Mới nhất
Tiêu điểm
Bình luận
Share
Email
Chúng ta có thể hoán cải vận mệnh không?
Phần 1: Niềm tin của tiền nhân
Chắc hẳn trong chúng ta, có không ít người mong muốn hoán cải vận mệnh. Vậy số mệnh là gì và liệu chúng ta có đủ sức vượt qua, hay những nỗ lực cải số cũng là những gì được viết sẵn trong cuốn sổ sinh mệnh?
Thứ quan trọng nhất của đời sống này là sự cảm thụ và hiểu biết về lý do mà ta tồn tại.
Nhà văn hóa David Brooks đã nhận xét trong cuốn sách The Road to Character rằng: “Một người trưởng thành luôn mang trong mình một mục đích.”
Triết gia Richard Smoley nhận xét trong cuốn Inner Christianity: “Gần như tất cả mọi người đều cảm nhận được mục đích sống của chính họ, chỉ là thời điểm có khác nhau. Chúng ta đều có những cảm thụ về lý do sinh tồn, dù có thể cảm nhận đó rất mờ nhạt, và chắn chắn rằng lý do sinh tồn của mỗi chúng ta luôn khác nhau và rõ ràng là không ai khác có thể đi giúp chúng ta trên con đường mà thượng Đế dành riêng cho chính mình.”
Tác giả Gail Sheehy thổ lộ: “Hơn hết, cảm giác về một lý do để tồn tại là đặc tính của những cá nhân cao quý.”
Khi suy xét một cách thấu đáo, chúng ta nhận ra rằng nếu như đời sống này cần có mục đích thì chắc hẳn cũng phải có sự tồn tại của “số phận” hay “vận mệnh”. Mục đích sống là thứ mang ta đến với số phận. Và số phận run rủi chúng ta đạt được điều gì đó hoặc, và có lẽ quan trọng hơn, là trở thành một người có đời sống ý nghĩa hơn trước. Như quả sồi khi đã phát triển thành một cây sồi thì nó sẽ không sợ bị gió thổi bay, bị khô héo, bị phí hoài, hay bị mất đi.
Khi người ta có một cảm nhận mạnh mẽ về mục đích sống, họ nhận ra rằng những người xung quanh và các sự kiện đang như thể đang vận hành để giúp họ đạt được mục tiêu đó. Và điều này vô tình trở thành vận mệnh của chính họ. Những sự kiện và những con người xuất hiện trong cuộc sống của mỗi cá nhân dường như cùng nhau thôi thúc anh ta đến gần hơn với vận mệnh của chính mình. Vận mệnh xuất hiện như từ hư không, và vào đúng thời điểm, chúng dường như xảy ra trùng khớp với những mong cầu của bản thân ta.
Trong cuốn sách Even Eagles Need a Push, học giả David McNally nhận thấy rằng tính đồng bộ đến từ các tác nhân bên ngoài luôn ủng hộ những cá nhân có cho mình sự cam kết. Vì mục đích sống và sự cam kết thực hiện cho bằng được, tất nhiên, luôn đi đôi với nhau. Nhà tâm lý học vĩ đại Carl Jung đã định nghĩa “Vận mệnh là các hoàn cảnh có vẻ liên quan với nhau nhưng thoạt nhìn nó như thiếu đi mối liên hệ nhân quả.”
Trở về với tiền nhân
Tuy nhiên, chúng ta không thực sự cần tâm lý học hiện đại để hiểu về vận mện. Vì người xưa đã để lại rất nhiều thông điệp về vấn đề này. Nhà Ai Cập học người Canada Donald B. Redford viết về người Ai Cập cổ đại viết: “Có ba thế lực (hoặc các vị thần) liên quan đến số phận của một người. Trong thần thoại Bắc Âu, ba vị thần Ai Cập được ghép với ba vị thần Norns hoặc Nornir tại Urd’s Well, tương ứng với ba số phận Hy Lạp hoặc Moerae.”
Vậy đâu là ý nghĩa của con số ba? Lý do xác đáng nhất cho con số này là vì thời gian có ba chiều: quá khứ, hiện tại và tương lai. Kết quả là, tấm vải số phận phải được dệt nên từ (1) điểm tại một tiền kiếp đến (2) hiện tại, và sau đó (3) quay trở lại một tương lai mà cá nhân kia tuy không được biết trước nhưng lại tin tưởng vào tương lai đó.
Trong thần thoại Hy Lạp, vua của các vị thần, Zeus và nữ thần Titaness Themis (từ này có nghĩa là “công lý”) đã sinh ra những nữ thần Fates – Định mệnh, sinh ra các mùa trong năm, sinh ra trật tự và sinh ra công lý và hòa bình với vị nữ thần này. Điều này ngụ ý rằng thần Zeus không bị ảnh hưởng bởi vận mệnh và rằng ý chí của ông chính là vận mệnh.
Mặt khác, từ lịch sử, ta lại tìm thấy những ý kiến trái chiều. Theo cuốn sách Thần thoại Hy Lạp của nhà nghiên cứu văn hóa cổ Robert Graves: một nữ tu sĩ người Pythia đã thú nhận với một nhà tiên tri rằng thần Zeus phải tuân theo những nữ thần Fates (số phận) vì Fates là con gái của Nữ thần của những điều tối cần thiết, người mà ngay cả các vị thần cũng phải kiêng dè. The Strong Fate (định mệnh tối thắng) là một tên gọi khác của Nữ thần của những điều tối cần thiết.
Quan điểm này được phản ánh trong Iliad, một tác phẩm vĩ đại nhất của văn học Hy Lạp. Trong đó, ta biết rằng mặc dù rất yêu con trai mình là Sarpedon, nhưng Zeus vẫn bất lực trong việc ngăn chặn cái chết của con trai mình dưới tay của Patroclus. Kết quả là, Zeus giống như một người thực thi số phận chứ không phải kẻ định đoạt số phận.
Mặt khác, thần thoại Hy Lạp cho thấy có nhiều nỗ lực của thần và của cả con người nhằm hoán cải vận mệnh. Zeus, đã biết trước rằng con của tiên nữ Thetis sẽ vĩ đại hơn cả cha mình, bởi vậy để tránh thất bại này, Zeus đã gặp gỡ tiên nữ Thetis.
Và thế là, tiên nữ Thetis sinh ra Achilles, chiến binh lẫy lừng của thành Troy. Achilles dường như đã được cả ba con số. Và dường như vận mệnh lựa chọn cho anh hai con đường: một – là cuộc sống thoải mái nhưng không mấy tiếng tăm, hai – một cái chết trẻ đằng sau một sự nghiệp đầy vinh quang? Và người anh hùng, như các bạn đã biết, đã chọn con đường số hai. Nhưng đó có phải là lối đi tốt nhất dành cho anh không? Và trong sử thi Odyssey, chính cái bóng của Achilles đã than thở cho vận mệnh của mình, cái bóng ấy nói với Odysseus: “Tôi thà làm lao động của một người khác, như một nông dân nghèo và không có đất, nhưng được sống trên Trái đất, còn hơn là, vương của tất những xác chết vô hồn.” Anh sớm đã nhìn ra vận mệnh của mình, và không khỏi cảm thấy xót xa.
Apollo, vị thần nổi tiếng với những lời tiên tri, đã chịu ơn vua Admetus rất nhiều. Vì vậy, Apollo đã chuốc say những nữ thần Fates (nữ thần làm chủ vận mệnh) và khiến họ hứa rằng nếu có người chết thế cho vua Admetus, Admetus có thể sẽ tiếp tục sống. Nói cách khác, họ trì hoãn số phận của Admetus, nhưng không phải để ngăn chặn hoặc thay đổi nó.
Thật vậy, bằng cách nào đó, người ta có thể thao túng những nữ thần Fates (số mệnh), như Perseus đã làm hòng khiến họ tiết lộ nơi ở của Medusa. Để rồi sau đó anh ta có thể hoàn thành sứ mệnh của chính mình đó là giết chết Medusa. Tuy nhiên, việc hoán cải vận mệnh lại mang đến hậu quả vô cùng tai hại. Và Asclepius, là một danh y, có lẽ là ví dụ ấn tượng nhất trong thần thoại Hy Lạp. Ngài đã phục sinh Hippolytus giúp cho Artemis, nhưng Hades và “ba số phận” đã bị thực sự cảm thấy bị xúc phạm bởi sự vi phạm giao thức mang tầm vũ trụ này. Và kết quả là khiến Zeus giết Asclepius bằng một tia chớp. Định mệnh của con người trong thần thoại Hy Lạp không phải là trở về từ cõi chết! Nhưng nếu câu chuyện về Asclepius là ví dụ gây ấn tượng mạnh mẽ nhất, tuy nhiên không phải là ví dụ nổi tiếng nhất.
Và Oedipus chắc chắn là nhân vật nổi tiếng nhất trong thần thoại Hy Lạp khi ta bàn về nỗ lực hoán cải vận mệnh. Những lời tiên tri trước đây về Oedipus nói rằng đứa trẻ này sẽ giết cha và lấy chính mẹ của mình. Vì thế cha mẹ ông đã cố gắng ngăn cản điều này, và chính Oedipus cũng làm như vậy. Nhưng vô tình, mọi hành động của họ đều khiến lời tiên tri trở thành sự thật.
Hãy để tâm đến cách mà câu chuyện về Oedipus đã thu hút chúng ta! Điều này một phần là vì, không giống như những anh hùng là á thần như Herakles, Theseus, Orpheus, Perseus …, anh chỉ là một người đàn ông bình thường. Anh không có khả năng siêu phàm như chúng ta. Vì vậy anh phải vật lộn với chính vận mệnh trong một thế giới của các vị thần và những con quái vật. Vì chúng ta nhìn thấy chính mình trong anh. Nên tính nhân văn này làm cho những cuộc đấu tranh của Oedipus trở nên phù hợp hơn với những người thường, khiến nó sâu sắc hơn và mãnh liệt hơn.
Trong Phần 2 của bài viết này, tôi sẽ đào sâu về những nỗ lực hoán cải vận mệnh của Oedipus, đồng thời so sánh câu chuyện này với một ví dụ nổi tiếng khác về một nhân vật khác. Nhưng nhân vật này bước ra từ một nền văn học hoàn toàn khác: đó là câu chuyện về Jonah. Trong trường hợp của Jonah, Thượng Đế đã giao phó cho anh một sứ mệnh (sứ mệnh là một từ đồng nghĩa với mục đích). Nhưng anh đã cố tình phớt lờ vận mệnh này và muốn hoản cái nó. Phần 2 sẽ đi sâu hơn về thông điệp mà hai câu chuyện từ hai câu chuyện vừa được đề cập.
James Sale là một doanh nhân người Anh sở hữu công ty Motivational Maps Ltd., hoạt động tại 14 quốc gia. Ông là tác giả của hơn 40 cuốn sách về quản lý và giáo dục từ các nhà xuất bản quốc tế lớn như Macmillan, Pearson và Routledge. Với tư cách là một nhà thơ, ông đạt giải nhất trong cuộc thi The Society of Classical Poets’ 2017 (Hiệp Hội Các Nhà Thơ Cổ Điển Năm 2017) và đã phát biểu tại hội nghị chuyên đề đầu tiên của nhóm được tổ chức vào tháng 06/2019 tại Câu lạc bộ Princeton ở New York.
Song Ngư biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
Xem thêm:
