Bảo tồn chất trắng của bộ não là chìa khóa cho trí nhớ vượt trội của người già

Bạn đã bao giờ gặp một người lớn tuổi mà có đầu óc nhạy bén như một người trẻ hơn nhiều chưa?

Những người này được gọi là superager, vượt ra khỏi sự suy giảm nhận thức điển hình liên quan đến lão hóa, đặc biệt là trí nhớ. Điều đáng chú ý là họ có thể duy trì khả năng ghi nhớ ngang bằng với những người trẻ hơn từ 20 đến 30 tuổi.

Theo nghiên cứu gần đây được công bố trên Journal of Neuroscience (Tập san Khoa Học Thần Kinh), những người superager có thể có khả năng bảo tồn trí nhớ đặc biệt nhờ cấu trúc chất trắng trong não.

Giả thuyết phát triển muộn, thoái hóa sớm

Chất trắng đóng vai trò quan trọng trong khả năng xử lý thông tin của não, giúp kết nối giữa các vùng gửi và nhận tín hiệu, ảnh hưởng đến khả năng tập trung, học tập và giải quyết vấn đề của con người. Đặc biệt, vùng trán có liên quan chặt chẽ với chức năng điều hành và trí nhớ.

Khi con người già đi, tính toàn vẹn về cấu trúc của chất trắng thường bắt đầu suy yếu và trong một số trường hợp là bị tan rã. Theo nghiên cứu trước đây, những thay đổi về cấu trúc này không chỉ dẫn đến suy giảm trí nhớ mà còn làm suy giảm khả năng nhận thức tổng thể.

Mặc dù không tìm thấy sự khác biệt đáng kể nào về sức khỏe tổng thể của chất trắng ở người superager, nhưng các nhà nghiên cứu đã nhận thấy có sự khác biệt vượt trội về cấu trúc vi mô ở một số sợi chất trắng nhất định, đặc biệt là ở vùng trán.

Việc bảo tồn tốt chất trắng giúp giải thích tại sao những người superager có thể duy trì khả năng ghi nhớ đặc biệt bất chấp tuổi tác. Đối với những người này, một số vùng não nhất định, nơi có ít sự suy giảm liên quan đến tuổi tác, phù hợp với giả thuyết cho rằng những vùng cuối cùng phát triển đầy đủ thường là những vùng đầu tiên có dấu hiệu thoái hóa về sau.

Tầm quan trọng của những người superager

Bộ nhớ sự kiện là một trong những khả năng nhận thức dễ bị lão hóa nhất. Hiểu được cơ chế hoạt động trí óc của người superager có thể giúp mở đường cho việc bảo vệ mọi người khỏi bị chứng mất trí nhớ ngay từ đầu.

Theo Viện Y tế Quốc gia, khoảng 40% người từ 65 tuổi trở lên, tương đương với khoảng 16 triệu người, bị suy giảm trí nhớ do tuổi tác. Mặc dù chỉ có 1% trong số họ sẽ tiến triển thành chứng sa sút trí tuệ mỗi năm nhưng khả năng mất trí nhớ sẽ tăng theo tuổi tác.

Tỷ lệ sa sút trí tuệ cũng tăng theo tuổi tác. Một nghiên cứu của Đại học Columbia năm 2022 cho thấy tỷ lệ mắc chứng sa sút trí tuệ và suy giảm nhận thức nhẹ tăng vọt khi con người già đi. Trong khi chỉ có 3% số người trong độ tuổi từ 65 đến 69 mắc chứng sa sút trí tuệ thì 35% những người từ 90 tuổi trở lên bị ảnh hưởng bởi tình trạng này.