Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
‘Don Quixote’: Một trong những tác phẩm văn học thành công nhất
Hơn 400 năm sau khi xuất bản và thành công rực rỡ, quyển tiểu thuyết đầu tiên của thế giới với nhan đề “Don Quixote” đã được nhiều tác giả nổi tiếng coi là cuốn sách hay nhất thế giới.
“Một nơi nào đó ở La Mancha, một nơi mà ta chẳng cần nhớ tên…”
Câu văn trên được cho là nổi tiếng nhất trong lịch sử văn học Tây Ban Nha, là phần mở đầu của cuốn “Nhà Quý Tộc Tài Ba Xứ Mancha” của [tác giả] Miguel de Cervantes, quyển tiểu thuyết hiện đại đầu tiên [trên thế giới].
Được xuất bản thành hai phần vào năm 1605 và 1615, đây là câu chuyện về Alonso Quijano, một quý tộc nghèo sa sút người Tây Ban Nha thế kỷ 16, người say mê đọc sách đến mức bỏ nhà ra đi để tìm kiếm những cuộc phiêu lưu hào hiệp của riêng mình. Ông tự phong cho mình là kỵ sĩ: Don Quixote xứ Mancha. Bằng cách mô phỏng những nhân vật anh hùng văn học mà mình ngưỡng mộ, ông tìm thấy ý nghĩa mới trong cuộc sống của mình: giúp đỡ những người khốn khổ gặp nạn, chiến đấu với những người khổng lồ và đấu tranh với những sai trái — hầu hết [những điều đó] đều diễn ra trong đầu của ông.
Nhưng “Don Quixote” còn nhiều hơn thế. Đó là một cuốn sách về những cuốn sách, đọc, viết, chủ nghĩa duy tâm so với chủ nghĩa duy vật, cuộc sống… và sinh tử. Don Quixote nổi điên. “Bộ não của ông ấy khô cạn” do đọc sách, và ông ta không thể tách rời thực tế khỏi tiểu thuyết, một nét tiêu biểu được đánh giá là hài hước vào thời điểm đó. Tuy nhiên, [nhà văn] Cervantes cũng đang sử dụng sự điên rồ của Don Quixote để thăm dò cuộc tranh luận muôn thuở giữa ý chí tự do và số phận. Anh hùng lạc lối thực sự là một người đàn ông chiến đấu chống lại những giới hạn của chính mình để trở thành người mà anh ta mơ ước.
Với tư tưởng mở, hay ngao du đó đây và được giáo dục rất tốt, [tác giả] Cervantes là một người ham đọc sách, giống như bản thân Don Quixote. Ông cũng phục vụ hoàng gia Tây Ban Nha trong các cuộc phiêu lưu mà sau này ông sẽ đưa vào cuốn tiểu thuyết. Sau khi đánh bại Đế chế Ottoman trong trận chiến Lepanto (một viên đạn găm vào cánh tay trái của ông, trở thành “người một tay của Lepanto”), ông Cervantes bị bắt và đòi tiền chuộc ở Algiers.
Tập tự truyện này và những nỗ lực trốn thoát của ông được miêu tả trong “Câu chuyện người tù” (trong “Don Quixote” Phần I), nơi nhân vật nhớ lại “một người lính Tây Ban Nha tên gì đó là de Saavedra,” đề cập đến họ thứ hai của [nhà văn] Cervantes. Nhiều năm sau, trở lại Tây Ban Nha, ông đã hoàn thành “Don Quixote” trong tù, do những bất thường trong những bản sao kê của ông khi làm việc cho chính phủ.
Đánh nhau với những cối xay gió
Trong Phần I, Quijano với tên mới, Don Quixote, trang bị những vật dụng không thể thiếu khác của mọi kỵ sĩ: áo giáp của ông ta; một kỵ mã [đặt tên là] Rocinante(*); và một phụ nữ, một cô gái nông dân vô tình mà ông gọi là nàng Dulcinea(*) làng Toboso, nhân danh người mà ông sẽ thực hiện những hành động tuyệt vời của tinh thần hiệp sĩ.
