Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Nga muốn trả nợ bằng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, USD vẫn chiếm ưu thế
Ngay cả chiến tranh Ukraine cũng không thể quốc tế hóa đồng tiền Trung Quốc
Phương Tây đã bác bỏ yêu cầu của Tổng thống Nga Vladimir Putin rằng thanh toán khí đốt phải được thực hiện bằng đồng rúp. [Còn] Trung Quốc thì đang chào bán đồng nhân dân tệ, nhưng triển vọng còn mờ mịt.
Hôm 23/03, Moscow đã liệt kê 48 quốc gia là “không thân thiện” và cho biết sẽ yêu cầu các quốc gia này trả tiền cho các việc mua hàng hóa bằng đồng rúp. Các quốc gia đó — bao gồm các quốc gia thành viên Liên minh Âu Châu, Canada, New Zealand, Na Uy, Hàn Quốc, Singapore, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, Đài Loan, Ukraine, Thụy Sĩ, và Nhật Bản – chiếm 70% doanh thu xuất cảng năm 2021 của công ty khí đốt quốc gia Gazprom.
Thông thường, 58% tổng doanh thu bán khí đốt của Gazprom ở ngoại quốc là bằng đồng euro, và 39% là USD, gần như không có bằng đồng nhân dân tệ. Việc Moscow yêu cầu được thanh toán bằng đồng rúp là một nỗ lực chưa từng có để cứu vãn một đồng tiền đang thất bại và giải cứu nền kinh tế Nga.
Đồng thời, ông Putin ra quyết định rằng các khoản thanh toán thương mại và nghĩa vụ nợ cho “các quốc gia không thân thiện” sẽ phải được chính phủ chấp thuận. Điện Kremlin đã chỉ thị cho các tập đoàn mở một tài khoản đặc biệt bằng đồng rúp với một ngân hàng Nga và sau đó chuyển khoản số tiền rúp còn nợ, tương đương khoản nợ bằng đồng USD, với tỷ giá hàng ngày. Hôm 28/02, để nâng đỡ đồng rúp, chính phủ Nga đã ra lệnh cho các nhà xuất cảng đổi 80% ngoại tệ của mình sang đồng rúp.
Trong khi đó, Trung Quốc đợi đằng sau cánh gà để “giúp đỡ” Nga bằng cách mở rộng việc sử dụng đồng nhân dân tệ như một loại tiền tệ quốc tế được sử dụng để mua dầu và khí đốt.
Tuy nhiên, Hoa Kỳ và Âu Châu đang từ chối sử dụng đồng rúp và thậm chí không xem xét sử dụng đồng nhân dân tệ trong khi phối hợp các nỗ lực để giảm sự phụ thuộc vào năng lượng của Nga, khiến ông Putin và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình không có đòn bẩy để điều chỉnh lại hệ thống tài chính toàn cầu theo sắc lệnh của họ.
Hôm 15/03, Chính phủ Nga cho biết họ sẽ thực hiện các khoản thanh toán nghĩa vụ nợ ngoại quốc sắp tới của mình bằng USD, nhưng có thể sẽ thanh toán bằng đồng nhân dân tệ trong tương lai nếu cần. Bộ trưởng Tài chính Nga Anton Siluanov cho biết hôm 14/03 rằng để ngăn chặn tình trạng vỡ nợ, nước này có thể sử dụng dự trữ đồng nhân dân tệ.
Nga có tổng dự trữ khoảng 640 tỷ USD, khoảng 64% trong đó giữ ở New York, London, Berlin, Tokyo, và các nước phương Tây khác. Số tiền này đã bị đóng băng kể từ khi các ngân hàng ở các quốc gia Phương Tây đồng ý cắt đứt quyền truy cập của ngân hàng trung ương Nga đối với các khoản dự trữ được giữ ở ngoại quốc hôm 28/02.
Ngược lại, các ngân hàng Trung Quốc đã không tham gia các lệnh trừng phạt, có nghĩa là lượng vàng và nhân dân tệ của Nga dự trữ ở các ngân hàng Trung Quốc vẫn có sẵn cho Moscow. Trung Quốc là quốc gia có dự trữ ngoại tệ lớn nhất của Nga, với 13.8% tổng dự trữ. Nhân dân tệ chiếm 13.1%, và vàng chiếm 21.7% khác.
Trung Quốc có thể đóng vai trò trung gian, cho phép Nga sử dụng dự trữ ngoại hối của Nga do Trung Quốc nắm giữ để giao dịch với thế giới. Nhưng giải pháp này có thể không đơn giản như vẻ bề ngoài.
Là một phần của lệnh trừng phạt, hầu hết các ngân hàng Nga bị chặn khỏi SWIFT, hệ thống được sử dụng cho thanh toán quốc tế và thương mại. Moscow và Bắc Kinh đã thảo luận về một số giải pháp khả thi, chẳng hạn như sử dụng mã kim, bitcoin, hoặc nhân dân tệ điện toán. Tuy nhiên, các phương tiện thanh toán này đơn giản là thiếu thanh khoản và khối lượng để hỗ trợ toàn bộ nền kinh tế. Hơn nữa, đồng rúp bị giảm giá trị, và hầu hết các sàn giao dịch mã kim sẽ không chấp nhận số lượng lớn đồng rúp, vì vậy ngay cả việc mua mã kim cũng sẽ có vấn đề.
Sự bất lợi này khiến Nga chỉ còn lựa chọn sử dụng đồng nhân dân tệ và giao dịch thông qua Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng Xuyên Biên giới (CIPS) của Trung Quốc, một giải pháp thay thế SWIFT. Tuy nhiên, CIPS rất nhỏ so với SWIFT, với chỉ 75 ngân hàng tham gia trực tiếp, chủ yếu là các nhà cho vay Trung Quốc. Ngoài ra, hệ thống này chỉ có thể xử lý các giao dịch bằng đồng nhân dân tệ.
Tinh huống này làm cho Nga phụ thuộc vào lượng nhân dân tệ ít ỏi mà nước này có trong số dự trữ ngoại tệ. Nga sẽ cần đổi đồng rúp để tăng lượng đồng nhân dân tệ nắm giữ, biện pháp này có thể là phức tạp. Hơn nữa, các biện pháp kiểm soát vốn của Trung Quốc sẽ ngăn một lượng lớn nhân dân tệ rời khỏi đất nước.
Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) đã phê duyệt CIPS cho các ngân hàng Nga. Và một hệ thống hoán đổi tiền tệ đã hoạt động được một thời gian, nhưng vẫn còn phải xem Bắc Kinh sẽ đi bao xa và liệu Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) có sẵn sàng chấp nhận các biện pháp trừng phạt thứ cấp để tạo điều kiện cho Nga hay không.
Trong khi Trung Quốc có thể thu được một số lợi ích chiến lược từ việc hỗ trợ Nga, các quyết định của Bắc Kinh nói chung là do mong muốn lợi nhuận dẫn dắt. Vì lý do này, các ngân hàng Trung Quốc đã bắt đầu hạn chế tài trợ bằng đồng USD cho hàng hóa nhập cảng của Nga.
Hôm 25/02, Bloomberg báo cáo rằng các bộ phận ở ngoại quốc của Ngân hàng Công thương Trung Quốc đã hoàn toàn ngừng phát hành thư tín dụng bằng USD cho các hàng hóa của Nga, trong khi các thư tín dụng bằng đồng nhân dân tệ lại có thể được cung cấp với sự cho phép đặc biệt.
Khi các ngân hàng phương Tây né tránh việc tạo thị trường cho đồng rúp, thanh khoản ngày càng cạn kiệt. Đồng nhân dân tệ đạt mức cao kỷ lục so với đồng rúp vào hôm 07/03, khiến một số ngân hàng Trung Quốc tạm ngừng giao dịch đồng rúp.
Từ hôm 11/03, Hệ thống Thương mại Ngoại hối Trung Quốc đã tăng gấp đôi biên độ giao dịch của đồng nhân dân tệ đối với đồng rúp, từ 5% lên 10%. Theo thuật ngữ của người dân, việc tăng biên độ giao dịch này có nghĩa là giá trị của đồng rúp đã trở nên thất thường đến mức các ngân hàng ngoại quốc ít sẵn sàng giao dịch hoặc đầu tư vào đồng tiền này.
