Ai có đủ tư cách để tự đại?
Vào thời Chiến Quốc, một người tên là Điền Tử Phương đã được Ngụy Văn Hầu dùng lễ để tiếp đãi. Nước Ngụy chiếm được một nơi gọi là thành Trung Sơn. Ngụy Văn Hầu đã phái Thái tử tên Kích đến đồn trú tại thành Trung Sơn.
Một hôm, thái tử đi chơi và gặp Điền Tử Phương trên đường nên đã cho xe của Điền Tử Phương đi qua trước. Điền Tử Phương cũng không mảy may thèm nhìn Thái Tử một cái, cứ như vậy đi ngang qua.
Thái tử giận dữ và nói: “Là người giàu có, là có thể đối xử với người khác một cách tự đại vậy sao? Hay là người nghèo, là có thể đối xử với người khác một cách tự đại?” (Nguyên văn: Phú quý giả, kiêu nhân hồ? Thả bần tiện giả, kiêu nhân hồ?)
Điền Tử Phương trả lời: “Chỉ có người nghèo mới có tư cách và dám tự đại mà đối đãi với người khác. Người giàu có thì đâu có tư cách dám tự đại mà đối đãi với người khác? Nhà vua nếu tự đại mà đối đãi với người thì sẽ mất lãnh thổ; quan đại phu nếu như tự đại mà đối đãi với người, thì lãnh địa của ông ấy cũng mất. Nếu một người thông minh mà sợ mất đi đất nước của mình, người ấy sẽ không dám tự đại với người khác! Nói về những kẻ sĩ nghèo và thấp kém, nếu những lời khuyên hữu ích và chính sách tốt của họ nói không được chọn dùng; những việc đúng đắn chân chính, nghĩa cử mà họ cũng khiến quốc vương không hài lòng, thì chẳng còn cách khác đành xỏ giày vào và rời đi thôi. Anh ta bất luận đi đến đâu, cũng chẳng phải vẫn sống một cuộc sống giống như trước hay sao? Dù như thế nào căn bản là không hề gì cho nên mới nói người nghèo mới là có tư cách tự đại nhất!
Thái tử Kích bình tĩnh nghĩ lại, liền cảm thấy đối phương nói rất có lý, bèn thành thật xin lỗi Điền Tử Phương.
Mạnh Hải biên dịch
Xem thêm: