Vi khuẩn đường ruột quyết định cơ thể bạn chống ung thư tốt như thế nào
Nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột giúp ngăn ngừa bệnh tật (Phần 6)
Trong loạt bài “Nuôi dưỡng hệ vi sinh vật đường ruột giúp ngăn ngừa bệnh tật” này chúng tôi sẽ chia sẻ về cách mà những phát triển mới nhất trong lĩnh vực vi sinh y học đang thay đổi phương pháp chúng ta tiếp cận với bệnh tật và đưa ra các chiến lược mới trong điều trị và dự phòng như thế nào.
Bài trước: Các acid béo chuỗi ngắn—do hệ vi sinh vật tạo ra—là các chất chuyển hóa chính tạo nên mối liên kết giữa đường ruột với bệnh tật.
Các nghiên cứu đáng kinh ngạc đang tiết lộ những phẩm chất kỳ diệu của hệ vi khuẩn đường ruột, bao gồm khả năng hòa giải những kẻ giết người hàng loạt như ung thư và bệnh tim.
Bộ sưu tập gồm vi khuẩn, virus và nấm hình thành nên khoảng 70% hệ miễn dịch đã trở thành một chủ đề lớn cho các nhà nghiên cứu. Niềm hy vọng là điều được nhắc tới sau cùng trong nhiều cuốn sách. Điều này được đưa ra khi nghiên cứu cho thấy tổn thương đường ruột do kháng sinh, [thuốc diệt cỏ] glyphosate, đường và căng thẳng có thể đảo ngược và hệ khuẩn đường ruột của chúng ta có thể phục hồi. Một làn sóng khám phá trong hai thập niên vừa qua đã khơi dậy sự háo hức mới: Nếu được nuôi dưỡng tốt, hệ vi sinh vật đường ruột có thể thực hiện công việc ngăn ngừa và thậm chí chống lại bệnh tật.
Theo tiến sĩ William Li (một bác sĩ và tác giả nổi tiếng thế giới): Sức khỏe của khuẩn đường ruột chính là sức khỏe con người. Cuốn sách mới nhất của ông Eat to Beat Your Diet (tạm dịch: Ăn Để Đánh Bại Ăn Kiêng) tập trung vào quá trình trao đổi chất và vai trò chính của vi khuẩn đường ruột.
Tiến sĩ Li nói với The Epoch Times rằng, “Bạn có thể thấy rằng sức khỏe của vi khuẩn đường ruột có tầm quan trọng sâu sắc đối với sức khỏe tổng thể. Những vi khuẩn này sống hòa thuận với nhau, trong đó hầu hết các vi sinh vật này đều có các chức năng quan trọng.”
Một loại vi khuẩn cụ thể mà tiến sĩ Li muốn nhấn mạnh là Akkermansia muciniphila (A. muciniphila) vốn đóng vai trò trong quá trình trao đổi chất, trọng lượng cơ thể, khả năng miễn dịch và sức khỏe tinh thần. Loại vi khuẩn này thường được tìm thấy trong ruột của những người gầy và không có ở những người béo phì.
Vi khuẩn kháng ung thư kỳ diệu?
Akkermansia được xác định trong nghiên cứu năm 2015 là một lợi khuẩn đường ruột chủ chốt trong dự đoán phản ứng của cơ thể với liệu pháp miễn dịch trong điều trị ung thư.
Nghiên cứu được công bố trên tập san Khoa học đã tìm cách xác định lý do tại sao chỉ có khoảng 20% bệnh nhân đáp ứng rất tốt với thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch, một loại thuốc phát tín hiệu cho hệ miễn dịch ở cấp độ tế bào. Mặc dù ít nặng nề hơn hóa trị, nhưng loại thuốc này vẫn có tác dụng phụ phổ biến là phát ban, tiêu chảy và mệt mỏi. Các mẫu phân của bệnh nhân ung thư phổi và thận cho thấy những người không đáp ứng với liệu pháp miễn dịch có mức A. muciniphila thấp. Điều này đã châm ngòi nghiên cứu về vai trò của hệ vi sinh vật trong ung thư.
Tiến sĩ Li cho biết, “Với một hệ miễn dịch được kích hoạt tốt, bạn có thể bị ung thư giai đoạn 3 hoặc giai đoạn 4 và đảo ngược về con số 0. Một số nghiên cứu mở mang tầm mắt nhất trong 5 năm qua là nghiên cứu về bệnh nhân ung thư, một số vi khuẩn nhất định có trong ruột của những người đáp ứng với phương pháp điều trị mạnh mẽ này.”