Khi số người mua và số người bán giảm, việc giao dịch đồng rúp trở nên khó khăn hơn, khiến giá giảm. Bắc Kinh có thể muốn giúp đỡ Moscow, nhưng ĐCSTQ không muốn ra lệnh cho các ngân hàng của Trung Quốc đưa ra những quyết định tài chính tai hại có thể xảy ra thay mặt cho đồng rúp
Từ 23/03 đến 31/03, do yêu cầu của ông Putin về việc thanh toán bằng đồng rúp, giá khí đốt đã tăng khoảng 30% và đồng rúp tăng 7%. Cuộc biểu tình này được dự đoán dựa trên suy đoán rằng các nước Âu Châu sẽ tuân thủ. Tuy nhiên, cho đến nay, có vẻ như không có khả năng cao là họ sẽ làm được.
Đức cho biết hôm 23/03 rằng việc yêu cầu thanh toán khí đốt được thực hiện bằng đồng rúp đã vi phạm các hợp đồng. Cùng ngày, Thủ tướng Đức Olaf Scholz cho biết Berlin đang tăng tốc các nỗ lực nhằm chấm dứt sự phụ thuộc năng lượng vào Nga. Đến hôm 25/03, đồng rúp bắt đầu giảm giá trở lại. Ý đã thề sẽ tiếp tục thanh toán bằng đồng euro.
Hôm 28/03, Nhóm G7 đồng ý từ chối yêu cầu của Moscow rằng khí đốt tự nhiên phải được thanh toán bằng đồng rúp. Đức và Áo đã bắt đầu chuẩn bị cho khả năng Nga đóng cửa với khí đốt của Âu Châu. Pháp đã yêu cầu công dân giảm sử dụng nhiên liệu. EU có kế hoạch giảm 2/3 lượng khí đốt nhập cảng của Nga vào cuối năm nay và loại bỏ hoàn toàn vào năm 2030.
Ngày 29/03, Thủ tướng Ba Lan Mateusz Morawiecki thông báo Ba Lan sẽ hủy bỏ mọi hoạt động nhập cảng than của Nga, và ông quyết tâm chấm dứt sự phụ thuộc vào dầu mỏ của Nga vào cuối năm nay. Ông thúc giục Âu Châu làm điều tương tự, vì các giao dịch mua hàng hoá này đang tài trợ cho cuộc xâm lược của Nga vào Ukraine.
Âu Châu sẽ có thể thay thế phần lớn lượng dầu Nga sử dụng bằng lượng dầu nhập cảng từ Qatar, Hoa Kỳ, và Na Uy. Đồng thời, một đường ống Baltic mới chở khí đốt từ Na Uy có thể đi vào hoạt động vào cuối năm nay. Ba Lan cũng đang xem xét nhập cảng khí đốt từ Kazakhstan. Đức đã thỏa thuận với các nhà cung cấp khác để cung cấp và bơm khí đốt từ các nước láng giềng. Mục tiêu của Đức là ngừng sử dụng hoàn toàn than của Nga vào cuối năm nay và khí đốt của Nga vào năm 2024.
Khi triển vọng sử dụng đồng rúp để bán khí đốt cho Âu Châu nhằm cứu nền kinh tế Nga giảm đi, Trung Quốc đã đưa ra một số lựa chọn dựa trên đồng nhân dân tệ cho Nga để lách các lệnh trừng phạt, bao gồm cả việc sử dụng đồng nhân dân tệ để giải quyết việc mua năng lượng. Kể từ hôm 01/04, ít nhất một công ty dầu mỏ của Nga, Paramount Energy & Commodities, đã đồng ý chấp nhận thanh toán bằng đồng nhân dân tệ.
Trung Quốc cũng đang đàm phán với Ả Rập Xê-út để tiến hành một số hoạt động buôn bán dầu của họ bằng đồng nhân dân tệ. Cho đến nay, không có thỏa thuận nào đạt được với Ả Rập Xê-út.
Không nơi nào sự thống trị của đồng USD rõ ràng hơn trong ngành dầu mỏ toàn cầu. Dầu được định giá bằng đồng USD, và 80% các giao dịch dầu quốc tế được tính bằng USD. Do đó, một trong nhiều lý do khiến các ngân hàng trung ương nắm giữ một lượng lớn USD là để chi trả cho dầu.
Nếu Trung Quốc có thể thuyết phục các quốc gia giao dịch bằng đồng nhân dân tệ, thì các quốc gia sẽ phải giữ nhân dân tệ như một loại đồng tiền dự trữ. Hành động này sẽ khuyến khích họ đầu tư vào nợ chính phủ của Trung Quốc và mua thêm hàng nhập cảng của Trung Quốc, quốc tế hóa đồng nhân dân tệ và tăng sức mạnh cho nền kinh tế Trung Quốc.
Hành động này sẽ cản trở khả năng của Hoa Kỳ trong việc phát hành các khoản nợ bằng USD để tài trợ cho việc mở rộng kinh tế và nhận lại USD từ xuất cảng để trang trải các khoản nợ của mình. Sự sụt giảm liên tục của dòng USD quay trở lại Hoa Kỳ sẽ làm suy yếu nền kinh tế Hoa Kỳ, thúc đẩy các khoản đầu tư ra khỏi Hoa Kỳ, gây ra một vòng lặp nguy hiểm với việc mất dần sức hấp dẫn của đồng USD.
Hôm 24/03, giá dầu đã giảm 7% do kỳ vọng về giảm nhu cầu của Trung Quốc bởi các vụ phong tỏa ở Thượng Hải, Thâm Quyến và các thành phố lớn khác. Nhu cầu yếu hơn ở Trung Quốc khiến Bắc Kinh có ít quyền lực hơn so với Nga hoặc các thị trường năng lượng quốc tế. Giá dầu giảm cũng khiến ông Putin rơi vào thế đàm phán yếu hơn với EU. Nếu ông Putin khăng khăng yêu cầu giao dịch bằng đồng rúp, nhiều khả năng EU sẽ bỏ đi nếu có thể mua được dầu với giá chiết khấu từ các nhà cung cấp khác.
Ả Rập Xê Út không có lợi gì khi chuyển sang đồng nhân dân tệ. Đồng tiền của quốc gia này được cố định [tỷ giá] với đồng USD, và dự trữ ngoại tệ của quốc gia này chủ yếu bao gồm các Trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ, cũng như của Trung Quốc. Bất kỳ thiệt hại nào đối với đồng USD cũng sẽ làm tổn hại đến đồng riyal của Ả Rập Xê Út.
Giấc mơ của Trung Quốc về đồng nhân dân tệ sẽ thay thế USD như đồng tiền dầu mỏ dường như vô cùng xa vời. Nhiều nhất thì cuộc khủng hoảng Ukraine có thể làm tăng nhẹ việc sử dụng đồng nhân dân tệ trong thương mại giữa Trung Quốc và Nga, nhưng sẽ không có nước nào khác tham gia.
Quan điểm trong bài viết này là của tác giả và không nhất thiết phản ánh quan điểm của The Epoch Times.
Tiến sĩ Antonio Graceffo đã có hơn 20 năm làm việc tại Á Châu. Ông tốt nghiệp Đại học Thể thao Thượng Hải và có bằng Thạc sĩ Quản trị Kinh doanh của Đại học Giao thông Thượng Hải Trung Quốc. Ông Antonio là giáo sư kinh tế và nhà phân tích kinh tế Trung Quốc, từng viết bài cho nhiều kênh truyền thông quốc tế. Một số cuốn sách về Trung Quốc của ông bao gồm “Beyond the Belt and Road: China’s Global Economic Expansion” (“Vượt Ra Ngoài Vành Đai và Con Đường: Sự Mở Rộng Kinh Tế Toàn Cầu của Trung Quốc”) và “A Short Course on the Chinese Economy” (“Một Khóa Học Ngắn Hạn về Kinh Tế Trung Quốc.”)
Nhật Thăng biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
