Bầu cử ở Iran: Ông Pezeshkian thắng cử, thay thế tổng thống qua đời trong vụ tai nạn trực thăng
Cuộc bầu cử diễn ra 50 ngày sau khi cố Tổng thống Ebrahim Raisi của phe bảo thủ Hồi giáo cứng rắn qua đời trong một vụ tai nạn trực thăng.
Hôm 06/07, cơ quan bầu cử Iran loan báo ông Masoud Pezeshkian thuộc phe “ôn hòa” của chế độ đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống ở nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Chức vụ tổng thống không phải là vị trí quyền lực nhất trong nền thần quyền Hồi giáo của Iran. Với tư cách là người đứng đầu nhánh hành pháp và lãnh đạo chính phủ, tổng thống được bổ nhiệm thông qua bầu cử, nhưng việc giám sát các lực lượng an ninh, giới giáo sĩ, tư pháp, truyền thông, giáo dục, và chính sách kinh tế và đối ngoại của quốc gia này là nhà lãnh đạo tối cao, ông Ali Khamenei, người vẫn là người đứng đầu nhà nước, và nắm giữ quyền lực tối cao với tư cách là nhà lãnh đạo chính trị và tôn giáo của nước Cộng hòa Hồi giáo này.
Theo hiến pháp của chế độ thần quyền Shiite của Iran, nhà lãnh đạo tối cao cũng có nhiệm kỳ trọn đời. Nhà nước này được cai trị theo luật Hồi giáo hoặc Sharia.
Trong kết quả được chính phủ Iran công bố, ông Pezeshkian nhận được 53.6% số phiếu (16.3 triệu phiếu bầu), trong khi đối thủ theo đường lối cứng rắn hơn Saeed Jalili được cho là đã giành được 44.3% số phiếu (13.5 triệu phiếu bầu).
Ông Jalili, 58 tuổi, là nhà đàm phán hạt nhân hàng đầu của Iran dưới thời cựu Tổng thống Mahmoud Ahmadinejad từ năm 2007 đến năm 2013. Sau khi bị cấm tranh cử, ông Ahmadinejad cho biết ông không còn ủng hộ bất kỳ ứng cử viên nào trong cuộc bầu cử.
Ông Pezeshkian đã đăng trên X sau khi tin ông chiến thắng được công bố, mặc dù nền tảng mạng xã hội này bị cấm ở Iran.
“Người dân Iran thân mến, cuộc bầu cử đã kết thúc và đây mới chỉ là bước khởi đầu cho sự hợp tác của chúng ta,” ông viết. “Con đường khó khăn phía trước sẽ không bằng phẳng nếu không có sự đồng hành, đồng cảm, và tin tưởng của quý vị. Tôi đưa tay ra cho quý vị và tôi thề bằng danh dự của mình rằng tôi sẽ không để quý vị đơn độc trên con đường này. Đừng để tôi một mình.”
Theo Bộ Nội vụ Iran, hơn 30 triệu trong số 61 triệu cử tri đủ tư cách đã bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống vòng quyết định. Khoảng 600,000 lá phiếu đã bị hỏng, trong đó có những phiếu phản đối từ chối cả hai ứng cử viên.
Không ứng cử viên nào trong vòng quyết định, đã vượt lên sau vòng bỏ phiếu đầu tiên hôm 28/06, nhận được hơn 50% số phiếu bầu. Cuộc bỏ phiếu ban đầu đó chứng kiến tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp nhất trong lịch sử nước Cộng hòa Hồi giáo này—hơn 60% cử tri Iran đã bỏ phiếu trắng trong cuộc bầu cử đột xuất.
Tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu ở Iran đã và đang giảm mạnh. Sự ủng hộ của dân chúng dành cho nền cai trị của chế độ giáo quyền này đã bị xói mòn trong bối cảnh ngày càng gia tăng bất mãn trong nước sau những năm bất ổn kinh tế và các cuộc đàn áp an ninh đã dập dắt chính kiến bất đồng của công chúng.
Ông Pezeshkian là ai?
Ông Pezeshkian, 69 tuổi, là một bác sĩ phẫu thuật tim được đào tạo bài bản, có cha là người Azerbaijan gốc Iran và mẹ là người Kurd. Ông mất vợ và một người con trong vụ tai nạn xe hơi hồi năm 1994. Một mình ông đã nuôi hai con trai và một con gái còn sống, chọn không bao giờ tái hôn.
Vị bác sĩ phẫu thuật này từng giữ chức Bộ trưởng Y tế dưới thời cựu Tổng thống Mohammad Khatami từ năm 2001 đến năm 2005. Từ năm 2008, ông đã hoạt động tích cực với tư cách là một nhà lập pháp lâu năm đến từ Tabriz ở tây bắc Iran.
Năm 2013 và năm 2021, ông tranh cử tổng thống, nhưng cuối cùng bị ngăn chặn trong cuộc tranh cử năm 2021 mà ông Raisi đã giành chiến thắng.
Ngay khi kết quả bầu cử vòng quyết định được ông Khamenei thông qua trong những ngày tới, ông Pezeshkian sẽ tuyên thệ nhậm chức trước Nghị viện ở Tehran.
Phản ứng của thế giới
Các nhà lãnh đạo Nga, Pakistan, Syria, và Saudi Arabia đã nhanh chóng công nhận chiến thắng được tuyên bố của ông Pezeshkian.
Bản tin có sự đóng góp của Reuters và The Associated Press
Cẩm An lược dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
