Chiến dịch chống độc quyền của Bắc Kinh nhằm thăm dò cho một nỗ lực kiểm soát khu vực tư nhân
Giới chức tài chính Trung Quốc đang tăng cường giám sát các công ty công nghệ, ra lệnh điều tra chống độc quyền đối với Alibaba và yêu cầu Ant Group chấn chỉnh lại hoạt động kinh doanh của mình và tuân thủ các yêu cầu pháp lý.
Chế độ cũng công bố “báo cáo chống độc quyền” mới hôm 25/12, nêu chi tiết số lượng các cuộc điều tra đã được các cơ quan chức năng bắt đầu vào năm 2019, bao gồm [điều tra về] các công ty liên doanh nước ngoài và các công ty tư nhân của Trung Quốc, và các khoản tiền phạt áp dụng đối với họ.
Các nhà phân tích tin rằng chính quyền Bắc Kinh đang tập trung nỗ lực của mình vào các tập đoàn lớn vì Trung Cộng cần thu hồi vốn, trong bối cảnh nền kinh tế Trung Quốc tiếp tục xu hướng đi xuống và kho bạc chính phủ đang dần dần cạn kiệt.
Chiến dịch Chống độc quyền
Báo cáo hàng năm của Cục Quản lý Nhà nước về Quy chế Thị trường (SAMR) về “Thực thi luật chống độc quyền của Trung Quốc” cho thấy trong năm 2019, giới chức Trung Cộng đã điều tra 103 trường hợp độc quyền và đã xử lý xong 46 trường hợp. Các công ty đã bị phạt tổng cộng 320 triệu nhân dân tệ (khoảng 49 triệu USD).
Báo cáo cũng đề cập tới các cuộc điều tra đối với nhiều công ty đa quốc gia nổi tiếng [khác] có hoạt động tại Trung Quốc trong tương lai, bao gồm Samsung (Hàn Quốc), Hynix (Hàn Quốc), Micron (Hoa Kỳ), DuPont (Hoa Kỳ), và Ericsson (Thụy Điển).
Cơ quan này cũng liệt kê 10 ví dụ về các công ty bị phạt do vi phạm “luật chống độc quyền”: công ty liên doanh Mỹ-Trung Changan Ford Automobile bị phạt 162.8 triệu nhân dân tệ (khoảng 25 triệu USD) hồi tháng 6/2019; nhà sản xuất ô tô Nhật Bản Toyota Motor (chi nhánh Trung Quốc) bị phạt hơn 87.61 triệu nhân dân tệ (khoảng 13 triệu USD) hồi tháng 12/2019; và công ty quản lý đầu tư Hoa Kỳ Eastman (Eastman Financial, chi nhánh Trung Quốc) đã bị phạt hơn 24.37 triệu nhân dân tệ (khoảng 3.7 triệu USD) hồi tháng 4/2019.
Các công ty công nghệ Trung Quốc, chẳng hạn như Alibaba Investment và công ty con do Tencent nắm giữ là China Reading Group cũng bị phạt 500 ngàn nhân dân tệ (76 ngàn USD).
Đế chế của Jack Ma lung lay
Cả Alibaba, công ty chuyên về thương mại điện tử, và Ant Group, công ty sở hữu nền tảng thanh toán kỹ thuật số lớn nhất Trung Quốc Alipay, đều do Jack Ma thành lập.
Hôm 27/12, ngân hàng trung ương Trung Quốc cho biết họ cũng đã phát hiện các hoạt động chống cạnh tranh tại Ant Group và lệnh cho công ty này xem xét kỹ lưỡng các hoạt động cho vay tài chính và cho vay tiêu dùng khác. Ant Group cho biết trong một tuyên bố rằng họ sẽ tuân thủ đầy đủ các quy định.
Các nhà chức trách đã theo dõi sát sao hai công ty kể từ đầu năm nay.
Hôm 3/11, Sở giao dịch chứng khoán Thượng Hải đã đình chỉ kế hoạch niêm yết công khai của Ant Group sau khi các nhà chức trách tổ chức các cuộc đàm phán với bốn giám đốc điều hành cấp cao của công ty, bao gồm cả ông Ma.
Bốn ngày sau khi Alibaba Investment bị phạt, các nhà chức trách đã cáo buộc Alipay là một nền tảng cho “các hoạt động tài chính bất hợp pháp,” và công ty đã ngừng cung cấp các sản phẩm gửi tiền tiết kiệm trực tuyến.
Kể từ tháng 9, các nhà chức trách đã ban hành một số quy định và hướng dẫn nhằm vào các công ty fintech, cho rằng “sự tăng trưởng man rợ” của lĩnh vực tài chính phải được kiềm chế.
Chỉ là một cái cớ
Các chuyên gia về Trung Quốc tin rằng chiến dịch “chống độc quyền” là cái cớ để các nhà chức trách buộc các công ty phải ‘ói ra’ tiền.
“Chế độ lấy tiền từ các công ty lớn, cướp bóc vốn tư nhân, và tịch thu tiền của họ để lấp đầy kho bạc của Trung Cộng,” ông Feng Chongyi, giáo sư và chuyên gia về các vấn đề Trung Quốc tại Đại học Công nghệ Sydney, cho biết trong một cuộc phỏng vấn. Ông lưu ý rằng sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc trong bối cảnh đại dịch có thể đã thúc đẩy giới chức hành động nhanh chóng trong năm nay.
Ông Frank Xie Tian, giáo sư kinh doanh tại Đại học Nam Carolina – Aiken, cũng nói tương tự, “Sau khi bị Trung Cộng lợi dụng, những gã khổng lồ về công nghệ và tài chính này giờ đây đang bắt đầu bị Trung Cộng rút ruột và lấy vốn cho nhà nước nhiều nhất có thể.”
Cuộc điều tra chống độc quyền này phù hợp với chiến lược của Bắc Kinh trong những năm gần đây nhằm hạn chế hơn nữa các doanh nghiệp tư nhân và đặt chúng dưới sự kiểm soát của Trung Cộng, nhà bình luận về Trung Quốc, ông Tang Jingyuan lưu ý.
Trong bối cảnh danh sách các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với các công ty Trung Quốc ngày càng gia tăng, chính quyền Trung Cộng đang gặp khó khăn về tài chính và có thể đang cân nhắc thu giữ một phần tài sản của Alibaba hoặc Ant Group để giảm bớt các vấn đề kinh tế, ông Tang nói thêm.
Ông cũng lưu ý rằng ông Ma đã không công khai tuyên bố mình là đồng minh của lãnh đạo Trung Cộng Tập Cận Bình, vì vậy ông có nguy cơ chính trị làm mất lòng chính quyền.
Frank Yue
Lê Trường biên dịch
Xem thêm: