Ảnh hưởng tâm lý của thuốc giảm cân chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng
Mặc dù Cục Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê chuẩn thử nghiệm một số loại thuốc giảm cân phổ biến như Ozempic và Wegovy, nhiều bác sĩ vẫn lo ngại rằng các loại thuốc này có thể gây ra một số vấn đề tâm lý.
Số người dùng thuốc giảm cân đang ngày càng gia tăng, nhưng vẫn còn nhiều câu hỏi về tác động của chúng đối với sức khỏe tâm thần. Các chuyên gia cho rằng mối liên quan tiềm tàng giữa thuốc và các vấn đề như trầm cảm hay hành vi tự tử chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng.
Mối liên quan giữa Ozempic và hành vi tự tử
Trái ngược với những tuyên bố không chính thống, một nghiên cứu lớn do Viện Y tế Quốc gia (NIH) tài trợ không tìm thấy mối liên quan giữa semaglutide (thành phần hoạt chất trong Ozempic và Wegovy) và ý định tự tử. Nghiên cứu được công bố trên Nature Medicine (Tập san Y học Tự nhiên), cho thấy semaglutide liên quan đến giảm tỷ lệ tự tử lần đầu hoặc tái diễn từ 49-73% so với các loại thuốc điều trị béo phì hoặc tiểu đường khác. Trong khi ủng hộ kết quả của NIH, FDA cảnh báo rằng không thể hoàn toàn loại trừ nguy cơ và họ sẽ tiếp tục điều tra về vấn đề này.
Một số bằng chứng cho thấy các thuốc GLP-1 như tirzepatide, semaglutide, dulaglutide và exenatide có thể làm giảm nguy cơ lo âu và trầm cảm. Tuy nhiên, Liên Minh Âu Châu (EU) đang điều tra các báo cáo về ý định tự tử ở những bệnh nhân sử dụng GLP-1. Liraglutide, một chất chủ vận GLP-1 —có tên thương hiệu là Saxenda và đang bị EU điều tra—có vẻ kém hiệu quả trong việc quản lý đường huyết và giảm lượng calories tiêu thụ.
Hiện tại, triệu chứng trầm cảm không được liệt kê là tác dụng phụ của Ozempic. Tuy nhiên, các bác sĩ nên theo dõi bệnh nhân có dấu hiệu trầm cảm và “tránh” kê cho wegovy cho những người có tiền sử có ý định tự tử.
Trầm cảm hoặc ý định tự tử được coi là tác dụng phụ của Wegovy. Bệnh nhân được khuyên nên thảo luận với bác sĩ nếu họ trải qua những thay đổi đột ngột về tâm trạng, hành vi và cảm xúc.
Các kết quả mâu thuẫn
Khi sự phổ biến của thuốc giảm cân đang ngày càng gia tăng, các tác động tâm lý đáng lo ngại mới bắt đầu được chú ý.
Một nghiên cứu trên Brain Sciences (Tập san Khoa học Bộ não) đã phân tích các bài đăng trên Reddit, YouTube và TikTok để đánh giá mối liên quan giữa thuốc GLP-1 với các vấn đề như trầm cảm, lo âu, mất ngủ và hành vi nghiện.
Nhiều bài đăng cho biết việc giảm cân nhờ thuốc giúp giảm cảm giác vô dụng, tội lỗi và kỳ thị. Tuy nhiên, những người khác nói rằng thuốc gây rối loạn hormone, thay đổi tâm trạng và tăng nỗi sợ về thực phẩm. Mặc dù các triệu chứng chỉ là những chia sẻ cá nhân, nhưng chúng cần được nghiên cứu thêm.
Bà Alexis Conason, nhà tâm lý học lâm sàng, lo ngại rằng sự chú ý quá mức đến việc giảm cân có thể dẫn đến các rối loạn ăn uống. Một số bệnh nhân đang biểu hiện “chứng chán ăn không điển hình”—đáp ứng các tiêu chuẩn chán ăn nhưng có cân nặng trung bình hoặc hơi thừa cân. Những bệnh nhân này tiêu thụ rất ít calo mỗi ngày, thi thoảng cảm thấy chóng mặt, bị ngất xỉu và gặp các vấn đề sức khỏe khác. Bà Conason cho rằng những bệnh nhân này có các biến chứng y tế nghiêm trọng như những người bị chán ăn có cân nặng thấp, nhưng chưa được chú ý đúng mức.
Bác sĩ Sethi, phó giáo sư lâm sàng tại Trường Y Khoa và Khoa Học Hành Vi Stanford, không phản đối việc sử dụng các loại thuốc giảm cân. Tuy nhiên, bà tin rằng việc kê toa cẩn thận là điều cần thiết và các loại thuốc GLP-1 không phù hợp cho tất cả mọi người.
Xung đột lợi ích tiềm tàng
Một phân tích của Reuters năm 2023 cho thấy Novo Nordisk, nhà sản xuất của Ozempic, đã chi trả ít nhất 25.8 triệu USD cho các bác sĩ chuyên về béo phì ở Hoa Kỳ trong một thập niên qua.
Novo Nordisk đã xác định thị trường mục tiêu của họ là 764 triệu người béo phì trên toàn cầu, với Hoa Kỳ là khu vực có lợi nhuận cao nhất. Hơn 42% người trưởng thành ở Mỹ bị béo phì, và các loại thuốc này có giá thành rất cao, khoảng 1,300 USD/tháng cho các mũi chích hàng tuần.
Công ty khẳng định rằng mối quan hệ của họ với các bác sĩ vượt xa việc tiếp thị. Họ có trách nhiệm hợp tác nhiều hơn với các chuyên gia y tế để nghiên cứu và giáo dục về béo phì, một tình trạng thường bị hiểu sai và không được chú ý đúng mức.
Bác sĩ Jamy Ard của Trường Y Khoa Đại Học Wake Forest ở Winston-Salem, Bắc Carolina, người sắp trở thành chủ tịch của Hiệp Hội Béo Phì, đã nhận hơn 200,000 USD từ Novo Nordisk. Ông chia sẻ rằng Hiệp hội Béo phì minh bạch về các xung đột lợi ích, nhưng trong lĩnh vực nhỏ bé này, các xung đột là khó tránh khỏi.
Tuy nhiên, bác sĩ Arthur Kellermann, một nhà dịch tễ học và cựu hiệu trưởng của Đại Học Khoa Học Y Tế Dịch Vụ Quân Sự, cho rằng các khoản thanh toán của công ty dược phẩm dành cho các chuyên gia y tế là “vượt quá giới hạn về đạo đức và đạo lý.”
Hậu quả tâm lý lâu dài của thuốc giảm cân
Việc xác định rõ ràng mối liên quan giữa các bệnh chuyển hóa, trầm cảm và thuốc giảm cân là khó khăn do mối quan hệ phức tạp của chúng, các cơ chế chung và sự khác biệt cá nhân.
Ví dụ, một bệnh nhân sử dụng Ozempic để giảm cân có thể đã có vấn đề tâm lý từ trước. Ngược lại, những bệnh nhân khác có thể giảm lo âu hoặc trầm cảm nhờ tăng lòng tự trọng khi giảm cân.
Các chuyên gia đồng ý rằng việc kê toa thuốc giảm cân và giám sát sức khỏe tâm lý phải được cá nhân hóa.
Các điều kiện sức khỏe tâm lý có thể rất phức tạp và không đồng nhất. Đối với một số bệnh nhân, mặc dù giảm cân có lợi cho rối loạn chuyển hóa nhưng không nhất thiết cải thiện tâm lý. Mỗi bệnh nhân có phản ứng khác nhau với thuốc, và sự giảm cân nhanh chóng đôi khi có thể gây tác động tâm lý không mong muốn.
Một số người cố gắng tăng cân để tạo rào cản vật lý khiến họ cảm thấy an toàn hơn sau khi trải qua chấn thương tâm lý. Việc giảm cân có thể làm họ cảm thấy căng thẳng nếu chưa giải quyết các vấn đề tâm lý sâu xa.
Các chuyên gia khác lo ngại về tác động tâm lý mà các thuốc giảm cân có thể gây ra cho một nền văn hóa đã ám ảnh với việc ăn kiêng. Một số người có thể cảm thấy thất vọng khi cân nặng tăng trở lại sau khi ngừng thuốc do thường đặt nhiều hy vọng vào việc giảm cân và hưởng lợi từ việc giảm bớt kỳ thị về cân nặng.
Thiên Vân biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc tại The Epoch Times
