Trong một chiến thắng bất ngờ có những tác động tiềm tàng tới chính phủ Tổng thống (TT) Biden, ông José Mulino đã được bầu làm tổng thống Panama hôm 05/05. Ông mang theo một cương lĩnh mà trong đó có việc đóng cửa Darién Gap, một con đường được những người di cư sử dụng để đến biên giới phía nam của Hoa Kỳ.
Trong cuộc phỏng vấn hôm 06/05 với một chương trình phát thanh của Colombia, vị tổng thống đắc cử theo chủ nghĩa dân túy này đã nhắc lại cam kết của ông là sẽ buộc những người di cư đang đến Panama phải về nước, đồng thời đóng cửa con đường đã trở thành một tuyến đường chính cho việc di cư bất hợp pháp.
Ông Mulino nói: “Khi quá trình hồi hương bắt đầu ở đây, thì những người cố gắng đến nơi sẽ phải suy nghĩ kỹ vì họ sẽ không dễ dàng gì mà đến đích được vì họ sẽ bị mang trở về quốc gia nguyên quán của mình.”
“Tôi không hề nói rằng đây sẽ là một việc dễ dàng, nhưng sẽ là một quyết định vững chắc, với mục đích để ai cũng biết rằng ở đây chúng tôi sẽ không tài trợ và sẽ chấm dứt chuyến di cư đó.”
Bấm vào đây để xem toàn bộ phim tài liệu “Vũ khí Di cư Hàng loạt”
Ông Todd Bensman, chuyên gia an ninh quốc gia cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Nhập cư, tin rằng lời hứa đóng cửa Darién Gap của ông Mulino có thể khiến Tổng thống Joe Biden, người đã hủy bỏ các chính sách hạn chế nhập cư bất hợp pháp thời TT Trump để ủng hộ cho [nghị trình] biên giới mở, trở nên gượng gạo.
Ông Bensman nói với The Epoch Times: “Tôi nghĩ điều cần xem ở đây là cách mà chính phủ tìm cách chống đối điều gì đó tốt cho nước Mỹ và là điều mà hầu hết người Mỹ đều muốn thấy được diễn ra.”
Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken đã chúc mừng chiến thắng của ông Mulino, nói thêm rằng kiểm soát di cư là một trong những mục tiêu chung của cả hai nước.
Trong một tuyên bố hôm 06/05, ông Blinken cho biết: “Tôi mong muốn tiếp tục mối quan hệ hợp tác chiến lược của chúng ta và thúc đẩy các mục tiêu chung của chúng ta về quản trị dân chủ và thịnh vượng kinh tế toàn diện.”
“Trong tương lai, Hoa Kỳ sẽ tiếp tục hợp tác với Panama về các mục tiêu chung của chúng ta là tăng trưởng kinh tế toàn diện, bền vững, tăng cường an ninh dân sự, và hợp tác hạn chế tình trạng di cư không chính quy qua rừng Darién.”
Các hãng truyền thông tiếng Tây Ban Nha đưa tin, trong quá trình vận động tranh cử, ông Mulino đã nói đùa rằng nếu cựu Tổng thống Donald Trump trở lại Tòa Bạch Ốc thì ông sẽ được giúp đỡ một ít “xi măng” để xây một bức tường ở Darién Gap.
Chiến dịch tranh cử của cựu TT Trump từ chối bình luận, với lý do trước tiên cần phải xem bản ghi đầy đủ các bình luận của ông Mulino.
Ứng cử viên ‘Lọ Lem’ của Panama
Ông Mulino đã giành được gần 35% số phiếu bầu trong cuộc đua bốn bên với hơn 92% số phiếu đã được kiểm đếm, giúp ông dẫn trước đối thủ cạnh tranh gần nhất 9 điểm phần trăm.
Ông sẽ nhậm chức vào ngày 01/07 với nhiệm kỳ 5 năm.
Ông đã đối đầu với ông Ricardo Lombana, một ứng cử viên chống tham nhũng đứng thứ hai, tiếp đó là cựu Tổng thống Martín Torrijos và cựu ngoại trưởng Rómulo Roux.
Tổng thống sắp mãn nhiệm Laurentino Cortizo đã gọi điện thoại chúc mừng ông Mulino, đồng thời đưa ra cam kết hợp tác với ông để có một quá trình chuyển đổi có trật tự. Giới hạn nhiệm kỳ theo Hiến Pháp cấm Tổng thống Cortizo phục vụ một nhiệm kỳ thứ hai liên tiếp.
Trong một diễn biến bất thường, ông Mulino, người tranh cử theo các đảng Achieving Goals và Alliance, đã thế chỗ ứng cử viên và cựu tổng thống, ông Ricardo Martinelli, ở giai đoạn cuối cuộc tranh cử.
Ông Mulino từng được chọn làm ứng cử viên liên danh của ông Martinelli, nhưng đã thay thế vị trí của ông Martinelli sau khi ông Martinelli bị kết án 10 năm tù vì tội rửa tiền và bị cấm tranh cử.
Ông Martinelli đã ủng hộ cho ông Mulino từ Đại sứ quán Nicaragua, nơi ông đã sống từ đầu tháng Hai khi ông được cấp tị nạn.
Ông Mulino, một luật sư 64 tuổi, từng giữ chức bộ trưởng an ninh trong chính phủ của cựu Tổng thống Martinelli từ năm 2009 đến 2014.
Ban đầu ông giữ chức Bộ trưởng Nội vụ và Bộ trưởng Tư pháp, sau đó ông nắm quyền điều hành văn phòng an ninh công cộng.
Một trong những thành tựu của ông trong thời gian đó là “giành lại” được một phần Darién Gap “vốn đã nằm trong tay nhóm bán quân sự buôn ma túy” của nước láng giềng Colombia.
Bên cạnh tình trạng di cư ồ ạt, tân tổng thống Panama này còn phải đối phó với một nền kinh tế trì trệ, một cuộc hạn hán ảnh hưởng đến Kênh đào Panama, và tác động kinh tế xung quanh việc đóng cửa một mỏ đồng vì những lý do môi trường.
Với tư cách tổng thống, ông Mulino sẽ có quyền ngăn chặn dòng người di cư ồ ạt tràn qua tuyến đường rừng rậm nguy hiểm này.
Ông Bensman nói: “Đó là một đoạn nút cổ chai, vì vậy người Panama thực sự có quyền kiểm soát rất lớn đối với lượng người đi qua nơi đó.”
Ông ví tình hình này giống như cuộc đối đầu giữa chính phủ TT Biden và Texas, với việc tiểu bang này đang cố gắng hạn chế hàng trăm ngàn người nhập cư bất hợp pháp vượt biên từ Mexico.
Chính phủ TT Biden đã đệ đơn kiện để cắt dây thép gai do Thống đốc Đảng Cộng Hòa Greg Abbott dựng lên ở bờ Texas của sông Rio Grande nhằm ngăn chặn những người nhập cư bất hợp pháp băng qua.
Tương tự như vậy, chính phủ cũng đã kiện Texas về một đạo luật cho phép các nhân viên chấp pháp của tiểu bang bắt giữ và trục xuất những người nhập cư bất hợp pháp nào vẫn bị ràng buộc với tòa án.
Ông Bensman cho biết viễn cảnh tương tự nhắm vào các nỗ lực đóng cửa Darién Gap của Panama có thể gây rầy rà.
“Họ sẽ nói gì đây?” ông đặt ra câu hỏi. “[Họ sẽ nói rằng,] chúng tôi không muốn các vị làm điều đó ư?”
Hậu quả thảm khốc từ Darien Gap
Chỉ riêng năm ngoái, 500,000 người di cư đã vượt qua địa hình rừng rậm nguy hiểm để đến các trại di cư ở Panama do các tổ chức phi chính phủ (NGO) và Liên Hiệp Quốc (LHQ) điều hành.
Hồi tháng Hai, cựu giám đốc biên giới Panama, ông Oriel Ortega, nói với The Epoch Times rằng các tổ chức phi chính phủ và Liên Hiệp Quốc nên giáo dục và giúp đỡ người di cư ở đất nước của chính họ thay vì tạo thuận tiện cho dòng người di cư ồ ạt.
Cũng vào tháng Hai, The Epoch Times đã đến thăm toàn bộ bốn trại di cư ở Darién Gap, trò chuyện với những người di cư từ Trung Quốc, Somalia, Venezuela, Ecuador, Colombia và những người khác đã đi bộ ra khỏi con đường từ Colombia đến Panama.
Tại trại Lajas Blancas, người di cư có quyền truy cập vào một số bản đồ lớn do các tổ chức phi chính phủ và các cơ quan Liên Hiệp Quốc cung cấp, hiển thị chi tiết các tuyến đường di cư đến Hoa Kỳ.
Một bản đồ từ HIAS cho thấy tuyến đường di cư từ Colombia đến Costa Rica, gồm các trạm dừng xe buýt, nhiệt độ, độ cao, và các điểm “ki-ốt di cư.”
HIAS được thành lập với tên gọi Hiệp hội Trợ giúp Người nhập cư Do Thái nhưng hiện đang giúp đỡ cho tất cả những người di cư.
Một tấm biểu ngữ hiển thị rõ ràng quốc kỳ của Hoa Kỳ và châu Âu, cùng với biểu tượng Unicef của Liên Hiệp Quốc.
Tấm biển bằng tiếng Tây Ban Nha được dịch sang tiếng Anh có nội dung, “Cảm ơn sự ủng hộ của Chính phủ Hoa Kỳ được đồng tài trợ bằng viện trợ của tổ chức Nhân đạo Liên minh Âu Châu.”
Các nhóm cánh tả xem các trại này và sự giúp đỡ người di cư trên đường đi của họ là một hoạt động nhân đạo.
Các nhóm như Tổ chức Theo dõi Nhân quyền không chắc rằng Panama có thể đóng cửa hoàn toàn Darién Gap và lo ngại điều đó sẽ buộc người di cư phải tìm những tuyến đường thay thế nguy hiểm hơn.
Bà Juanita Goebertus, giám đốc Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Châu Mỹ, nói với The Associated Press: “Bất kể lý do cho cuộc hành trình của họ là gì thì những người di cư và những người xin tị nạn băng qua Darién Gap đều được hưởng sự an toàn cơ bản và được tôn trọng nhân quyền trên đường đi.”
Cựu Giám đốc Tuần tra Biên giới Rodney Scott hiện là một thành viên cấp cao về an ninh biên giới tại Quỹ Chính sách Công cộng Texas.
Ông từng là người đứng đầu Lực lượng Tuần tra Biên giới Hoa Kỳ vào cuối thời chính phủ cựu Tổng thống Trump cho đến 8 tháng đầu tiên thời chính phủ Tổng thống Biden hồi năm 2021.
Ông nói với The Epoch Times rằng mặc dù chính phủ Tổng thống Biden và những người thuộc phe cánh tả có thể coi việc giúp đỡ những người di cư trên hành trình đến Hoa Kỳ là sự thương xót, nhưng thực tế đã chứng tỏ điều ngược lại.
Ông cho hay, bằng cách làm cho hành trình di cư trở nên dễ dàng hơn, hàng triệu người đã phải gánh chịu những hậu quả thảm khốc.
Ông cho biết, thương vong, cưỡng gian, sát nhân, buôn người, và buôn ma túy bất hợp pháp là những vấn đề tạo nên mảng tối của cuộc khủng hoảng nhập cư bất hợp pháp.
Theo ông Scott, việc đóng cửa Darién Gap có thể là một yếu tố thay đổi cuộc chơi trong việc ngăn chặn tình trạng di cư bất hợp pháp và cứu sống hàng ngàn người.
Ông cho biết ngay cả khi tổng thống mới của Panama không thể đóng cửa hoàn toàn con đường di cư này, thì việc ông đưa ra lời hứa hẹn như vậy có thể ngăn cản nạn di cư.
Ông Scott nói: “Giống như thời kỳ đầu của chính phủ cựu Tổng thống Trump, hoạt động bất hợp pháp xuyên biên giới đã giảm đáng kể chỉ nhờ những tuyên bố chắc nịch này.”
Ông nói, không có gì đáng ngạc nhiên khi nạn nhập cư bất hợp pháp ồ ạt không phổ biến ở Panama, cũng như không phổ biến ở Hoa Kỳ, nơi mọi người muốn cảm thấy an toàn và mong muốn luật nhập cư được tôn trọng.
Ông nói, người Mỹ sống dọc theo biên giới Hoa Kỳ-Mexico, bất kể là sắc tộc nào, thường ủng hộ cho an ninh biên giới.
Ông Scott nói: “Đối với tôi, không có gì đáng ngạc nhiên khi đây là một vấn đề trọng đại đối với người dân [ở Panama], cũng giống như ở Hoa Kỳ.”
Những tổ chức bất vụ lợi đầy quyền lực
Tuy nhiên, ông Bensman cho biết, nạn nhập cư có thể trở nên khó ngăn chặn do các cơ sở hạ tầng to lớn mà các tổ chức phi chính phủ ở Panama xây dựng, cùng hàng tỷ dollar tiền thuế của Hoa Kỳ được trao cho các tổ chức này.
“Quý vị có những tổ chức phi chính phủ ngày càng thu lợi nhiều hơn nhờ của cải từ cuộc khủng hoảng này,” ông cho biết. “Những tổ chức phi chính phủ đó ngày càng mở rộng tầm ảnh hưởng về chính trị ở Panama vì điều này rất tốt cho hoạt động kinh doanh [của họ].”
Khi đang ở Panama, The Epoch Times đã gõ cửa nhiều cơ quan của Liên Hiệp Quốc tại khu phức hợp Thành phố Tri thức trong một nỗ lực không thành công nhằm phỏng vấn các quan chức Liên Hiệp Quốc và HIAS về hoạt động của họ trong các trại tị nạn.
Tổng giám đốc đương thời của Tổ chức Di cư Quốc tế (IOM) thuộc Liên Hiệp Quốc, bà Amy Pope, từng là cố vấn cấp cao của Tổng thống Biden về vấn đề di cư và là phó cố vấn An ninh Nội địa cho cựu Tổng thống Barack Obama.
“Bằng chứng cho thấy rõ rằng việc di cư, khi được quản lý tốt, sẽ đóng góp to lớn cho sự thịnh vượng và tiến bộ toàn cầu,” bà Pope nói trong lời kêu gọi tài trợ đầu năm nay để giúp đỡ cho các hành trình di cư.
Ông Bensman cho biết, trên lý thuyết, tổng thống đắc cử của Panama có thể “trục xuất họ ra khỏi đất nước” và đóng cửa các trại di cư do các tổ chức phi chính phủ điều hành.
Ông nói rằng việc cố gắng trục xuất hàng trăm ngàn người di cư sẽ tốn kém và có lẽ không thể thực hiện được nếu không có sự trợ giúp của Hoa Kỳ.
Nhưng giả sử Hoa Kỳ rút lại hàng tỷ dollar hiện đang được chuyển cho các tổ chức phi chính phủ và Liên Hiệp Quốc, thì nước này sẽ có thể chuyển sang tài trợ cho một vụ trục xuất quy mô lớn, ông Bensman nói.
Ông Bensman, người đã viết hai cuốn sách về cuộc khủng hoảng biên giới, cho biết vấn đề có thể sẽ được giải quyết nếu điều động Cơ quan Thực thi Di trú và Quan thuế Hoa Kỳ (ICE) để thực hiện các chuyến không vận và dùng các trại di cư làm căn cứ.
“Trong một thế giới bình thường, lý tưởng, người Mỹ sẽ xem đây là một sự hoán cải vận mệnh thật tuyệt vời,” ông nói.
Hỗn loạn và kiểm soát
Các chuyên gia cho biết các chế độ thù địch đang sử dụng hoạt động nhập cư bất hợp pháp để phá hoại biên giới Hoa Kỳ và tạo ra sự hỗn loạn.
Theo ông Joseph Humire, người nghiên cứu về chiến tranh phi quy ước (unconventional warfare) và là giám đốc điều hành Trung tâm vì một Xã hội Tự do An toàn, làn sóng di cư ồ ạt đang được “vũ khí hóa” để lấn át và gây bất ổn cho Hoa Kỳ và cuối cùng khiến nước này tan rã.
Ông Scott cho biết những kết quả khác nhau của các chính sách biên giới được đề ra dưới thời cựu Tổng thống Trump và Tổng thống Biden cho thấy sự tương phản rõ rệt.
Trong năm tài khóa 2023, các nhà chức trách biên giới đã bắt giữ một số lượng kỷ lục là 3.2 triệu người nhập cư bất hợp pháp, vượt xa mọi con số trước đây.
Với tư cách là người đứng đầu Lực lượng Tuần tra Biên giới dưới thời Tổng thống Biden, ông Scott cho biết ông và các nhân viên của mình đã thông báo cho chính phủ mới về những chính sách nào có tác dụng kiềm hãm tình trạng nhập cư bất hợp pháp. Tuy nhiên, ông cho biết nội các của ông Biden chỉ quan tâm đến việc làm thế nào để đẩy nhanh quá trình giải quyết thủ tục cho những người nhập cư bất hợp pháp trước khi thả họ đi.
“Chúng tôi đã giải thích với họ rằng quý vị đang thực sự bắt đầu một thảm họa. Chúng tôi đã cảnh báo họ tất cả những điều này sẽ xảy ra,” ông nói.
“Hễ khi nào chúng tôi bàn đến chuyện bảo vệ nước Mỹ, thì mỗi cuộc trò chuyện như thế đều kết thúc sau vài giây.”
Trong chuyến thăm Guatemala hôm 07/05, ông Blinken đã thảo luận về Tuyên bố về Di cư và Bảo vệ Los Angeles, được Hoa Kỳ và các nước Châu Mỹ Latinh ký kết vào năm 2022 nhằm “tạo thuận tiện cho việc di cư an toàn, trật tự, nhân đạo, và thường xuyên và để tăng cường các khuôn khổ bảo vệ và hợp tác quốc tế.”
“Kể từ đó, chúng ta đã hợp tác để thay đổi cách tiếp cận của bán cầu của chúng ta đối với thách thức lịch sử thực sự này,” ông Blinken nói trong một bài diễn văn.
“Chúng tôi đã thực hiện các bước có ý nghĩa để mở rộng các lộ trình di cư hợp pháp như một giải pháp thay thế cho việc di cư bất hợp pháp, nhằm cải thiện các nỗ lực thực thi, ủng hộ cộng đồng sở tại, tăng cường bảo vệ những nhóm dân cư dễ bị tổn thương.”
Trong khi đó, hôm 08/05, Hạ viện do Đảng Cộng Hòa lãnh đạo đã thông qua Đạo luật Đại diện Bình đẳng theo đường hướng đảng phái, yêu cầu Cơ quan Thống kê Dân số phải đưa một câu hỏi chọn lựa vào biểu mẫu để cho biết liệu người trả lời và từng thành viên trong gia đình họ có phải là công dân Hoa Kỳ hay không.
Dự luật này quy định chỉ có công dân Hoa Kỳ mới được thống kê để phân chia số ghế trong Hạ viện và Đại cử tri Đoàn.
Cựu Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh rằng Cuộc Thống kê Dân số năm 2020 chỉ tính đếm các công dân Mỹ, nhưng sắc lệnh này đã bị [tòa án] chặn lại sau khi các nhóm dân quyền cánh tả khởi kiện, cho rằng lệnh này vi phạm Đạo luật Thống kê Dân số, Điều khoản Thống kê, và các Tu chính án thứ Năm và thứ 14 của Hiến Pháp Hoa Kỳ.
Ông Scott nhận định rằng việc tính những người không phải là công dân sẽ làm sai lệch hình thức dân chủ đại diện của chính phủ.