“Điều đó khiến sức khỏe đường ruột trở thành vấn đề sinh tử.”
Một ví dụ đáng chú ý khác mà tiến sĩ Li chia sẻ là nghiên cứu năm 2021 trên tập san Khoa học về những bệnh nhân u ác tính giai đoạn cuối được điều trị bằng liệu pháp miễn dịch, những người này đã giảm 30% tỷ lệ tử vong cho mỗi 6g chất xơ mà họ bổ sung vào khẩu phần ăn uống của mình.
Ông nói, “Điều đó thật sâu sắc. Những gì chúng ta đang phát hiện ra thật kỳ diệu, vô cùng ấn tượng, có thể thay đổi cuộc chơi… nhưng chúng ta hãy còn biết rất ít.”
Ví dụ, nghiên cứu tương tự không tìm thấy sự thay đổi nào trong cấu trúc hệ vi sinh vật ở những bệnh nhân chỉ tăng lượng chất xơ và cũng không tìm thấy lợi ích gì chỉ bổ sung men vi sinh. Kết quả không phải lúc nào cũng đúng như mong đợi.
Vi sinh vật bảo vệ tim
Mặc dù các cơ chế hơi phức tạp nhưng có rất nhiều bằng chứng cho thấy sự trao đổi chất trong hệ vi sinh vật dẫn đến việc điều hòa huyết áp, cholesterol, viêm mạch máu, xơ vữa và tích tụ calcium trong động mạch.
Một tổng quan y văn năm 2020 trên tập san Nghiên cứu Tuần Hoàn đã liên kết sáu con đường từ đường ruột đến bệnh tim lưu ý rằng: “Các phương pháp trị liệu mới nhắm vào vi sinh vật đường ruột để điều trị và ngăn ngừa bệnh tim mạch đại diện cho các lĩnh vực nghiên cứu thú vị. Mặc dù kiến thức của chúng ta về tác động của hệ vi sinh vật đối với bệnh tim mạch vẫn còn sơ đẳng, nhưng tốc độ xuất hiện của những khám phá mới là rất ấn tượng.”
Theo nghiên cứu trên thì loài vi khuẩn đóng vai trò quan trọng trong liệu pháp miễn dịch, A. muciniphila, dường như cũng là chìa khóa trong việc giảm thiểu rủi ro liên quan đến bệnh tim. Loại vi khuẩn này dường như làm giảm chứng xơ vữa động mạch chủ, vốn là một yếu tố nguy cơ bệnh tim mạch và đang được nghiên cứu như một phương pháp điều trị trong các nghiên cứu ở người.
Trong một thử nghiệm lâm sàng khác, người ta thấy loại vi khuẩn này làm giảm lượng lipopolysaccharides trong huyết tương ở những người béo phì và bị hội chứng chuyển hóa.
Lipopolysaccharides (LPS) là các phân tử lớn được tạo thành từ chất béo và polycarbohydrat được tìm thấy trên một nửa hoặc nhiều hơn một nửa vi khuẩn đường ruột, bao bọc và bảo vệ chúng khỏi bị muối mật tiêu hóa. Nhưng khi LPS thoát khỏi ruột kết và đi vào máu sẽ trở thành một loại nội độc tố – mang theo một cơn bão viêm nhiễm. LPS là một dấu hiệu sinh học cho sự lây nhiễm trong cơ thể và được sử dụng trong các nghiên cứu trên động vật để tạo ra phản ứng viêm.
LPS có liên quan đến bệnh tim và bệnh Alzheimer. Có bằng chứng được công bố trên tập san Miễn dịch học Thần kinh năm 2008 rằng huyết tương ở bệnh nhân Alzheimer có LPS gấp ba lần so với đối chứng khỏe mạnh.
Sự rộng lớn và tính cá nhân của hệ vi sinh vật làm phức tạp nghiên cứu. Chẳng hạn, một nghiên cứu về loài gặm nhấm được in vào năm 2017 của tập san Tuần hoàn cho thấy bữa ăn nhiều chất xơ hoặc các sản phẩm vi sinh vật có thể làm giảm huyết áp và cải thiện sức khỏe tim mạch. Tuy nhiên, bài viết này cũng cho biết hầu hết các phát hiện trên động vật chưa được tái thực hiện.
Tất nhiên, hệ vi sinh vật chỉ là một khía cạnh của hệ miễn dịch của con người đóng vai trò trong các bệnh này. Một phần khác của hệ miễn dịch là các tế bào miễn dịch và các thụ thể vitamin D được tìm thấy trên hầu hết mọi tế bào của hệ miễn dịch. Tuy nhiên, trước vài năm qua, không tìm thấy mối liên hệ nào giữa vitamin D và hệ vi sinh vật.