Trong khi Don Quixote hồi phục sau chiến dịch thảm khốc đầu tiên với tư cách là một hiệp sĩ, những người bạn thân của ông, vị linh mục và thợ cắt tóc, quyết định kiểm tra những cuốn sách trong thư viện của ông. Những bình luận của họ về những cuốn sách tinh thần hiệp sĩ của ông [là] kết hợp giữa sự phê bình văn học với sự chế nhạo các tập tục đốt các văn bản liên quan đến ma quỷ của Tòa án thẩm giáo(*). Mặc dù một số quyển được lưu lại (trong số đó có cuốn “La Galatea” của chính [nhà văn] Cervantes), hầu hết các cuốn sách đều bị đốt cháy vì góp phần làm nên cơn điên loạn của Don Quixote.
Trong chuyến thám hiểm thứ hai của Don Quixote, người nông dân Sancho Panza tham gia cùng ông với tư cách là cận thần trung thành của ông, với hy vọng một ngày nào đó sẽ trở thành thống đốc của hòn đảo ở chính Sancho. Bộ đôi này tương phản nhau ở mọi khía cạnh. Don Quixote cao và gầy; Sancho thấp và béo (“panza” có nghĩa là “bụng phệ”). Sancho là một thường dân mù chữ và đáp lại những bài phát biểu phức tạp của Don Quixote bằng những câu châm ngôn phổ biến. Kể từ đó, cặp đôi lệch pha này đã trở thành là một yếu tố văn học quan trọng.
Có lẽ trong cảnh nổi tiếng nhất của cuốn tiểu thuyết, Don Quixote coi ba chiếc cối xay gió là những người khổng lồ đáng sợ mà anh ta phải chiến đấu, đó là nơi xuất phát cụm từ “đánh nhau với những chiếc cối xay gió.” Cuối phần I, Don Quixote và Sancho bị lừa trở về làng của họ. Sancho đã trở nên “hào hiệp viển vông,” giờ đây ngày càng bị ám ảnh bởi việc trở nên giàu có bằng cách cai trị hòn đảo của chính mình.
Tiểu thuyết “Don Quixote” thành công vang dội, được dịch từ tiếng Tây Ban Nha sang các ngôn ngữ chính của Âu châu và thậm chí còn đến được Bắc Mỹ. Năm 1614, một tác giả vô danh, Alonso Fernández de Avellaneda, đã xuất bản phần thứ hai ngụy tác. [Văn hào] Cervantes đã kết hợp “Don Quixote” giả mạo này và các nhân vật trong truyện vào Phần II của riêng mình, sáng tác thêm một chương khác vào lịch sử truyện kể hiện đại.
Trong khi Phần I là phản ứng với những mối tình hiệp sĩ, thì Phần II là phản ứng với Phần I. Cuốn sách được lấy bối cảnh chỉ một tháng sau cuộc trở về của Don Quixote và Sancho từ cuộc phiêu lưu văn học đầu tiên của họ, sau khi họ được thông báo rằng một cuốn sách kể lại câu chuyện của họ đã được đã xuất bản (Phần I).
Phần còn lại của Phần II hoạt động như một trò chơi của những tấm gương, hồi tưởng và viết lại các tình tiết. Các nhân vật mới, chẳng hạn như những quý tộc, người mà cũng đã đọc Phần I, sử dụng kiến thức của họ để chơi khăm Don Quixote và Sancho với mục đích giải trí cho riêng họ. Bị đánh lừa bởi các nhân vật còn lại, Sancho và một Don Quixote bị thương nặng cuối cùng đã trở lại làng của họ.
Sau khi nằm trên giường được vài ngày, giờ hấp hối của Don Quixote đã đến. Ông quyết định từ bỏ sự tồn tại của mình với tư cách là Don Quixote vì chính nghĩa, từ bỏ bản sắc văn chương của mình và thể xác chết dần chết mòn. Ông để lại Sancho – độc giả tốt nhất và trung thành nhất của ông – trong nước mắt, và tránh thêm bất kỳ kẻ bắt chước nào trong tương lai.
Người kể chuyện nguyên bản không đáng tin cậy
Người kể chuyện của phần mở đầu khẳng định rằng anh ta đang viết một lời tường thuật trung thực và thẳng thắn. Không có gì là giả dối hơn thực tế. Để tách mình khỏi thẩm quyền văn bản, người kể chuyện tuyên bố rằng anh ta chỉ tập hợp một bản thảo đã được dịch bởi một nhà sử học Ả Rập, vào thời điểm đó, đây là một nguồn không đáng tin cậy. Vậy nên, người đọc phải quyết định điều gì là thực và điều gì không.
“Don Quixote” cũng là một cuốn sách được làm từ những cuốn sách đã có từ trước. “Don Quixote” bị ám ảnh bởi những mối tình hào hiệp, và bao gồm những tình tiết nhại lại những tiểu thuyết khác như những mối tình mục đồng, tiểu thuyết dã sử và tiểu thuyết Ý (trong đó chính [tác giả] Cervantes đã viết một ít).
Sự chuyển đổi của Don Quixote từ một nhà quý tộc thành một hiệp sĩ đặc biệt sâu sắc dựa trên các sự kiện ở Âu châu vào thời điểm cuốn tiểu thuyết được xuất bản. Tây Ban Nha đã được thống trị lại bởi các hoàng gia Cơ đốc giáo sau nhiều thế kỷ hiện diện của Hồi giáo. Don Quixote đã bỏ qua quan điểm cho rằng tương lai của một người được xác định bởi cấp bậc xã hội, dân tộc và tôn giáo của họ. “Tôi biết tôi là ai,” ông ta trả lời vòng vo cho bất cứ ai cố gắng thuyết phục ông ấy về “danh tính thật” và nguồn gốc của ông.
‘Don Quixote’ qua các thời đại
Nhiều nhà văn đã được truyền cảm hứng từ “Don Quixote”, như Goethe, Stendhal, Melville, Flaubert, và Dickens, đến Borges , Faulkner và Nabokov.
Trên thực tế, đối với nhiều nhà phê bình, toàn bộ lịch sử của cuốn tiểu thuyết có thể được coi là “một biến thể của chủ đề Don Quixote một cách hợp pháp.” Kể từ khi thành công ban đầu, cuốn sách cũng được phiên dịch thành nhiều bản tiếng Anh có giá trị. [Nhà phê bình] John Rutherford và gần đây là [dịch giả] Edith Grossman đã được ca ngợi với các bản dịch của họ.
Ngoài văn học, “Don Quixote” đã truyền cảm hứng cho nhiều tác phẩm sáng tạo khác. Dựa trên đoạn đám cưới của [ông nhà giàu] Camacho trong Phần II, [vũ công ba lê] Marius Petipa đã biên đạo một vở ba lê vào năm 1896. Cũng được sáng tạo cho sân khấu, “Người đàn ông xứ Mancha,” vở nhạc kịch Broadway những năm 1960, là một trong những vở nhạc kịch được yêu thích nhất. Năm 1992, Đài truyền hình State Spanish TV tung ra bản chuyển thể rất thành công của Phần I. Tập phim “Người đã giết Don Quixote” của [nhà làm phim] Terry Gilliam cũng được chờ đoán, đó chỉ là phần bổ sung gần đây nhất cho danh sách dài các bộ phim lấy cảm hứng từ “Don Quixote”.
Hơn 400 năm sau khi xuất bản và thành công rực rỡ, “Don Quixote” được nhiều tác giả nổi tiếng khác coi là cuốn sách hay nhất thế giới. Trong thời đại của chúng ta, đầy những cối xay gió và người khổng lồ, thông điệp vẫn còn nguyên giá trị của tác phẩm là cách chúng ta thanh lọc thực tế thông qua bất kỳ hệ tư tưởng nào ảnh hưởng đến nhận thức của chúng ta về thế giới.
Chú thích của dịch giả:
Rocinante: con ngựa mạnh nhất trong các con ngựa
Dulcinea: người đàn bà đẹp nhất trong những người đàn bà
Trường An biên dịch
Quý vị tham khảo bài gốc tại The Epoch Times
