Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Đọc Shakespeare là quá trình khám phá nội tâm chúng ta
Shakespeare đã phụng sự cả thế giới qua nhiều thế kỷ bằng những câu chuyện tỏ rõ đúng-sai
“Cả thế giới là một sân khấu,
Đàn ông và phụ nữ chỉ đơn thuần là những diễn viên;
Họ có lối ra và cửa lên sân khấu cho riêng mình,
Mỗi người đều đóng nhiều vai khác nhau trong suốt cuộc đời.”
– William Shakespeare
Tôi còn xa mới đủ khả năng dạy một khóa học về Shakespeare, những tác phẩm của ông luôn ẩn chứa trí tuệ thâm sâu. Và tôi tin rằng chúng ta có thể áp dụng cho ngày nay như hàng trăm năm về trước.
Khi còn trẻ, tôi từng nghĩ rằng tác phẩm của Shakespeare chỉ dành cho những bậc cao niên khó tính trong các hội trường Ivy League, tay cầm tẩu thuốc và suy tư về cuộc sống. Ngôn ngữ ông dùng có vẻ khó hiểu và những câu chuyện dường như được viết cho một số người cụ thể trong một khoảng thời gian nhất định nào đó.
Nhờ sự trợ giúp của giáo viên Tiếng Anh trung học của tôi, cô Judith Jack, tôi mới có thể trân trọng Shakespeare hơn – một trong những danh nhân trường tồn với thời gian.
Góc nhìn của một giáo viên
Cô Jack là một trong những giáo viên giỏi nhất mà tôi yêu thích khi theo học tại một ngôi trường trung học nhỏ ở Elkins, West Virginia. Cô có cách riêng để phân tích và giảng giải về mọi thứ, giúp các học sinh không chỉ hiểu tác phẩm một cách thấu đáo mà còn hứng thú muốn tìm hiểu thêm. Tôi đã liên lạc với con trai cô T.L., cậu là bạn cùng lớp của tôi khi ấy, và hỏi rằng liệu mẹ cậu có muốn chia sẻ suy nghĩ của mình về cách giảng dạy những tác phẩm của Shakespeare không. Cô giáo đã vui vẻ đồng ý.
Giờ cô đã ở tuổi 80 và sống trong một ngôi làng tại tiểu bang Florida. Nhưng cô Jack vẫn rất nhanh nhẹn với tư duy sắc bén. Khi tôi hỏi về một vài tác phẩm của Shakespeare mà cô yêu thích nhất, cô đã trích dẫn một câu của ông: “Ngày mai, rồi ngày mai, lại ngày mai, lê lết theo nhịp đời nhỏ mọn…”
Tôi hỏi cô Jack làm thế nào cô kiến tạo nên phương pháp giảng dạy Shakespeare hiệu quả như vậy, đó không phải là một thành tựu dễ dàng.
Cô đáp lời: “Ngôn ngữ [của Shakespeare] nghe có vẻ rất đáng sợ. Một số học sinh của cô đã đọc tác phẩm và nói rằng chuyện gì xảy ra ở đoạn này và chuyện gì xảy ra ở đoạn kia. Nhưng cô thấy rằng nếu cô đọc và dừng lại để giải thích từng đoạn một như thế, nó sẽ khiến tác phẩm trở nên dễ hiểu hơn. Những lời diễn giải cô đưa vào khi đọc Shakespeare giúp học sinh hiểu được tác phẩm.”
Thực chất, cô Jack không chỉ đọc Shakespeare; cô bình những đoạn trích với một niềm say mê đến nỗi giống như chúng tôi đang xem vở kịch mà cô đang thủ vai vậy. Tôi luôn mong chờ từng tiết học, đắm mình vào trong đó và dự đoán những sự kiện hấp dẫn nào sẽ xảy đến.
“Nếu bạn gặp rắc rối với ngôn ngữ và ai đó giải thích cho bạn, bạn sẽ thấy mọi thứ đều có mối liên quan với nhau,” cô chia sẻ.
Cô Jack cũng hiểu rằng những tác phẩm của Shakespeare chứa đựng những bài học vĩnh cửu.
“Người ta nói, nếu chúng ta không học hỏi từ quá khứ, chúng ta sẽ phạm phải những sai lầm tương tự.”
Nhiệm vụ của học sinh lớp của cô là ghi nhớ và đọc thuộc lòng những đoạn trong tác phẩm của Shakespeare. Mặc dù nó không dễ dàng, nhưng những học sinh chăm chỉ luôn được đền đáp xứng đáng.
Cô Jack bộc bạch: “Tôi hy vọng rằng khi học sinh ghi nhớ những bài giảng này, các em sẽ chăm chỉ và thực sự thu hoạch được điều gì đó cho bản thân. Làm được điều đó, dù là học sinh nghèo khó nhất của tôi cũng cảm thấy bản thân mình tốt đẹp vì đã bỏ công sức nỗ lực học thuộc những đoạn trích này.”
