Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Bức tranh ‘Cuộc Rước Ngựa Thành Troy’: Học cách đối diện với số phận
Đôi khi, mọi thứ dường như quá tốt để trở thành sự thật. Nguy hiểm có thể được ẩn giấu và che đậy bằng những lời hứa về vẻ đẹp và cái thiện.
Gần đây, tôi đã suy nghĩ rất nhiều về những lời hứa của thế giới không tưởng và những lời hứa này trong lịch sử đã dẫn đến các cuộc đổ máu như thế nào. Những ý thức hệ như thế này thường mang lại cho tín đồ của họ cảm giác siêu việt, dựa trên nền tảng là chủ nghĩa chuyên chế về đạo đức. Nó phủ nhận bất kỳ quan điểm đối lập nào, và khi làm như vậy, họ biến những người lẽ ra là bạn bè trở thành kẻ thù.
Tại sao chúng ta liên tục chấp nhận ý thức hệ dẫn đến bạo lực và nguy hại này? Có phải chỉ đơn giản là vì bề ngoài chúng có vẻ tốt? Suy nghĩ về việc chấp nhận những điều ban đầu có vẻ tốt nhưng hóa ra lại rất nguy hại dẫn tôi đến sử thi về Con ngựa thành Troy.
Sự sụp đổ của thành Troy là định mệnh
Trong phần II cuốn sách “Aenied”của Virgil, Aeneas buồn bã kể câu chuyện về sự sụp đổ của thành Troy từ góc nhìn của người dân thành Troy. Troy và Hy Lạp đã từng chiến tranh trong một thời gian. Người Hy Lạp đang thua nhưng nghĩ ra một kế hoạch để cố gắng chuyển biến thế trận.
Những người lính Hy Lạp quyết định làm ra một con ngựa gỗ lớn để họ có thể ẩn náu và nhân cơ hội hoàn hảo tấn công quân thành Troy. Họ để ngựa ở cổng thành Troy, và quân Troy chết lặng trước sự xuất hiện dường như ngẫu nhiên của con ngựa gỗ.
Người thành Troy tìm thấy một thanh niên Hy Lạp, tên Sinon, cùng với con ngựa khi họ đi tuần tra. Sinon nói với họ rằng quân Hy Lạp đã bỏ chạy sau khi bị đánh bại.
Người thành Troy hỏi Sinon con ngựa đó có ý nghĩa gì, và anh ta nói với họ rằng đó là lễ vật dâng lên nữ thần Minerva. Nếu người Troy làm hại con ngựa, Minerva sẽ làm hại họ, và nếu họ mang con ngựa vào thành phố của họ, Minerva sẽ ban phước cho họ.
Vị tư tế thành Troy, Laocoon, đã cảnh báo người thành Troy rằng đó là một trò bịp bợm và ném giáo vào con ngựa để phản đối. Hai con rắn khổng lồ nhô lên từ biển và nhấn chìm Laocoon và hai con trai của ông. Người Troy coi đó như một dấu hiệu từ Minerva, và họ cho con ngựa lớn qua cổng và vào thành phố của họ.
Đêm hôm đó, trong khi tất cả dân thành Troy đang nghỉ ngơi, Sinon mở bụng con ngựa gỗ để thả những người Hy Lạp đang ẩn náu bên trong ra, và trong một đêm họ đã phá huỷ thành phố một cách không thể ngờ tới.
Sự chuyển động trong bức tranh của Tiepolo
Hoạ sĩ người Ý thế kỷ XVIII Giovanni Teipolo đã vẽ một bức tranh rất giàu năng lượng nhưng bố cục cũng hết sức cân bằng tên là “Cuộc Rước Ngựa Thành Troy ở Troy” (The Procession of the Trojan Horse in Troy). Bức tranh này hiện đã thất lạc. Phía bên trái của bức tranh trông nặng nề hơn bên phải bởi con ngựa gỗ lớn. Kích thước và độ tương phản của con ngựa khiến nó trở thành tâm điểm của bức tranh.
Những người ở phía dưới bên trái của bức tranh đang giúp đẩy con ngựa vào thành phố, và những người ở phía dưới bên phải đang cố gắng kéo con ngựa vào. Việc đẩy kéo con ngựa khiến thân hình họ nghiêng chéo và các hình ảnh theo đường chéo thường mang lại cảm xúc mạnh hơn hình vẽ theo chiều ngang hay dọc.
Mặc dù phía bên trái trông nặng nề hơn phía bên phải, nhưng bố cục bức tranh vẫn rất cân bằng do tạo cảm giác sự chuyển động hướng sang phía bên phải.
Sự chuyển động từ trái sang phải này đã tạo hiệu ứng tâm lý “gestalt-type”, trong đó toàn bộ bố cục có tác động lớn hơn tổng thể các phần của nó ghép lại. Nói cách khác tâm trí của chúng ta bị ảnh hưởng bởi những ấn tượng của sự chuyển động trong bức tranh thay vì cảm giác mất cân bằng bởi sự nặng nề ở phía bên trái.
Đối mặt với số phận của chú ngựa thành Troy
Thật không may, sẽ khó hơn nhiều để có thể nhìn thấy tổng thể cuộc sống của chúng ta với cùng một hiệu ứng tâm lý như khi xem bức tranh. Chúng ta dường như có xu hướng phân chia các khía cạnh của bản thân mà chúng ta đặc biệt thích hay không thích, và do đó chúng ta phân tích bản thân mình một cách rất cục bộ.
Ví dụ, chúng ta có thể phân tích tình hình tài chính, hoặc sức khỏe, hoặc các mối quan hệ, giáo dục, tinh thần của chúng ta, v.v với ý tưởng rằng nếu một phần được cải thiện, có thể toàn bộ cũng như vậy.
Nhưng chúng ta là ai về mặt tổng thể? Chúng ta có thể không nhìn thấy toàn bộ bản thân mình vì chúng ta khó nhớ hết mọi chuyện trong quá khứ và không biết về tương lai. Liệu điều này có khiến chúng ta dễ tin tưởng và hành động sai lầm hơn không? Liệu điều này có dễ dàng khiến chúng ta chấp nhận “những con ngựa thành Troy” bước vào cuộc sống của chúng ta hay không?
Có một điều đáng buồn là không ai biết sự thật về con ngựa thành Troy cho đến khi quá muộn. Đôi khi chúng ta chấp nhận những thứ như đồ vật, ý tưởng, con người trông có vẻ tốt, có ích, vui vẻ, thú vị … bước vào cuộc sống của chúng ta và chỉ sau này, chúng ta mới thấy rằng những điều này không như chúng ta nghĩ ban đầu.
Có những người trong chúng ta bày tỏ sự lo lắng chân thành về những hậu quả nguy hiểm tiềm ẩn trong việc chấp nhận những thứ đó và gặp phải sự phản ứng dữ dội không ngờ tới. Có lẽ ngay từ khi chúng ta nhìn thấy cái ác xuất hiện, và như Laocoon đã ném ngọn giáo một cách giận dữ, đó không phải là một phản ứng khôn ngoan. Nó có thể dẫn đến những tác hại và hậu quả khôn lường.
Theo tôi, con ngựa thành Troy là hình ảnh tượng trưng của những nguy hiểm bất ngờ, nhưng nó cũng là số phận không thể tránh khỏi. Liệu rằng người dân thành Troy có tránh được số phận này không? Trong sử thi của Virgil, Venus nói với Aeneas rằng sự sụp đổ của thành Troy là ý muốn của các vị thần.
Chúng ta không thể kiểm soát được số phận, và những nỗ lực để làm như vậy thường đến từ sự ích kỷ, tâm đố kỵ… và những điều tương tự. Và những lối tư duy này sẽ trở thành con đường chiêu mời những thứ xấu đến với cuộc sống của chúng ta và những người xung quanh.
Những gì chúng ta có thể làm là kiểm soát cách chúng ta phản ứng với những gì xảy ra trong cuộc sống. Và đây là những gì tôi học được từ bức tranh của Tiepolo: sự cân bằng. Tiepolo vẽ lại những gì đã được định sẵn là sẽ xảy ra: Người dân thành Troy đã rước con ngựa mà sẽ huỷ diệt họ, và không có gì ngăn cản được điều ấy. Sự nặng nề ở phía bên trái sẽ sớm chuyển sang phía bên phải, và giống như con lắc đồng hồ sẽ chuyển theo hướng mà nó sẽ chuyển.
Tiepolo đã vẽ lại sự kiện này với nhiều chuyển động tới nỗi chúng ta không thể ngắm nhìn bức tranh mà không nghĩ đến điều không thể tránh khỏi. Tất cả người dân thành Troy đã hết sức nỗ lực rước về một thứ không thể tránh khỏi. Tất cả mọi người, bất kể họ ở phía bên phải hay bên trái của con ngựa, đều đã góp một tay trong sự sụp đổ của thành Troy.
Chúng ta đã có một năm 2020 đầy ắp những sự kiện. Có thể vì sự thiếu sự cân bằng tổng thể trong cách chúng ta nhìn cuộc sống, không một ai trong chúng ta là người vô tội: Có thể tất cả chúng ta đều góp phần khiến những sự kiện này xảy ra dù vì mục đích tốt hay xấu.
Chúng ta không biết tương lai sẽ ra sao. Nhưng có thể, nếu chúng ta không tức giận với những gì là số phận của chúng ta, thay vào đó chúng ta tự hỏi bản thân về cách mà chúng ta sẽ phản ứng với hoàn cảnh của mình và giữ cân bằng. Đó là cách đối diện bình tĩnh và phù hợp với những thứ không thể tránh khỏi. Có thể, số phận sẽ giải phóng chúng ta khỏi những tác hại của việc đưa “những con ngựa thành Troy” vào cuộc sống của mình.
Eric Bess theo trường phái nghệ thuật đại diện.
Eric Bess
Thuần Thanh biên dịch
Xem thêm:
