Ăn chay cũng có thể bị ung thư đại tràng? 6 lời khuyên giúp bạn ăn chay lành mạnh
Việc tiêu thụ các loại đồ chay chế biến sẵn hoặc nấu ở nhiệt độ cao cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng. Dưới đây là 6 cách ăn chay lành mạnh giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc căn bệnh ung thư phổ biến này.
Tiến sĩ Lưu Trung Bình, bác sĩ tim mạch kiêm Giám đốc Phòng khám Vũ Bình tại Đài Loan, kể rằng ông có hai người bạn đã ăn chay hơn hai thập kỷ. Tuy nhiên, cả hai đều phát triển các triệu chứng của bệnh ung thư đại trực tràng ở độ tuổi 50 và được chẩn đoán là mắc bệnh giai đoạn cuối. Một trong số họ là nhà sư, ông đã ăn chay hơn 30 năm. Ăn thịt đỏ hoặc thịt chế biến sẵn, chẳng hạn như xúc xích và dăm bông có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Tuy nhiên, tại sao một số người vẫn bị ung thư đại trực tràng mặc dù họ ăn chay?
Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ – Nội khoa đã công bố một nghiên cứu y khoa quy mô lớn vào năm 2015, theo dõi cách ăn uống của hơn 70,000 tín đồ Cơ đốc có thói quen lành mạnh và mắc bệnh ung thư đại trực tràng trong khoảng thời gian 7 năm.
Nghiên cứu cho thấy so với những người không ăn chay, những người ăn chay trường có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng thấp hơn 16% và những người ăn chay lacto-ovo (tiêu thụ các sản phẩm từ sữa và trứng) có nguy cơ thấp hơn 18%. Những người ăn chay bán phần khác chỉ giảm được 7% nguy cơ.
Nghiên cứu này nhấn mạnh thực tế rằng ăn nhiều trái cây và rau quả có thể làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. Trong những năm gần đây, cũng có nhiều khái niệm về việc ăn chay để khỏe mạnh. Tuy nhiên, một số người ăn chay vẫn bị ung thư đại trực tràng, chẳng hạn như Chadwick Boseman, ngôi sao của bộ phim Black Panther/Chiến binh Báo Đen, anh đã ăn chay trước khi qua đời vì ung thư đại trực tràng.
Tiến sĩ Ngô Kiến Hiền thuộc Khoa Gan mật và Tiêu hóa tại Bệnh viện Đài Bắc cho biết cách ăn uống không phải là nguyên nhân duy nhất gây ra ung thư đại trực tràng. Tiếp xúc với chất gây ung thư trong môi trường, thói quen sinh hoạt không lành mạnh, người trên 40 tuổi và tiền sử gia đình mắc ung thư đại trực tràng hoặc polyp đại trực tràng đều là những yếu tố nguy cơ cao của ung thư đại trực tràng.
Tuy nhiên, chỉ riêng về cách ăn uống, “ăn chay” không thể được đánh đồng với “cách ăn uống lành mạnh”. Điều quan trọng là bạn ăn những gì. Mặc dù nhiều người ăn thực phẩm chay, nhưng nguyên liệu và cách nấu nướng thực sự có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Tránh các sản phẩm chay chế biến sẵn và nấu ở nhiệt độ cao để giảm thiểu nguy cơ
Để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng, chúng ta nên chú ý đến hai nguồn ăn chay tiềm ẩn nguy cơ chính: các sản phẩm chay chế biến sẵn và nấu ở nhiệt độ cao.
Trên thị trường có rất nhiều loại thực phẩm chay chế biến sẵn, bao gồm thịt chay, bánh mì chay, dăm bông chay, xúc xích chay… Hầu hết là làm giống như thịt và trông có vẻ bổ dưỡng hơn thịt thật. Tuy nhiên, trên thực tế, cũng giống như thịt chế biến sẵn, các sản phẩm này đều đã được “chế biến” theo một cách tương tự.
Tiến sĩ Ngô cho biết thịt đã qua chế biến có hại cho sức khỏe. Nhiệt độ cao trong quá trình chế biến các mặt hàng, cũng như quá trình ngâm chua, hun khói và các quy trình khác được sử dụng trong quá trình này đều dễ sinh ra chất gây ung thư. Ví dụ, các protein trong thịt bị biến tính ở nhiệt độ cao. Tương tự, nguyên liệu của các sản phẩm chay chế biến phần lớn là đậu nành, một loại đạm có nguồn gốc thực vật, cũng bị nghi ngờ sinh ra chất gây ung thư sau quá trình chế biến ở nhiệt độ cao.
Một số sản phẩm chay chế biến sẵn có thêm nhiều chất béo, đường và/hoặc nước tương hoặc đã được hun khói để tăng thêm hương vị. Tuy nhiên, thực phẩm chứa nhiều chất béo, đường, được hun khói hoặc dùng chất bảo quản có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng.
Hơn nữa, thực phẩm chứa nhiều muối cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Ngoài ra, một số thực phẩm chay chế biến sẵn có chứa một số lượng lớn các chất phụ gia hóa học, chẳng hạn như chất màu, chất điều vị, chất bảo quản và chất diệt khuẩn.
Tiến sĩ Ngô nói thêm rằng các sản phẩm chay chế biến sẵn có nhiều ưu điểm, chẳng hạn như hương vị thơm ngon hơn so với thực phẩm thuần chay chưa qua chế biến, vì vậy chúng có thể được tiêu thụ ở mức độ vừa phải. Tuy nhiên, chúng ta nên chọn các sản phẩm được sản xuất bởi các nhà sản xuất đủ tiêu chuẩn và không có quá nhiều các chất phụ gia hóa học trong nhãn thành phần.
Báo cáo năm 2019 của Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ về ung thư đại trực tràng được công bố trên tạp chí Gut cho thấy người lớn dưới 50 tuổi tại Hàn Quốc có tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng cao nhất. Các học giả tin rằng điều này có liên quan đến việc người dân Hàn Quốc thích ăn thịt nướng.
Các phương pháp nấu ăn ở nhiệt độ cao, chẳng hạn như nướng và chiên ngập dầu, không có lợi cho việc ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. Đặc biệt rau củ rất dễ bị cháy xém khi nướng, vì vậy tốt nhất bạn không nên ăn những phần bị cháy xém.
Ngoài ra, một số nhà hàng bán thực phẩm chay nấu chín được làm từ thịt chay đã qua chế biến và nấu lại bằng cách chiên, rán ngập dầu ở nhiệt độ cao, sẽ càng làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng.
6 mẹo ngăn ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách ăn chay thông minh
Để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng bằng cách ăn chay, chúng ta cần có các phương pháp ăn uống lành mạnh.
1. Ăn nhiều rau giàu chất xơ và rau xanh đậm
Ăn thực phẩm giàu chất xơ là chìa khóa để ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. Tiến sĩ Trần Minh Châu, Giám đốc Khoa Trung y của Bệnh viện Đài Bắc cho biết, để giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng, cần duy trì một môi trường tốt trong lòng đại tràng. Chất xơ trong thực phẩm có thể bao lấy chất thải của cơ thể và kích thích nhu động ruột, làm cho ruột co bóp đều đặn để tống chất thải ra khỏi cơ thể, từ đó làm giảm bệnh lý đường ruột.
Trong tất cả các loại rau, loại có màu xanh đậm là tốt nhất. Theo Tiến sĩ Trần, những loại rau này rất giàu chất chống oxy hóa, có lợi cho việc chống lại bệnh ung thư đại tràng.
2. Sử dụng chủ yếu các thực phẩm tự nhiên cũng như tránh nấu ở nhiệt độ cao và quá nhiều gia vị
Chúng ta nên luộc, xào, om và hầm thức ăn, đồng thời hạn chế sử dụng các kỹ thuật nấu nướng ở nhiệt độ cao như chiên, rán và nêm nhiều gia vị.
Tiến sĩ Lobsang Gyaltsen, chuyên gia nổi tiếng trong lĩnh vực y tế dự phòng và là giám đốc của Tập đoàn Y tế Dự phòng Lobsang, khuyến cáo nên ăn nhiều thực phẩm tự nhiên, không tinh chế, chẳng hạn như các sản phẩm làm từ ngũ cốc nguyên hạt và giảm ăn các loại thực phẩm tinh bột tinh chế.
3. Tiêu thụ protein thực vật chất lượng cao
Đối với nguồn protein từ thực vật, hãy chọn các loại đậu tự nhiên, chẳng hạn như đậu nành, đậu đen, đậu Edamame và đậu Hà Lan, hoặc thực phẩm chay ít chế biến hơn, chẳng hạn như đậu phụ, khô đậu nành và sữa đậu nành.
Đồng thời, chúng ta nên giảm tiêu thụ protein thực vật đã qua chế biến có giá trị dinh dưỡng thấp, chẳng hạn như “thịt” chay chiên.
4. Duy trì cách ăn uống cân bằng với nhiều màu sắc
Chúng ta nên ăn nhiều loại trái cây và rau củ với đa dạng màu sắc, vì các loại trái cây và rau có màu sắc khác nhau có chứa các hóa chất thực vật khác nhau, có thể làm tăng khả năng miễn dịch của cơ thể và giúp ngăn ngừa ung thư.
Tổ chức Ung thư Formosa khuyến nghị phụ nữ trưởng thành ăn bảy phần trái cây và rau mỗi ngày, bao gồm bốn phần rau và ba phần trái cây; và nam giới trưởng thành nên ăn chín phần trái cây và rau mỗi ngày, bao gồm năm phần rau và bốn phần trái cây.
Tiến sĩ Trần nhấn mạnh rằng chúng ta không thể chỉ ăn một loại trái cây và rau quả nhất định. Ví dụ, chúng ta không thể tiêu thụ quá nhiều rau bina vì loại rau này rất bổ dưỡng. Việc hấp thụ quá nhiều thành phần khoáng chất trong rau bina có thể gây ra sự mất cân bằng trong các phản ứng sinh lý của cơ thể.
5. Bổ sung thực phẩm lên men để cải thiện hệ vi sinh vật đường ruột
Những người ăn chay lacto-ovo có thể tiêu thụ nhiều sản phẩm sữa lên men, chẳng hạn như sữa chua. Tiến sĩ Ngô giải thích rằng các sản phẩm sữa lên men không chỉ cung cấp protein, canxi và các chất dinh dưỡng khác mà còn chứa một lượng lớn các lợi khuẩn tốt cho đường ruột. Tuy nhiên, những người không dung nạp lactose nên tiêu thụ một lượng nhỏ các sản phẩm sữa lên men để tránh các vấn đề như đầy hơi và tiêu chảy.
Chúng ta cũng có thể tiêu thụ các loại thực phẩm lên men khác, bao gồm tương miso, kim chi và giấm, tất cả đều chứa probiotic. Tuy nhiên, kim chi bán sẵn trên thị trường nên được tiêu thụ vừa phải, vì ngoài khả năng hấp thụ quá nhiều natri, còn có thể có rất nhiều chất phụ gia.
6. Tiêu thụ thực phẩm giàu Omega-3
Acid béo không bão hòa đa nối đôi omega-3 có lợi cho việc giảm sự xuất hiện, tiến triển và di căn xa của ung thư đại trực tràng.
Mọi người có thể bổ sung omega-3 bằng cách ăn cá. Những người ăn chay có thể nhận được chất dinh dưỡng này từ thực phẩm thực vật tự nhiên, chẳng hạn như hạt vừng, hạt bí ngô, hạt hướng dương, quả óc chó, quả bơ và dầu hạt chia.
Cuối cùng, ngoài cách ăn uống lành mạnh, chúng ta nên tập thể dục điều độ, tránh uống rượu quá nhiều, ngừng hút thuốc và duy trì cân nặng hợp lý. Những người trên 50 tuổi nên làm xét nghiệm soi phân hàng năm và nội soi đại tràng thường xuyên để tầm soát ung thư đại tràng. Nếu có những thay đổi trong thói quen đi tiêu, đi ngoài phân máu, nhầy, có mùi hôi và/hoặc thay đổi hình dạng khuôn phân, thì bạn nên đi khám càng sớm càng tốt.
Tân Dân biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc tại The Epoch Times
