Biến đau đớn thành lợi ích – Các tác dụng của ớt cay

Trái ớt không chỉ là một loại gia vị cho các món ăn. Nghiên cứu cho ớt có tác dụng giảm đau, giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân và giúp giảm cân.

Khó có thể phủ nhận sự phổ biến của ớt cay (Capsicum annuum). Loại quả cay nồng có nguồn gốc từ Mexico hàng nghìn năm trước. Trong vài thế kỷ qua, ớt đã trở thành một thành phần không thể thiếu trong ẩm thực khắp nơi trên thế giới.

Ngày nay, các quốc gia Á Châu – Thái Bình Dương chiếm đa số trên thị trường ớt cay, nhưng ở phương Tây tiêu thụ ớt cay cũng đang dần phổ biến. Nhãn hiệu tương ớt Sriracha phổ biến trở nên khan hiếm trên toàn cầu vào năm 2023 đã khiến một số người hâm mộ Sriracha sẵn lòng trả tới 150 USD cho một chai thường có giá 5 USD.

Trái ớt không chỉ là một loại gia vị cho các món ăn. Nghiên cứu cho thấy ớt giúp giảm đau, giảm huyết áp, giảm nguy cơ tiểu đường loại 2, và thậm chí giúp giảm cân.

Một nghiên cứu dựa trên dân số được công bố trên Tập san BMJ (Y khoa Anh Quốc) năm 2015 gợi ý rằng càng tiêu thụ nhiều ớt, sức đề kháng càng tăng. Các nhà nghiên cứu quan sát thấy những người thích ăn ớt ít có khả năng tử vong do ung thư, bệnh tim mạch thiếu máu cục bộ và bệnh hô hấp.

Các nhà nghiên cứu chia sẻ, “so với những người ăn thực phẩm cay ít hơn một lần mỗi tuần, những người ăn thực phẩm cay 6 hoặc 7 ngày mỗi tuần cho thấy nguy cơ tử vong tương đối giảm 14%.”

Giảm nguy cơ tử vong toàn diện này thậm chí còn mạnh hơn ở những người yêu thích gia vị và không uống rượu.

Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy khả năng gia tăng sức mạnh và mức năng lượng của ớt. Nghiên cứu chứng minh ớt có ích đối với sức mạnh cơ bắp; nam giới ăn ớt thường có mức testosterone cao hơn so với nam giới không thích ăn ớt.

Lợi ích sức khỏe từ hương vị cay nóng

Rõ ràng, ớt có vô vàn tác dụng, nhưng chính cảm giác cay nồng khiến mọi người rất thích ớt cay.

Tuy nhiên, sở thích này dường như trái ngược với bản năng con người. Trong công cuộc tìm kiếm thức ăn không ngừng nghỉ, con người theo bản năng tìm kiếm những hương vị dễ chịu như vị ngọt và vị mặn. Nhưng điều gì khiến chúng ta tìm kiếm thực phẩm gây ra sự đau đớn? Các loài động vật khác tránh xa ớt cay và bản năng từ chối vị cay đắng, vậy tại sao con người lại yêu thích ớt cay như vậy?

Cuộc thi ăn ớt cay luôn chứng kiến những khuôn mặt đau đớn tột cùng. Chưa hết, cứ vài năm một lần, lại có người tạo ra một loại ớt thậm chí còn cay hơn, cám dỗ những người yêu thích ớt trải nghiệm cảm giác đau đớn lớn hơn.

Có lẽ một phần chúng ta đều biết rằng nỗi đau từ ớt là hữu ích. Capsaicin là hóa chất mang lại cho ớt hương vị đặc trưng, đóng góp phần lớn giá trị y học của ớt.

Trước khi capsaicin được phân lập lần đầu vào năm 1816, các bác sĩ đã dùng ớt để điều trị một số bệnh, nhưng toa thuốc phổ biến là để giảm đau. Làm thế nào mà một loại thực phẩm nổi tiếng gây đau cũng được sử dụng để giảm đau? Theo triết lý y học vi lượng đồng cân, đây là nguyên tắc “dĩ độc trị độc,” ý tưởng rằng một chất gây ra một phản ứng cụ thể ở người khỏe mạnh có thể được sử dụng để điều trị cho những người gặp phải các triệu chứng tương tự.

Yếu tố khen thưởng

Khoa học kể từ đó đã phát hiện ra một số cơ chế khác giải thích cho các tác dụng giảm đau của ớt. Một ý tưởng là cảm giác dễ chịu sau khi trải qua sự đau đớn. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ăn ớt cay kích thích cơ thể tiết ra các hóa chất tạo cảm giác hưng phấn như endorphin và dopamine. Như thể để đối phó với cảm giác nóng bỏng đốt cháy lưỡi của capsaicin, cơ thể sẽ tạo ra phần thưởng cho chính mình.

Nghiên cứu cũng gợi ý rằng tác dụng giảm đau của capsaicin có thể liên quan với sự tăng hoạt động của hệ thống opioid trong não – một hệ thống tương tự được kích thích bởi những loại chất gây nghiện mạnh như heroin và morphine.

Một khía cạnh khác của tác dụng giảm đau kỳ diệu của ớt cay là khả năng gia tăng tuần hoàn máu. Capsaicin tác động lên dây thần kinh để phóng thích các neuropeptide, từ đó kích hoạt nitric oxide gây giãn mạch. Kết quả là máu lưu thông tốt hơn, giảm huyết áp và giảm đau.

Ảo giác về cảm giác nóng rát

Capsaicin chỉ tạo ra ảo giác về cảm giác nóng rát. Tùy thuộc vào mức độ cay của ớt, ảo giác đó có thể trở nên vô cùng mãnh liệt. Bạn thậm chí có thể cảm thấy như toàn bộ đường ruột đang bốc cháy.

Capsaicin có tác dụng ở khắp cơ thể. Dụi mắt hoặc các nơi khác sau khi cắt nhỏ ớt habanero sẽ chắc chắn gây bùng phát cảm giác nóng rát. Bạn cảm thấy đau đớn, nhưng bạn thực sự không bị bỏng rát. Ngay cả đối với những người ăn loại ớt cay nhất, cơn đau sẽ phai dần sau vài phút.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng ảo giác bỏng rát có thể thực sự kích thích cơ thể sửa chữa những đặc trưng cơ bản của các loại đau khác.

Trong một thử nghiệm lâm sàng được công bố trong số Tập san Pain (Cơn đau) tháng 03/2023, các nhà nghiên cứu đã xem xét những người mắc bệnh đau dây thần kinh. Chỉ một lần bôi thuốc mỡ capsaicin nồng độ cao tại chỗ đau, họ phát hiện “cường độ đau giảm đáng kể,” với lượng máu lưu thông nhiều hơn tại vị trí đau.

Các nhà nghiên cứu viết, “Một nửa số bệnh nhân không chỉ phục hồi chức năng mà còn tăng giãn mạch. Điều này cho thấy sự tái tạo của sợi thần kinh. Mức độ giãn mạch tương quan đáng kể với việc giảm đau.”

Nghiên cứu này gợi ý rằng capsaicin có tác dụng giảm đau lâu dài. Nhưng cần lưu ý rằng không phải ai cũng nhận được các tác dụng tích cực.

Không phải dành cho tất cả mọi người

Vấn đề đối với một số người không phải là capsaicin. Ớt thuộc họ Solanaceae, hay là giống cây thuộc họ cà. Một số cây thuộc Solanaceae khác là cà chua, cà tím, khoai tây, câu kỷ tử và sâm Ấn Độ. Các loại cây họ cà chứa một lượng nhỏ hóa chất gọi là solanine. Hóa chất này có nồng độ cao nhất trong các cây cà độc, mặc dù hầu hết chúng ta tiêu thụ rau củ thuộc họ cà mà không có bất kỳ tác dụng phụ nào. Tuy nhiên, đối với những người đặc biệt nhạy cảm hoặc dị ứng với solanine, cây họ cà gây viêm và viêm khớp.

Chuyển hóa năng lượng tốt hơn

Ngay cả những người không nhạy cảm với cây họ cà cũng nên tránh tiêu thụ ớt vì đơn giản là không chịu nổi cảm giác nóng rát. Khi tránh ăn ớt, họ đang bỏ lỡ một nguồn dưỡng chất phong phú. Ngay cả các loại ớt cay nhẹ cũng là nguồn khoáng chất và vitamin dồi dào, đặc biệt lượng Vitamin C cao. Ớt cũng chứa chất xơ, flavonoid và các chất chống oxy hóa khác. Sterol thực vật có trong ớt giúp giảm cholesterol.

Và những trái ớt bổ dưỡng, cay nồng này cũng mang lại lợi ích khác. Trong khi hầu hết các loại thức ăn khiến chúng ta tăng cân, ớt cay có thể giúp giảm cân.

Một số nghiên cứu xem ớt là thực phẩm chống béo phì khi dữ liệu dịch tễ học phát hiện thấy ớt cay khiến tỷ lệ béo phì thấp hơn. Nghiên cứu phát hiện rằng động vật tiêu thụ lượng nhỏ capsaicin không có sự thay đổi về lượng calorie nạp vào nhưng giảm gần 30% mỡ nội tạng.

Cơ chế giải thích các tác dụng của ớt cay

Ớt cay trợ giúp kiểm soát cân nặng từ nhiều góc độ khác nhau: