Đức Hiếu của vua Tự Đức, mỗi tháng dành 15 ngày vấn an mẹ
Tự Đức (1829-1883) là vị vua nổi tiếng hiếu thảotrong lịch sử. Theo sách “Chín đời chúa, mười ba đời vua triều Nguyễn”, suốt 36 năm làm vua, cứ một ngày thượng triều, một ngày ông lại đến cung Diên Thọ vấn an sức khỏe mẹ.
Lên ngôi khi 18 tuổi, suốt gần 36 năm trị vì đất nước, vua Tự Đức rất coi trọng bổn phận làm con với mẹ là Hoàng Thái hậu Từ Dụ. Nhà vua đặt cho mình lịch làm việc cố định: Vào các ngày chẵn trong tháng, vua cùng đoàn tùy tùng vào cung Diên Thọ vấn an sức khỏe mẫu hậu, còn các ngày lẻ thì thiết triều hoặc lo công việc triều đình. Như vậy, mỗi tháng, nhà vua chầu cung 15 lần, ngự triều 15 lần, chỉ trừ khi vua đi công cán ở ngoài kinh thành hoặc yếu mệt thì mới không thực hiện bổn phận này.
Hoàng thái hậu Từ Dụ là người thuộc nhiều sử sách, học nhiều hiểu biết rộng. Khi hoàng thái hậu dạy bảo câu gì hay, vua liền chép ngay vào một quyển sổ gọi là “Từ huấn lục”. Cuốn sách này vua luôn mang trong mình, khi rảnh rỗi lại mang ra nghiền ngẫm.
Sách “Đại Nam liệt truyện” viết: “Đức vua phụng sự mẹ chí hiếu. Bà thường muốn nghe đọc sách sử, vua thuận theo ý bà. Chẳng có khi nào dám trái ngược, chừng nào mẹ hết muốn nghe, bảo thôi đọc thì vua mới thôi. Chẳng những việc đọc sách sử mà bất cứ chuyện gì, vua cũng nhất nhất thừa theo ý mẹ”.
Dâng roi xin chịu đòn
Sách sử triều Nguyễn như Đại Nam thực lục, Đại Nam liệt truyện đều ghi lại rằng vua Tự Đức “răm rắp” nghe lời mẹ.
Một ngày rảnh việc nước, vua đi săn bắn tại rừng Thuận Trực thì gặp nước lũ nên không về được. Còn hai ngày nữa thì đến ngày giỗ vua cha Thiệu Trị mà vẫn chưa thấy vua trở về, Hoàng Thái hậu Từ Dụ nóng ruột sai quan đại thần Nguyễn Tri Phương đi tìm và rước vua về.
Do mưa to nước lũ lớn, thuyền nhà vua ngược nước nên đến tối mịt mới đến bến. Vừa tới hoàng cung, vua liền lên kiệu đi thẳng sang cung Diên Thọ để lạy xin chịu tội mặc dù trời vẫn đang đổ mưa. Vua dâng lên một chiếc roi mây đặt trong mâm son, rồi vua nằm phục xuống sàn xin chịu đòn. Hoàng Thái hậu ngồi quay mặt vào trong không nói lời nào, một hồi lâu, bà mới quay ra hất cái roi đi.
Tuy không phạt roi, hoàng thái hậu dặn nhà vua phải ban thưởng cho quan quân cực khổ đi hầu ngự, rồi sáng mai vào hầu lạy. Lúc đó, vua Tự Đức mới đứng dậy, lạy tạ lui về. Ngay đêm hôm đó, vua Tự Đức ban thưởng cho quan quân đi hầu ngự.
Một lần khác, vua Tự Đức mải vui ở cửa Thuận An nên bỏ buổi ngự triều. Hoàng Thái hậu giận lắm. Lúc về, vua đến xin lỗi mẹ, nhưng bà sai người đóng cửa cung Diên Thọ không cho vào. Vua phải đứng chờ cả giờ, sau bà mới cho gọi vào và dạy: “Nước đang có nhiều việc rối, Hoàng đế đã không lo lắng mà còn vui chơi được sao? Thôi, hãy mau về triều cùng các quan bàn quốc kế”.
Bà dạy vua rằng: “Biết lỗi với ta chỉ là phụ, biết lỗi với dân mới là chính”.
Nghe lời dạy bảo của bà, vua Tự Đức không chỉ là người con hiếu thảo, mà còn là một vị vua yêu dân, chăm lo việc triều chính.
Hạnh Thi