Tôi vẫn còn nhớ rất nhiều câu thơ trong số đó. Và có vẻ như tôi không phải là người duy nhất.
Cô Jack tiếp tục: “Điều đó thật thú vị, bởi vì khi cô tình cờ gặp những học sinh cũ, giờ đã 40 hay 50 tuổi, họ đều trích dẫn những câu thơ của Shakespeare đã học trong lớp học của cô. Mọi người liên hệ những bài thuộc lòng này với họ và mang theo những kỷ niệm tốt đẹp về lớp học.”
Dường như những lời nói sâu sắc đầy trí tuệ của Shakespeare đã để lại ấn tượng khó quên trong chúng ta.
Hãy làm điều đúng đắn
Shakespeare để lại rất nhiều bài học về tầm quan trọng của việc làm điều chân chính. Những nhân vật của ông thường đầy khiếm khuyết, những người bị cái xấu như dục vọng và lòng thù hận chế ngự, thường cư xử trái ngược hoàn toàn với những đức tính công bằng, chính trực và thiện lương. Họ hành động như đối đầu với quan niệm của chúng ta về những gì được coi là đúng đắn về mặt đạo đức, nhắc nhở chúng ta rằng những thứ ích kỷ, đen tối ẩn giấu bên trong con người ta có thể dễ dàng vượt ra ngoài tầm kiểm soát và đưa chúng ta vào con đường hủy hoại.
Trong một bài viết của Deseret News có tựa đề “Shakespeare vẫn có thể dạy cho chúng ta về thiện và ác 400 năm sau khi qua đời” (What Shakespeare is still teaching us about good and evil 400 years after his death), giáo sư Regina Schwartz của Đại học Northwestern nói rằng: “Nếu quý vị xem những vở kịch của ông, quý vị sẽ ra hỏi nhà hát với một cảm giác sâu sắc về đúng-sai. Một phần vì các nhân vật của ông quá hấp dẫn – họ như chúng ta, họ vĩ đại hơn chúng ta và họ cũng thua kém chúng ta. Họ mời gọi chúng ta nhưng cũng cảnh báo chúng ta.”
Theo ông Schwartz, nguồn cảm hứng của Shakespeare đến từ Kinh Thánh. Ông cho biết những câu chuyện báo thù trong Hamlet dựa trên câu chuyện của Cain và Abel, trong khi Lady Macbeth là hiện thân của Eva.
Bài báo trên cũng trích dẫn lời của giáo sư người Anh Kristen Poole: “Tác phẩm của ông ấy là về lòng từ bi – tình yêu với Chúa, tình yêu với những người hàng xóm. Chà… nó sẽ như thế nào nhỉ? Và sự từ bi sẽ có hình hài thế nào trước những kẻ mà chúng ta không yêu quý?”
Thật thú vị là những tù nhân cũng được hưởng lợi từ việc nghiên cứu Shakespeare. Trong một cuộc phỏng vấn với NPR, giáo sư Linda Bates, tác giả cuốn sách “Shakespeare cứu rỗi cuộc đời tôi: Mười năm đơn độc với Bard” (Shakespeare Saved My Life: Ten Years in Solitary with the Bard), nhận thấy rằng việc dạy Shakespeare cho các tù nhân đã khiến họ tự vấn lại hành vi của mình.
“Bạn càng hiểu sâu sắc những nhân vật của Shakespeare, bạn càng thấu hiểu nhân cách của mình hơn,” một tù nhân chia sẻ.
Một tù nhân có tên Larry Newton cho biết Shakespeare đã cứu rỗi cuộc đời anh, cả nghĩa đen và nghĩa bóng. Ông Bates đến vào thời điểm Newton đang phải vật lộn với chứng trầm cảm nặng, và Newton nói Shakespeare đã đem đến cho anh một điều gì đó tích cực để chuyên tâm khi anh đang cân nhắc kết liễu cuộc đời mình. Shakespeare cũng cho anh một cách nhìn mới mẻ về cuộc sống.
Bates và Newton đã cùng nhau đọc các tác phẩm Shakespeare và tập trung vào 13 vở kịch. Theo Bates, Newton đã “ngày qua ngày, anh ấy đã suy xét thấu đáo từng chi tiết trong vở kịch để hiểu được động cơ của nhân vật và luôn đối chiếu trở lại với động cơ và lựa chọn của anh ấy.”
Tư tưởng của chúng ta rất quan trọng
Shakespeare dùng những bi kịch của ông để biểu đạt sự quan trọng của tư tưởng chúng ta. Những vở kịch luôn làm nổi bật quá trình suy nghĩ của các nhân vật và cuối cùng nó dẫn đến sự suy bại của họ như thế nào.
Những tác phẩm đó tập trung ít hơn hành động của nhân vật mà tập trung nhiều hơn vào tư duy của họ. Bằng cách theo dõi hành trình của nhân vật thông qua quá trình suy nghĩ phức tạp của họ, chúng ta không chỉ hiểu họ hơn mà còn được cung cấp một cánh cửa để đi vào những tư tưởng của chính mình.
Các tác phẩm của Shakespeare cho thấy chúng ta không chỉ là những gì người khác nhìn thấy hoặc thậm chí không nhất thiết phải là những gì chúng ta nghĩ hoặc tuyên bố với công chúng. Thông qua các nhân vật của ông, chúng ta hiểu rằng trước tiên chúng ta phải hiểu bản thân mình thì mới có thể trở nên tốt hơn.
Một trích dẫn trong vở kịch Hamlet nói rằng, “Chúng ta biết mình là ai nhưng không biết chúng ta có thể là gì.”
Lựa chọn tùy thuộc vào mỗi người
Cô Jack nói: “Chúng ta có khả năng định hình tương lai của chính mình. Chúng ta có thể quyết định tương lai của mình sẽ như thế nào. Khi học sinh hiểu được điều này, nó có thể thúc đẩy các em đạt được ước mơ của mình.”
Mỗi ngày, chúng ta đều có cơ hội để lựa chọn con đường mình sẽ đi — theo bản tính Thiện lương của chúng ta hay rẽ vào con đường sai trái.
Tôi xin trích dẫn từ vở kịch Hamlet một lần nữa: “Có nhiều điều trên trời và dưới đất, Horatio, hơn là chỉ ngồi mơ mộng trong những triết lý của riêng mình.”
Shakespeare thừa nhận rằng con người sở hữu vốn tri thức và hiểu biết hữu hạn về cuộc sống và vũ trụ.
Nếu chúng ta chọn tin rằng chúng ta làm gì ở đây cũng không sao hoặc chúng ta chỉ có thể làm theo suy nghĩ sai lầm và đi theo con đường xấu xa, chúng ta sẽ lãng phí những cơ hội quý giá. Như Cassius đã nói trong “Julius Caesar”: “Đôi khi, con người làm chủ số phận của họ. Brutus thân mến, lỗi không phải ở các vì sao của chúng ta, mà là ở bản thân chúng ta, chúng ta là những kẻ dưới quyền.”
Soi xét lại bản thân mình
Các bài học trong tác phẩm của Shakespeare đòi hỏi chúng ta hướng vào trái tim và tâm trí mình và đào sâu những gì có thể bị chính chúng ta che giấu.
Khi người bạn thân nhất của chúng ta được thăng chức trong công việc, chúng ta có cảm thấy ghen tị như Macbeth ban đầu cảm thấy không? Khi đứng trước sự lựa chọn đạt được thành công hay làm điều đúng đắn, chúng ta sẽ chọn điều gì? Và khi ai đó hành xử sai trái với chúng ta, chúng ta sẽ tìm cách trả thù, như Hamlet đã làm, hay chúng ta tha thứ và gìn giữ sự thiện lương của mình?
Những gì chúng ta nghĩ và những gì chúng ta làm cũng ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của chúng ta.
Khi chúng ta cố gắng theo đuổi nhiều thứ hơn – nhiều tiền hơn, nhiều vật dụng hơn, nhiều công nghệ hơn, nhiều danh tiếng hơn – chúng ta trở nên căng thẳng và lo lắng hơn, dẫn đến nhiều loại bệnh tật, từ huyết áp cao, bệnh tim đến cô đơn và trầm cảm.
Cô Jack nói: “Shakespeare đã viết một số vở hài kịch tuyệt vời khiến chúng ta cười. Nhưng ông ấy cũng muốn nhắc nhở chúng ta rằng cuộc sống không trải đầy hoa hồng và nó có thể rất khó khăn. Có những người xấu trên thế giới, và họ thực sự có thể đảo lộn cuộc sống của chúng ta nếu chúng ta kết giao với họ.”
Shakespeare nhấn mạnh vào những giằng xé cố hữu trong nội tâm của con người, cũng như tầm quan trọng của sự cảnh giác và cân nhắc đến từng suy nghĩ, động cơ, và hành động của chúng ta.
Những câu chuyện của ông như lời cảnh tỉnh về những gì có thể xảy ra khi chúng ta không nhận ra và điều chỉnh những cảm xúc có hại như tức giận, ghen tị và tham lam; nhắc nhở chúng ta tận dụng thời gian của mình để hiểu bản thân hơn, loại bỏ sự ích kỷ và trân quý những điều tốt đẹp trong tâm hồn.
Tatiana Denning, D.O. là một bác sĩ gia đình về y học dự phòng và là chủ sở hữu của Simpura Weight Loss and Wellness. Cô tin tưởng vào việc trao cho bệnh nhân kiến thức và kỹ năng cần thiết để duy trì và cải thiện sức khỏe của họ thông qua quản lý cân nặng, thói quen lành mạnh và phòng ngừa bệnh tật.
