
Dinh dưỡng đóng vai trò rất lớn trong việc điều chỉnh sự tăng cân, tâm trạng, và hỗ trợ cơ thể tạo ra các hormone và các chất dẫn truyền thần kinh của riêng mình. Duy trì lượng đường trong máu tốt bằng cách ăn nhiều protein hơn, nhịn ăn gián đoạn, và hoàn toàn kiêng đường thường có tác dụng rất lớn đến các cơn bốc hỏa, trầm cảm và tăng cân không mong muốn trong giai đoạn mãn kinh. Nếu bạn muốn biết cách ăn uống có lợi cho bạn như thế nào, hãy nói chuyện với bác sĩ về việc kiểm tra lượng đường trong máu, insulin, và hemoglobin A1c (HbA1c) để bảo đảm các chỉ số này nằm trong khoảng tối ưu.
Bảo đảm chất lượng giấc ngủ cũng rất quan trọng, giúp giảm căng thẳng và giảm các hormone gây căng thẳng và viêm nhiễm trong cơ thể. Liệu pháp nhận thức hành vi đã được sử dụng để điều trị chứng mất ngủ của phụ nữ mãn kinh với kết quả tốt. Liệu pháp này giúp cải thiện khả năng đi vào giấc ngủ của những người tham gia; tuy nhiên, một số người vẫn gặp phải tình trạng thức giấc suốt đêm.
Liệu pháp thảo dược
Thiên nhiên đã cung cấp cho chúng ta những công cụ bổ sung giúp điều chỉnh hormone trong mọi giai đoạn của cuộc đời. Việc sử dụng các loại thảo dược trong điều trị mãn kinh đã được thực hiện trong nhiều thế kỷ. Các loại thảo dược sau đây chỉ là một số ít đã được sử dụng và nghiên cứu.
Cây mao lương (Black cohosh, Actaea racemosa) là một loại thảo dược tuyệt vời giúp điều trị các triệu chứng mãn kinh nhờ khả năng điều chỉnh hormone, thư giãn hệ thần kinh, và chống trầm cảm. Mao lương cũng nổi tiếng trong việc giúp giảm các cơn bốc hỏa.
Một nghiên cứu năm 2013 của các nhà nghiên cứu ở Đức cho thấy rằng cây mao lương cải thiện các triệu chứng mãn kinh tốt hơn nhiều so với giả dược. Loại thảo dược này có thể được sử dụng riêng lẻ nhưng cũng có thể dưới dạng kết hợp để điều chỉnh hormone. Liều khuyến cáo có thể từ 40mg đến 2g bột rễ khô mỗi ngày tùy thuộc vào triệu chứng và tiền sử sức khỏe.
Nhân sâm Peru (Maca, Lepidium meyenii) là một thảo dược hiệu quả khác được dùng để điều chỉnh hormone, và từ lâu cũng đã được sử dụng để cải thiện ham muốn tình dục và khả năng sinh sản.
Các nghiên cứu trên động vật cho thấy nhân sâm Peru có khả năng giảm tác động tiêu cực của việc mất estrogen đối với mật độ xương, điều này có lợi cho những bệnh nhân dễ bị loãng xương.
Tuy nhiên, bạn nên thận trọng khi sử dụng, vì một số nghiên cứu cho thấy nhân sâm Peru có thể làm tăng khả năng di căn ở ung thư vú. Hầu hết các bệnh nhân của tôi thích maca ở dạng chiết xuất với hương vị hơi giống kẹo bơ thay vì ăn sống. Nhưng maca cũng có sẵn dưới dạng chất bổ sung.
Đương quy (Angelica sinensis) là một loại thảo dược khác được sử dụng trong nhiều thế kỷ để giúp phụ nữ kiểm soát các triệu chứng của giai đoạn mãn kinh.
Đương quy là một chất điều chỉnh hormone hiệu nghiệm và giúp giảm huyết áp cũng như giảm viêm sưng toàn thân. Các nghiên cứu về đương quy được sử dụng riêng lẻ đối với giai đoạn mãn kinh cho kết quả không đồng nhất; một số nghiên cứu cho thấy ít hoặc không cải thiện so với nhóm đối chứng.
Điều đó nói lên rằng, về mặt lâm sàng, tôi thấy những kết quả phi thường khi sử dụng đương quy kết hợp với mao lương, nhân sâm Peru, và các loại thảo mộc điều chỉnh hormone khác hơn là sử dụng riêng lẻ bất kỳ loại thảo mộc nào. Tác dụng tổng hợp được đánh giá cao trong thảo dược hiện vẫn đang tiếp tục được nghiên cứu và đánh giá. Giống như các loại thuốc có thể tương tác với nhau, các thành phần thảo dược cũng có thể tương tác với nhau và đôi khi có thể tạo ra các tác dụng kép có lợi cho bệnh nhân.
Kết luận
Bạn nên bắt đầu từ đâu nếu đang phải trải qua các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh? Hãy thực hiện các liệu pháp can thiệp đối với chế độ ăn uống, giấc ngủ, và lối sống. Ưu tiên chọn các loại thảo mộc có lợi theo lời khuyên của bác sĩ, đồng thời xem liệu pháp nội tiết tố như một phương pháp cuối cùng để hỗ trợ sức khỏe lâu dài và chuyển sang giai đoạn mãn kinh khỏe mạnh hơn với ít triệu chứng hơn.
