Tinh dầu giảm các triệu chứng trầm cảm, mất ngủ, bốc hỏa trong thời kỳ mãn kinh
Thời kỳ mãn kinh là cột mốc thay đổi sinh lý quan trọng trong cuộc đời của người phụ nữ, thường xảy ra ở độ tuổi từ 45 đến 55. Thật không may, các triệu chứng khó chịu của hội chứng mãn kinh chẳng hạn như trầm cảm, mất ngủ, bốc hỏa, có thể kéo dài từ 7 đến 14 năm. Vậy làm thế nào để giảm bớt những khó chịu trong thời kỳ này?
Bác sĩ Lý Gia Lăng, giám đốc phòng khám Trung Y Aroma tại Đài Loan và là nhà trị liệu bằng hương thơm được Hiệp hội Quốc gia về Liệu pháp Hương thơm Toàn diện ở Hoa Kỳ và Liên đoàn Trị liệu bằng Hương thơm Quốc tế ở Anh chứng nhận, đã giải thích trong chương trình “Health 1+1” về cách dùng liệu pháp hương thơm để cải thiện những triệu chứng khó chịu khác nhau của thời kỳ mãn kinh.
Bác sĩ Lý cho biết, theo y học cổ đại của Trung Quốc, thời kỳ mãn kinh của phụ nữ thường bắt đầu từ 49 tuổi, và nam giới là từ 56 tuổi. Vì vậy, nam giới cũng trải qua giai đoạn mãn dục nhưng phụ nữ xuất hiện sớm hơn.
Các triệu chứng mãn kinh chính ở nữ chủ yếu bao gồm các triệu chứng vận mạch như bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm, các vấn đề về hệ thống sinh dục như rối loạn chức năng tình dục và khô âm đạo, các triệu chứng tâm thần như suy giảm nhận thức, thay đổi tâm trạng, mất ngủ, các vấn đề về thể chất như loãng xương, thiểu cơ, bệnh tim mạch, và ung thư. Vậy cách giải quyết những vấn đề này như thế nào?
Làm dịu cơn bốc hỏa
Phụ nữ mãn kinh thường phải chịu đựng cảm giác bốc hỏa khó chịu. Bốc hỏa thường xảy ra theo từng cơn, đôi khi kèm theo đổ mồ hôi đêm, và các triệu chứng của bệnh yếu tim.
Theo bác sĩ Lý, Trung Y chia bốc hỏa thành năm loại, mỗi loại gây ra bởi những lý do khác nhau:
- Bốc hỏa do tạng phủ Dương minh quá dư: Hội chứng tạng phủ Dương minh liên quan đến tích tụ bên trong, dẫn đến đau bụng đầy hơi kèm theo táo bón – hỏa nhiệt làm cho dịch trong cơ thể tràn ra, khiến bệnh nhân đổ mồ hôi. Các cơn bốc hỏa xảy ra vào khoảng từ 3 đến 5 giờ chiều và thường kèm theo táo bón.
- Bốc hỏa do âm hư mất máu: Liên quan đến sự thay đổi hormone và nội tiết, thường xảy ra vào buổi chiều hoặc ban đêm kèm theo các cơn bốc hỏa ở lòng bàn tay, bàn chân, và ngực.
- Bốc hỏa do tỳ khí hư: Các cơn bốc hỏa xảy ra vào buổi sáng và giảm dần vào buổi chiều, hoặc có thể bị bốc hỏa vào buổi chiều đồng thời cảm thấy rất mệt mỏi đến mức không muốn nói chuyện.
- Bốc hỏa do mất khí bởi thời tiết nắng nóng của mùa hè: Các cơn bốc hỏa xảy ra khi trời nóng vào buổi sáng và mát mẻ vào buổi tối, kèm theo bứt rứt và mệt mỏi.
- Bốc hỏa do huyết ứ bên trong: Cơn bốc hỏa xảy ra vào buổi chiều hoặc ban đêm, kèm theo khát nước. Lưỡi và mặt trở nên đen và phù nề.
Bác sĩ Lý khuyên nên bấm hai huyệt để giúp giảm bốc hỏa: huyệt Đại Lăng (PC 7) trên kinh mạch màng ngoài tim và Thái Xung (LR 3) trên kinh tuyến gan. Ngoài ra, bác sĩ cũng gợi ý nên ăn nhiều thực phẩm giàu collagen, thanh nhiệt như kẹo cao su đào, mộc nhĩ trắng, mộc nhĩ đen, lá khoai lang, đậu bắp, hải sâm và tổ yến*.
Theo Trung Y, kinh mạch là đường vận chuyển “khí” (năng lượng quan trọng) và huyết đi khắp cơ thể. Đây là những chất cơ bản cấu thành nên cơ thể con người và duy trì hoạt động sống của cơ thể con người.
Cơ thể con người có 12 kinh mạch chính, tương ứng với 12 cơ quan nội tạng. Các cơ quan nội tạng được kết nối với bề mặt của cơ thể thông qua các kinh mạch. Huyệt vị là những điểm đặc biệt trên kinh mạch. Châm cứu và xoa bóp các huyệt có thể giúp điều trị các bệnh của tạng phủ tương ứng.
Điều trị triệu chứng đánh trống ngực
Nhiều phụ nữ trải qua thời kỳ mãn kinh có thể bị tim đập nhanh đột ngột, điều này có thể khó phân biệt với vấn đề về tim. Bác sĩ Lý khuyên nên làm điện tâm đồ trước loại trừ các vấn đề về tim.
Trung Y chia các triệu chứng tim đập nhanh thành ba loại:
- Tâm khí hư: Trung Y cho rằng “mồ hôi là dịch của tâm,” hiện tượng bốc hỏa và đổ mồ hôi đêm do mãn kinh sẽ làm tăng gánh nặng cho tim, dẫn đến tâm khí hư và đánh trống ngực. Vì vậy, trong điều trị cần bổ khí và bổ tâm.
- Huyết, tỳ và và tâm hư: Ăn uống thất thường và không cân bằng có thể gây ra các vấn đề về đường tiêu hóa. Theo Trung y thì suy nghĩ làm tổn thương tạng tỳ, ảnh hưởng đến chức năng tiêu hóa. Tiêu hóa kém sẽ dẫn đến tạo máu kém và không cung cấp đủ máu cho tim. Đặc biệt triệu chứng dễ bị tim đập nhanh sau khi ăn có thể liên quan đến các vấn đề về đường tiêu hóa.
- Tâm và thận bất hòa: Tâm thuộc hỏa, thận thuộc thủy. Thận thủy không đủ thì tâm hỏa sẽ mạnh, dẫn đến tim đập nhanh, vì vậy, điều hòa tâm thận cân bằng cũng là một cách để giảm bớt chứng đánh trống ngực.
Học thuyết âm dương trong lý thuyết cơ bản của Trung Y tin rằng mọi sự vật hoặc hiện tượng trong tự nhiên đều có các đặc tính tương ứng của âm và dương. Chẳng hạn như đất và trời, nóng và lạnh. Âm và dương tuy đối lập nhau nhưng cũng phụ thuộc lẫn nhau, không thể tách rời. Âm dương cân bằng thì con người sẽ khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng, cuộc sống sẽ hài hòa và ổn định.
Tăng sức mạnh xương
Loãng xương là một vấn đề lớn khác mà phụ nữ mãn kinh phải đối mặt, có thể dẫn đến gãy xương cột sống, xương đùi, và cổ tay. Các triệu chứng như “đau nhức xương” và “chuột rút” là những dấu hiệu của bệnh loãng xương.
Bác sĩ Lý gợi ý rằng, để giảm mất xương, nên ăn nhiều thực phẩm giàu calcium. Calcium có nguồn gốc động vật bao gồm sữa, sữa chua, phô mai, tôm, cá nhỏ phơi khô, cá mòi, và hàu. Calcium từ thực vật bao gồm đậu hũ, sữa đậu nành, miso, rong biển, tảo bẹ, nori, nấm đông cô, và mè đen. Để hấp thụ calcium, tốt nhất nên tránh cà phê và rượu, đồng thời phơi nắng nhiều hơn để giúp cơ thể tổng hợp vitamin D3.
Dầu thơm có thể làm dịu sự khó chịu trong thời kỳ mãn kinh
Một nghiên cứu được công bố trên tập san Liệu pháp Bổ sung trong Y học (Complementary Therapies in Medicine) vào năm 2021 cho thấy tinh dầu hoa oải hương có tác dụng cải thiện giấc ngủ và các triệu chứng mãn kinh ở phụ nữ bị mất ngủ sau mãn kinh. Nghiên cứu này là một thử nghiệm mù đôi, ngẫu nhiên có đối chứng. Nhóm thử nghiệm và nhóm đối chứng lần lượt hít tinh dầu oải hương và dầu hướng dương trong 29 ngày.
Nghiên cứu cho thấy những người hít tinh dầu hoa oải hương đã giảm đáng kể thời gian ngủ, trầm cảm, bốc hỏa và các triệu chứng sau mãn kinh, cải thiện tình trạng thức giấc sau khi bắt đầu ngủ và tăng hiệu quả giấc ngủ (được thể hiện qua dữ liệu đa ký giấc ngủ.)
Bác sĩ Lý nói rằng các loại tinh dầu như tinh dầu chanh, hoa hồng, hoa cam bergamot và xô thơm có thể được dùng để điều chỉnh hệ thần kinh thực vật. Để nuôi dưỡng gan và thận, nên dùng tinh dầu hoa phong lữ, oải hương, cúc La Mã, xô thơm, hoa cam, cây trinh nữ, thông đỏ Âu Châu và linh sam Âu Châu.
Bác sĩ Lý cũng gợi ý một số công thức trị liệu bằng tinh dầu để giúp giảm các triệu chứng mãn kinh.
- Dịu can bổ thận: Dùng 2 giọt tinh dầu hoa cam bergamot, 2 giọt phong lữ, 1 giọt oải hương, 1 giọt xô thơm, 1 giọt gỗ hồng sắc, 1 giọt hoa cúc bất tử và 2 giọt dầu thông đỏ Âu Châu trộn với 10ml dầu hạnh nhân ngọt. Lấy một lượng thích hợp thoa lên cơ thể.
- Chống nấm Candida albicans: Lấy 2 giọt hoa phong lữ, 1 giọt cỏ xạ hương linalool, 1 giọt dầu tràm năm gân (Niaouli), và 1 giọt oải hương, hòa vào nước ấm, thêm một lượng nhỏ sữa tắm và ngâm mình trong khoảng 10 phút.
- Chữa khô âm đạo: Dùng 2 giọt tinh dầu hoa nhài Ấn Độ, 3 giọt chanh trộn với 10ml dầu hạnh nhân ngọt. Sau khi rửa sạch tay, lấy một lượng vừa đủ bôi lên niêm mạc âm đạo.
*Một số loại thảo mộc được đề cập trong bài viết này có thể không quen thuộc, nhưng thường có bán ở các siêu thị Á Châu.
