WHO: Bệnh đậu mùa khỉ cùng với COVID-19 là tình trạng y tế ‘khẩn cấp’ toàn cầu

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố, cùng với COVID-19, bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu. Sau gần hai năm rưỡi kể từ lần tuyên bố đầu tiên, COVID-19 vẫn được coi là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu.

Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết trong một tuyên bố ngày 23/07: “Tôi đã quyết định rằng đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ trên toàn cầu là một tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm.”

Ông Ghebreyesus nói rằng quyết định của ông dựa trên sự gia tăng toàn cầu về các ca bệnh đậu mùa khỉ, hiện đã được báo cáo ở hơn 75 quốc gia và vùng lãnh thổ, với hơn 16,000 ca nhiễm bệnh và 5 ca tử vong.

Không có sự đồng thuận

Một tháng trước, ông Ghebreyesus đã triệu tập Ủy ban khẩn cấp của WHO, bao gồm các chuyên gia độc lập để nghiên cứu sự bùng phát và xác định xem liệu bệnh đậu mùa khỉ có đáp ứng các điều kiện của “tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm” hay không.

Vào thời điểm đó, khi có 3,040 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ được báo cáo cho WHO từ 47 quốc gia, Ủy ban xác định đây không phải là trường hợp khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu.

Nhưng sự bùng phát tiếp tục lan rộng đã khiến người đứng đầu WHO một lần nữa phải triệu tập ủy ban khẩn cấp vào ngày 21/07.

Ghebreyesus nói “Tôi cảm ơn ủy ban đã xem xét cẩn thận các bằng chứng và các vấn đề,” và cho biết thêm rằng, lần này, ủy ban đã không thể đạt được đồng thuận về việc liệu đợt bùng phát này có phải là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm hay không.”

Các lý do chống lại tuyên bố bệnh đậu mùa khỉ là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu từ các thành viên ủy ban đã được đưa ra trong một báo cáo.

Ủng hộ và phản đối 

Những người ủng hộ lập luận rằng đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ ở nhiều quốc gia đáp ứng cả ba tiêu chí để xác định tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm. Đây là một sự kiện bất thường, tạo thành nguy cơ sức khỏe cộng đồng cho các quốc gia khác do sự lây lan của virus và có thể đòi hỏi một “phản ứng phối hợp quốc tế.”

Các lập luận khác ủng hộ tuyên bố khẩn cấp bao gồm lo ngại rằng mức độ của đợt bùng phát này có thể được báo cáo không đầy đủ, các phương thức lây truyền của virus vẫn chưa được hiểu biết đầy đủ và bệnh đậu mùa khỉ có “tỷ lệ mắc bệnh đáng kể”.

WHO ước tính tỷ lệ tử vong do bệnh đậu mùa ở khỉ rơi vào khoảng 3-6%.

Ngược lại, những người phản đối tuyên bố cho rằng đánh giá nguy cơ toàn cầu liên quan đến bệnh đậu khỉ vẫn không thay đổi so với cuộc họp trước đó của ủy ban. Mức độ nghiêm trọng của bệnh “được coi là thấp” và phần lớn các trường hợp được báo cáo là quan sát thấy ở nam giới quan hệ tình dục với nhiều bạn tình nam. Điều này khiến các can thiệp có mục tiêu trở nên dễ dàng hơn.

Báo cáo của WHO cho biết: “Các trường hợp được quan sát ngoài nhóm người này, bao gồm cả các nhân viên y tế, cho đến nay, là rất hạn chế.

Các thành viên của ủy ban cố vấn cũng đưa ra các lập luận khắc bày tỏ sự phản đối bao gồm phạm vi bùng phát bệnh tương đối hạn chế. Hiện tại, các vụ bùng phát đang được báo cáo ở 12 quốc gia ở Âu Châu và Mỹ Châu “không có dấu hiệu nào dựa trên dữ liệu sẵn có về sự gia tăng số ca bệnh theo cấp số nhân ở bất kỳ quốc gia nào và hiện đang quan sát thấy các dấu hiệu sớm của sự ổn định hoặc xu hướng giảm [số ca mắc] ở một số nước.”

“Làn sóng tương lai được dự đoán trước”

Các thành viên ủy ban phản đối tuyên bố dường như cũng muốn đợi thêm dữ liệu về đợt bùng phát để xác định giải pháp ứng phó tối ưu.

Báo cáo của WHO cho biết: “Đại dịch đang dần ổn định với những làn sóng được dự đoán trong tương lai và những dấu hiệu rõ ràng hơn về hiệu quả của các chính sách và giải pháp can thiệp đang được đưa ra.”

Những người phản đối cũng nói rằng việc tuyên bố bệnh đậu mùa khỉ như một tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng được quốc tế quan tâm có nguy cơ cản trở các nỗ lực ứng phó. Chẳng hạn, sự “không cần thiết và giả tạo” sẽ làm tăng nhận thức về nguy cơ mắc bệnh của công chúng và làm dấy lên nhu cầu vaccine (vốn có nguồn cung hạn chế) không cần thiết.

Ghebreyesus cho biết trong tuyên bố giải thích cho quyết định của mình rằng, “Nói tóm lại, chúng ta có một đợt bùng phát bệnh đã lan nhanh khắp thế giới, thông qua các phương thức lây truyền mới mà hiện chúng ta đang có những hiểu biết quá ít. Và điều này đáp ứng các tiêu chí trong Quy định Y tế Quốc tế.”

Tiến sĩ Scott Gottlieb, cựu giám đốc Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) và thành viên hội đồng hiện tại của Pfizer, cho biết trong một tuyên bố trên Twitter sau tuyên bố của WHO rằng, cơ quan này trước đó “do dự” trong việc đưa ra tuyên bố khẩn cấp khi “phạm vi cuộc khủng hoảng đã quá rõ ràng, là một hành động chính trị công khai.”

“Trên thực tế, tác động của tuyên bố là rất nhỏ, bởi vì WHO đã tự gạt mình ra ngoài lề xã hội. Tuy nhiên,Tedros đã có một quyết định sáng suốt khi hành động một cách kiên quyết,” Gottlieb nói.

Bên cạnh đó, một số người cũng đưa ra những chỉ trích về việc tuyên bố tình trạng khẩn cấp đối với bệnh đậu mùa khỉ. 

“Năm người tử vong trên toàn thế giới trong ba tháng. [Có thể thấy], những ca tử vong hiện không gây nên trường hợp khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu như trước đây!” Alex Berenson, tác giả của “Tell Your Children” (Hãy kể cho con bạn nghe) và “Pandemia” (Đại dịch toàn cầu) – một cuốn sách chỉ trích những phản ứng với COVID-19, cho biết trong một tuyên bố trên Twitter.

Ông cho biết thêm: “Thậm chí, bệnh đậu mùa khỉ gần như không phải là một vấn đề của MSM (được WHO sử dụng để chỉ “quan hệ tình dục đồng tính nam).” Căn bệnh này “chủ yếu chỉ giới hạn trong một nhóm nhỏ cộng đồng đồng tính nam có quan hệ tình dục phức tạp”.

Đầu tháng 07, WHO cho biết COVID-19 vẫn là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu kể từ lần tuyên bố đầu tiên vào ngày 30/01/2020.

Việc xác định một đợt bùng phát bệnh là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe toàn cầu có thể làm tăng tốc độ nghiên cứu, tài trợ và các giải pháp ứng phó quốc tế để ngăn chặn dịch bệnh.