FDA: Thai phụ không nên dùng thuốc giảm đau không kê đơn (*)
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) ngày 15/10 đã đưa ra cảnh báo đối với các chuyên gia chăm sóc sức khỏe và phụ nữ về việc sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAID) sau thời điểm 20 tuần mang thai.
Cảnh báo được đưa ra sau khi FDA thu thập dữ liệu từ nhiều tạp chí y khoa. Người tiêu dùng đã chi 4,3 tỷ đô la cho hơn 760 triệu hộp thuốc kháng viêm NSAID vào năm 2019. Số này bao gồm thương hiệu Motrin, Advil, Aleve, Ecotrin và Bayer Aspirin và hoạt chất chung của chúng là ibuprofen, naproxen và aspirin.
Đã có hàng triệu đơn thuốc được kê loại thuốc giảm đau có chứa NSAID hoặc các sản phẩm kết hợp NSAID-opioid mỗi năm. Đó là lý do vì sao cảnh báo này quan trọng, thuốc NSAID hiện nay đã bị lạm dụng quá mức, ngay cả ở phụ nữ mang thai thường xuyên bị đau lưng, khớp gối và khớp chân do những biến đổi của cơ thể trong thời gian mang thai.
Tôi là một dược sĩ và bác sĩ chuyên khoa tim mạch, tôi thường tránh kê toa NSAID hoặc sử dụng sao cho các tác dụng phụ do thuốc gây ra ở mức tối thiểu. Giai đoạn sống trong bụng mẹ là rất quan trọng đối với sức khỏe của đứa trẻ sau này, do đó mà phụ nữ mang thai phải nhận thức được mối nguy hiểm mới được phát hiện này.
Vấn đề là gì?
Các bác sĩ và dược sĩ từ lâu đã biết rằng NSAID có thể làm giảm chức năng thận ở người lớn và làm tổn thương vĩnh viễn thận của một số người. NSAID liều cao, điều trị lâu dài và sử dụng trong các trường hợp bệnh nhân có rối loạn chức năng thận từ trước là không tốt và đặc biệt nguy hiểm đối với người lớn tuổi. Hiện FDA cho rằng ngoài nguy cơ gây suy thận, NSAID còn có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi.
Thai nhi được bao bọc bởi một túi ối bảo vệ chứa đầy nước ối. Nước ối được cơ thể mẹ tạo ra đến tuần thứ 20, nhưng sau đó, đến lượt thận của chính thai nhi tạo ra phần lớn lượng nước ối. FDA đã phát hiện hàng chục trường hợp bà mẹ mang thai đang sử dụng NSAID có mức nước ối thấp và có thể gây nguy hiểm cho thai nhi. Trong nhiều trường hợp, khi người mẹ ngừng dùng NSAID, lượng nước ối bắt đầu trở lại bình thường nhưng lại giảm xuống khi bắt đầu sử dụng NSAID lại.
Ở một số bà mẹ tương tự, lượng nước ối thấp được phát hiện sau khi sử dụng NSAIDs chỉ trong hai ngày. Nhưng đối với những phụ nữ mang thai khác, phải mất vài tuần sau khi lượng nước ối thấp mới được phát hiện.
Trong năm trường hợp, FDA đã biết về trẻ sơ sinh chết vì suy thận ngay sau khi sinh. Mặc dù nhìn chung số ca tử vong như vậy chỉ chiếm thiểu số, nhưng FDA tin rằng số ca giảm lượng nước ối do NSAID gây ra nhiều hơn nhưng đã bị bỏ sót vì cả bệnh nhân và bác sĩ đều không biết về nguy cơ này.
Phụ nữ mang thai nên làm gì?
FDA khuyến cáo các chuyên gia chăm sóc sức khỏe hạn chế kê đơn NSAID hoặc khuyến nghị sử dụng NSAID không kê đơn cho phụ nữ từ 20 đến 30 tuần của thai kỳ và tránh hoàn toàn sau 30 tuần nếu có thể. Nếu cần điều trị bằng NSAID, họ nên sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể. Các chuyên gia chăm sóc sức khỏe nên xem xét việc theo dõi siêu âm nước ối nếu điều trị NSAID kéo dài hơn 48 giờ và ngừng NSAID nếu lượng nước ối giảm.
Điều tốt nhất mà một phụ nữ mang thai cân nhắc sử dụng NSAID không kê đơn để giảm đau có thể làm là thảo luận với bác sĩ sản khoa trước. Bác sĩ sản khoa của cô ấy có thể khuyên dùng acetaminophen (Tylenol) như một giải pháp thay thế khả thi. Tuy nhiên, ngay cả khi đó, vẫn có một số bằng chứng sơ bộ cho thấy việc sử dụng liều cao hơn hoặc liệu pháp kéo dài với acetaminophen trong thai kỳ có liên quan đến chứng rối loạn thiếu tập trung hoặc chứng tự kỷ khi trẻ phát triển.
Tham vấn kiến thức từ Dược sĩ là một nguồn tài liệu tuyệt vời để giúp bệnh nhân xác định sản phẩm không kê đơn nào chứa acetaminophen hoặc NSAID. Điều này đôi khi có thể phức tạp vì ngoài thuốc giảm đau thông thường, chúng còn tồn tại trong một số sản phẩm cảm cúm và cảm lạnh không kê đơn và một số thuốc hỗ trợ giấc ngủ.
Còn về các lựa chọn không dùng thuốc thì sao?
Việc sử dụng thực phẩm chức năng để giảm đau có thể gặp rủi ro vì FDA không đảm bảo đầy đủ chất lượng sản xuất và các sản phẩm có thể chứa kim loại nặng, vi khuẩn hoặc nấm mốc. Các chất bổ sung chế độ ăn uống chỉ đơn giản là không được quy định về độ an toàn và hiệu quả như thuốc. Ngoài ra, việc thiếu dữ liệu an toàn với thực phẩm chức năng không có nghĩa là các vấn đề sẽ không xảy ra, chỉ là các rủi ro chưa được biết đến.
Các liệu pháp trị đau nhức không dùng thuốc khác bao gồm chườm nóng, các bài tập kéo giãn, liệu pháp xoa bóp, liệu pháp trực quan và các kỹ thuật khác. Ngay cả khi các kỹ thuật không dùng thuốc này không loại bỏ được cơn đau, chúng có thể làm giảm liều lượng thuốc giảm đau hoặc thời gian điều trị cần thiết. Phụ nữ mang thai có thể thử một số lựa chọn này và cân nhắc những gì phù hợp với họ.
Michael White là một giáo sư ưu tú và là trưởng khoa thực hành dược tại Đại học Connecticut. Bài báo này được xuất bản lần đầu trên The Conversation.
(*) Một số thuốc giảm đau như Panadol, ibuprofen, aspirin có thể dễ dàng mua ở siêu thị mà không cần bác sĩ kê toa, nhưng nó ẩn chứa nhiều nguy hiểm khó lường cho thai phụ.
