Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Grinling Gibbons: Nhân vật được coi là ‘Michelangelo trong điêu khắc gỗ’
Triển lãm xã hội về Grinling Gibbons: “Grinling Gibbons: Sáng tạo của thế kỷ”
“Tuyệt vời và vượt xa mọi câu từ… các tác phẩm chạm khắc có một không hai của Gibbons. Không cần bàn cãi, anh là bậc thầy vĩ đại nhất với các sáng kiến đổi mới và các tác phẩm hiếm có trên thế giới trong mọi thời đại”, người viết nhật ký thế kỷ 17 John Evelyn viết về Grinling Gibbons, nhà điêu khắc trang trí vĩ đại nhất trong lịch sử nước Anh.
Năm nay tròn 300 năm kể từ khi Gibbons qua đời, Hiệp hội Grinling Gibbons đã tổ chức một đại hội kéo dài cả năm để đánh dấu kỷ niệm 300 năm: Grinling Gibbons 300. Một trong những sự kiện đó là triển lãm “Grinling Gibbons: Sáng tạo của thế kỷ” (Grinling Gibbons: Centuries in the Making).
Cô Hannah Phillip, giám đốc sự kiện Grinling 300 và là giám tuyển của triển lãm, giải thích trong một cuộc phỏng vấn qua điện thoại rằng triển lãm nhằm mục đích làm nổi bật cuộc đời và di sản của Gibbons, và chỉ rõ nơi có thể thưởng thức các tác phẩm của Gibbons.
Với mục tiêu đó, Hiệp hội Grinling Gibbons đã tạo một danh mục trực tuyến có tên “Grinling Gibbons Online” để ghi lại các tác phẩm của anh trên toàn thế giới. Bất kỳ tác phẩm nào được cho là của Gibbons và những môn đệ, hoặc những tác phẩm có thể là của anh đều được đưa vào danh mục trực tuyến với hy vọng mở ra cuộc tranh luận về các tác phẩm này.
Khám phá về một thợ khắc chăm chỉ
Trong nhật ký của mình, Evelyn mô tả lần đầu tiên ông gặp Gibbons lúc đó đang 19 tuổi. Khi đang đi ngang qua những cánh đồng gần nhà ở Deptford, Nam London, ông tình cờ bắt gặp một ngôi nhà tranh hiu quạnh. Bên trong nhà, ông thấy Gibbons đang khắc lại một bản khắc sao chép từ một bức tranh thời Phục Hưng Ý. Đó là bức “Chúa đóng đinh” của Tintoretto. Evelyn nhận ra tác phẩm vì ông cũng có một bản khắc mua từ Venice trong Chuyến Đi Lớn (2) của mình. (Bức tranh được coi là một trong những ví dụ điển hình nhất của phong cách hội họa Venice).
Evelyn rất kinh ngạc trước tác phẩm của Gibbons. “Một người ham học hỏi trong cách xử lý, cách vẽ và độ chuẩn xác, tôi chưa từng thấy ai như vậy trong tất cả các chuyến du hành của mình”, ông viết.
Evelyn băn khoăn hỏi Gibbons tại sao anh lại làm việc ở “một nơi vắng vẻ và hiu quạnh như vậy”. Gibbons trả lời rằng đó là lý do để anh có thể toàn tâm vào công việc mà không bị làm phiền.
Evelyn giao thiệp rất tốt. Thấy được một tài năng như vậy, ông đề nghị giới thiệu Gibbons với những ông lớn có thể tuyển dụng anh ta. Gibbons khẳng định rằng anh chỉ là một người mới bắt đầu, nhưng tác phẩm chạm khắc “Chúa đóng đinh” mà anh đang thực hiện sẽ rất có giá.
Evelyn đã mô tả bức chạm khắc: “Không có gì trong thiên nhiên lại dịu dàng và tinh tế như những bông hoa và tràng hoa trong đó, nhưng tác phẩm lại rất mạnh mẽ”.
Chàng nghệ sĩ trẻ cảm thấy cuộc gặp gỡ thật tình cờ. Anh đã gây ấn tượng sâu sắc với Evelyn nhờ vẻ lịch sự, điềm đạm và nói chuyện chừng mực. Evelyn, trong nhật ký của mình, kể lại những gì ông đã nói với Vua Charles I về tác phẩm của Gibbons: “Tôi đánh cược cả thanh danh của mình với sự Vĩ đại của anh ấy, tôi chưa bao giờ thấy bất kỳ ai xứng tầm và ngài sẽ cực kỳ hài lòng khi tuyển dụng anh ta.”
Cuộc gặp gỡ của Gibbons với nhà vua là khởi đầu cho dự án đầu tiên trong số nhiều dự án của hoàng gia mà anh nhận được. Công việc đầu tiên của anh là tu sửa Cung điện Windsor cho Vua Charles I. Sau đó, anh trở thành nhà chạm khắc và điêu khắc chính thức của hoàng gia cho các vị vua từ Charles II đến George I.
Anh làm việc cùng với các kiến trúc sư hoàng gia, một trong số đó là kiến trúc sư lỗi lạc Sir Christopher Wren, người đã giúp xây dựng lại London sau trận Đại Hỏa Hoạn năm 1666. Dự án lừng lẫy nhất của Gibbons là làm cho công trình của Wren, có thể kể vài cái tên như: The Quire (3) tại Nhà thờ Thánh Paul ở London, và trang trí Thư viện Wren tại Đại học Trinity ở Cambridge.
Grinling Gibbons
Cha của anh là một thương gia, và mẹ của anh (tên thời con gái của bà là tên của anh, theo truyền thống vào thời điểm đó) xuất thân từ một gia đình buôn thuốc lá.
Cả gia đình sống ở Rotterdam, miền nam Hà Lan, nơi Gibbons được bao quanh bởi vô số trào lưu nghệ thuật. Dẫu gì thì đó là thời Hoàng kim của Hà Lan, khi Hà Lan trở nên nổi tiếng thế giới về thương mại, quân sự, khoa học, nghệ thuật và văn hóa.
Kiến trúc, chạm khắc, điêu khắc, tranh tĩnh vật, hoa và tranh về cuộc sống thường nhật phát triển mạnh mẽ ở Hà Lan. “Đó là một loạt trào lưu đáng kinh ngạc tác động mạnh mẽ tới anh. Và chúng ta có thể… xem cách anh ấy truyền tải điều đó thông qua tác phẩm của mình”, Phillip nói.
Cô chia sẻ: “Các bức chạm khắc của Gibbons gần như tương đương với các bức tranh tĩnh vật, nhưng bằng gỗ. Cô mô tả một bản khắc trong triển lãm từ Nhà thờ Thánh James ở Piccadilly, có nhiều loại trái cây, hoa và động vật xuất hiện như thật. Anh ấy không chỉ vẽ về thế giới tự nhiên mà còn bắt chước nó rất thành công”, cô nói.
Những ảnh hưởng thời đầu
Không rõ chính xác ai đã hướng dẫn Gibbons, nhưng có một vài giả thuyết. Có tài liệu nêu chi tiết rằng anh đã từng làm việc trong xưởng của Artus Quellinus The Elder ở Amsterdam. Quellinus là nhà điêu khắc hàng đầu vào thời điểm đó, chuyên về đá, vì vậy một số học giả phỏng đoán rằng Gibbons có thể đã phát triển những kỹ năng tuyệt vời dưới sự dạy dỗ của Quellinus.
Nhưng Phillip giải thích rằng nghiên cứu gần đây của Ada de Wit đã đưa ra một giả thuyết khác. De Wit là giám tuyển các tác phẩm nghệ thuật và điêu khắc tại Bộ sưu tập Wallace ở London, và đã viết luận án tiến sĩ về các nhà chạm khắc Hà Lan hoạt động ở Anh. De Wit tin rằng Gibbons đã học việc tại địa phương ở Rotterdam với gia đình điêu khắc Van Douwe, họ có xưởng rất gần với nơi gia đình Gibbons sinh sống.
Chạm khắc là một phần của ngành công nghiệp đóng tàu đang phát triển mạnh của Rotterdam. “Nó là một nghề ngay trước cửa nhà anh ấy”, Phillip nói. Cô giải thích rằng các thiết kế và chạm khắc được tạo ra cho tàu thuyền không chỉ là những món đồ trang trí nhỏ. “Đây không phải là một chút chi tiết thừa được đưa vào. Chúng là những hình thức trang trí rất xa hoa và công phu.” Gibbons hẳn được vây quanh bởi ngành công nghiệp chạm khắc này.
Vào những năm 1660, Gibbons đến Anh Quốc. Tại đây, anh lần đầu làm việc với tư cách là người làm thuê cho kiến trúc sư và thợ thủ công lỗi lạc John Etty, ở York, miền bắc nước Anh. Cuối cùng, anh đi về phía nam và định cư tại Deptford, Nam London, trung tâm đóng tàu hải quân của Anh, nơi vận mệnh thay đổi khi anh gặp Evelyn.
Khi Gibbons đến Anh, các tác phẩm chạm khắc được thực hiện trên gỗ sồi, nhưng anh đã đi tiên phong trong việc sử dụng gỗ bồ đề. Phillip giải thích rằng các chạm khắc gỗ ở Anh vào thời điểm đó khá phẳng, và gỗ sồi theo truyền thống được sử dụng để trang trí nhà cửa.
Gỗ bồ đề khác với gỗ sồi. “Nó cho phép các vết cắt chi tiết và tinh tế hơn nhiều, đó là những gì tác phẩm của Gibbons hướng tới – chủ nghĩa hiện thực, nhẹ nhàng và uyển chuyển. … Anh cũng khai thác màu sắc của gỗ bồ đề, rất nhạt, và so với gỗ sồi thường có màu tối hơn, nó thực sự mang lại hiệu quả chạm khắc theo đúng nghĩa của nó”, cô nói.
Sự tinh tế trong các tác phẩm chạm khắc trang trí công trình của Gibbons đã khiến chúng “trở thành những tác phẩm nghệ thuật đúng nghĩa; chúng gần như là hình thức điêu khắc đính lên tường”, Phillip nói.
“Anh ấy đổi mới về vật liệu, kiểu dáng và phong cách,” cô nói. Nhưng anh ấy cũng đã nâng tầm nghệ thuật chạm khắc gỗ lên thành một loại hình nghệ thuật, cô nói thêm. “Gibbons có kỹ năng tuyệt vời trong việc đục đẽo và hiểu được kích thước của mọi thứ.”
“Anh ấy là một họa viên tuyệt vời, cũng như một thợ khắc. Một số người có thể rất giỏi về mặt kỹ thuật trong những gì họ làm nhưng họ không nhất định có hiểu biết về thiết kế, và anh ấy có cả hai”, Phillip nói.
Một tác phẩm chạm khắc đặc biệt của Gibbons trong triển lãm thể hiện kỹ thuật điêu luyện của anh: Một chiếc caravat chạm khắc bằng gỗ bồ đề mô phỏng đường ren Venice tinh xảo đáng kinh ngạc. Một người sành nghệ thuật thế kỷ 18 Horace Walpole, người từng sở hữu tác phẩm, đã quyết định đeo chiếc caravat sang trọng này đến bữa tiệc tối có những vị khách nổi tiếng đến từ Pháp, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha, tại Nhà Strawberry Hill theo phong cách Tân Gothic của ông ở Twickenham, London.
Ngành kinh doanh tạo ra những kiệt tác
Qua những lá thư của Gibbons, chúng ta thấy rằng anh khá nhạy bén trong kinh doanh, có lẽ được thừa hưởng từ người cha thương gia của mình. Phillip giải thích rằng anh luôn tìm dự án tiếp theo và không ngần ngại viết thư yêu cầu những người quen giới thiệu cho anh bất kỳ ai đang xây nhà.
Gibbons sở hữu một xưởng có các thợ điêu khắc gỗ và thợ điêu khắc đá hỗ trợ anh khi nhận dự án. Giống như một xưởng họa sĩ, Gibbons chỉ đạo và phân công công việc cho các thợ thủ công chuyên về một bộ phận cụ thể. Ví dụ, một số thợ chạm khắc gỗ có thể xuất sắc trong việc làm các tiểu thiên thần, trong khi những người khác có thể giỏi hơn trong việc tạo ra các chi tiết kiến trúc. “Theo một nghĩa nào đó, bạn sẽ thấy bàn tay của anh trong mọi thứ bởi vì anh là bậc thầy của thiết kế tổng thể”, Phillip nói.
“Các tác phẩm của anh có được sự sống động và hiệu ứng ba chiều tuyệt vời này một phần là do cách chúng được tạo ra. Chúng được làm thành nhiều lớp và được đính kết tại chỗ”, cô giải thích.
Đặc điểm kiến trúc chính của tác phẩm chạm khắc của Gibbons được gọi là swag (dải cong), bao quanh một bức tranh hoặc là một vật trang trí xung quanh lò sưởi. Những swag này sẽ bao gồm một dây rũ ở hai bên và một chỏm trang trí ở trên cùng. Phillip giải thích rằng những dây rũ thường được tạo thành từ một số phần và được ghép lại với nhau bằng các chốt sắt. Đôi khi, các thành phần được sắp xếp lại, và phần dưới cùng của dây rũ lại trở thành phần trên của dây rũ. Việc sắp xếp lại này thường xảy ra trong các ngôi nhà nông thôn, nơi các tác phẩm chạm khắc của Gibbons bị thay đổi do cải tạo hoặc đôi khi các phần của bức chạm khắc bị tách rời hoàn toàn và được lưu giữ dưới dạng mảnh vỡ ở một nơi khác. “Nó thực sự là một ẩn đố để tìm ra cách ghép các mảnh như dự định ban đầu,” cô nói.
Những thách thức của triển lãm
Phần lớn tác phẩm của Gibbons là một phần cấu trúc của các tòa nhà, điều đó có nghĩa là việc sắp xếp một cuộc triển lãm các tác phẩm của anh là một “nhiệm vụ phi thường”, Philip nói. “Rõ ràng bạn không muốn sắp xếp một triển lãm mà gây rủi ro cho các mẫu vật”.
Một trong những tác phẩm được trưng bày là một phần của The Quire (3) của Nhà thờ Thánh Paul, nơi dàn hợp xướng vẫn đang sử dụng. Đó là một tác phẩm tuyệt vời và ngạc nhiên là nó được trưng bày. Phillip nói: “The Quire là thành tựu của anh ấy”. Vào thế kỷ 19, Quire của nhà thờ được rút ngắn và cây đàn organ được chuyển đi. Phần bỏ đi của Quire nằm trong cuộc triển lãm.
Phillip giải thích rằng vì các tác phẩm đang trong quá trình sắp xếp lại, nên Hiệp hội Gibbons không thể thực hiện hành động gỡ bỏ nào đối với tác phẩm để dùng cho buổi triển lãm.
Phillip hy vọng rằng triển lãm không chỉ làm nổi bật cuộc đời và di sản của Gibbons mà còn giúp khách tham quan hiểu rằng các nhà điêu khắc ngày nay vẫn tiếp tục mô phỏng và được truyền cảm hứng từ anh. Grinling Gibbons hiện diện như một Michelangelo điêu khắc gỗ.
Triển lãm của Hiệp Hội Grinling Gibbons: “Grinling Gibbons: Sáng tạo của thế kỷ” diễn ra tại Bonhams, New Bond Street, London, cho đến ngày 27/08. Phòng Trưng Bày nghệ thuật Compton Verney & Park, Warwickshire sẽ tổ chức triển lãm từ ngày 25/09/2021 đến ngày 30/01/2022. Để tìm hiểu thêm, hãy truy cập Grinling-Gibbons.org.
Chú thích của người dịch
- Reredos là một bức đa liên họa (altarpiece), một bức bình phong, hoặc vật trang trí được đặt phía sau bàn thờ trong nhà thờ. Nó thường bao gồm các hình ảnh tôn giáo.
- Grand Tour là phong tục có từ thế kỷ 17 và 18 về một chuyến đi truyền thống xuyên Âu Châu của những thanh niên Âu Châu thuộc tầng lớp thượng lưu có đủ phương tiện và đẳng cấp (thường đi kèm với một người hỗ trợ, chẳng hạn như một thành viên trong gia đình) khi họ đã đến tuổi trưởng thành (khoảng 21 tuổi).
- The Quire là khu vực của một nhà thờ hoặc thánh đường cung cấp chỗ ngồi cho các giáo sĩ và dàn hợp xướng của nhà thờ.
Phương Du biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