Kết nối vitamin D
Hệ vi sinh vật chủ yếu được điều khiển thông qua việc ăn uống nhưng thực phẩm lại là nguồn cung cấp vitamin D kém, loại vitamin này thực sự hoạt động giống như một hormone hơn là một vitamin trong cơ thể. Không có thụ thể vitamin D trong ruột; tuy nhiên, nghiên cứu mới đang chỉ ra vai trò của vitamin D đối với sức khỏe của hệ vi sinh vật.
Vitamin D được sản xuất tự nhiên khi da (không bôi kem chống nắng) tiếp xúc với ánh sáng mặt trời, đặc biệt là vào khoảng giữa trưa. Giữa lối sống trong nhà hiện đại của chúng ta thì lượng vitamin sẽ tăng lên một cách đáng tin cậy hơn khi bổ sung. Ai cũng biết rằng vitamin D làm giảm viêm. Một cơ chế chống viêm quan trọng khác đến từ các acid béo chuỗi ngắn (SCFA), vốn là các chất chuyển hóa được tạo ra khi vi khuẩn ăn chất xơ trong ruột kết. Các acid béo chuỗi ngắn dập tắt các điểm phát viêm khắp cơ thể.
Leigh A. Frame là phó giám đốc Trung tâm Sức khỏe & Khả năng phục hồi của Đại học George Washington nói với các bác sĩ tại Hội nghị Hệ vi sinh vật Malibu rằng các acid béo chuỗi ngắn tăng khả năng của vitamin D để thúc đẩy các peptide kháng khuẩn, vốn được các tế bào biểu mô và miễn dịch tiết ra để bảo vệ rào cản đường ruột. Những peptide mạnh này liên kết với LPS và điều chỉnh sự biểu hiện của các cytokine, vốn đóng vai trò chống viêm đối với bệnh tật, nhiễm trùng và ung thư.
Ông Frame, vốn là một chuyên gia dinh dưỡng và hệ vi sinh vật, cho biết, “Một điều chúng tôi biết là acid béo chuỗi ngắn tăng cường vitamin D để xây dựng rào cản bảo vệ đường ruột.”
Một bài nghiên cứu năm 2020 trên một tập san Y khoa Nhật Bản đã kết luận rằng vitamin D kiểm soát sự biểu hiện peptide kháng khuẩn, cũng như điều chỉnh chức năng của hệ vi sinh vật đường ruột và có tác dụng bảo vệ các rào cản biểu mô trong niêm mạc ruột.
Một nghiên cứu khác trên tập san Khoa học Phân tử Quốc tế đặc biệt năm 2021 đã báo cáo rằng việc bổ sung vitamin D có tác dụng giảm viêm trên bệnh nhân viêm ruột (IBD), cũng như cải thiện cấu trúc của hệ vi sinh vật.
Bệnh đường ruột và những tiến bộ y học trong tương lai
Theo tiến sĩ Ari Grinspan, giáo sư Y khoa và là giám đốc chương trình cấy ghép vi khuẩn phân tại Bệnh viện Mount Sinai thì các bệnh về đường ruột như bệnh viêm ruột là bệnh của nền văn minh Tây phương—không phải do di truyền mà là do lối sống được đánh dấu bằng việc tiếp xúc với hóa chất và phá vỡ rào cản bảo vệ ruột.
Ông nói với The Epoch Times rằng chắc chắn việc thay đổi cấu trúc của hệ vi sinh vật có thể có tác động đáng kể đối với các bệnh nghiêm trọng.
Ông cũng nói rằng, “Rất rất tiềm năng. Chúng ta phải lạc quan một cách thận trọng. Rất nhiều thứ trong số này sẽ không thành công. Nhưng có thể sẽ có một nhóm nhỏ những bệnh nhân mà chúng ta có thể giúp đỡ bằng cách sử dụng những thay đổi trong hệ vi sinh vật. Đó là lý do tại sao tôi rất hào hứng về việc điều này sẽ đưa chúng ta đến đâu trong tương lai.”
Tiếp theo: Làm thế nào để biết liệu bạn có nguy cơ bị bệnh liên quan đến hệ vi sinh vật hay không? Không phải lúc nào cũng rõ ràng nhưng một bản kiểm cá nhân về độc tố, khối lượng cơ thể và giấc ngủ có thể mang lại manh mối.
Công Thành biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
