Hội chứng kích hoạt tế bào mast là gì?

TÌM HIỂU VỀ HỘI CHỨNG KÍCH HOẠT TẾ BÀO MAST. PHẦN 1

Đây là phần 1 trong loạt bài “Tìm hiểu về Hội chứng Kích hoạt Tế bào Mast”

Hội chứng kích hoạt tế bào mast (MCAS) khiến bệnh nhân gặp phải hàng loạt các triệu chứng, và dễ bị chẩn đoán sai. Trong loạt bài này, chúng ta sẽ cùng khám phá xem hội chứng kích hoạt tế bào mast là gì, các triệu chứng, cách chẩn đoán và điều trị.

Bạn đã từng trải qua các triệu chứng khác nhau, không thể đoán trước? Bạn có cảm thấy như thể mỗi khi bạn giải quyết được một triệu chứng thì một triệu chứng khác sẽ thay thế nó không? Hội chứng kích hoạt tế bào mast (MCAS) có thể gây ra những triệu chứng suy nhược và bí ẩn này.

Con đường dẫn đến chẩn đoán xác định có thể đầy thất vọng. Một số bác sĩ nói với bệnh nhân rằng các triệu chứng “tất cả do bệnh nhân tưởng tượng ra.” Sau nhiều kết quả xét nghiệm máu, các bác sĩ sẽ báo cáo rằng mọi thứ trông “bình thường” và khiến bệnh nhân rời đi trong trạng thái bối rối hơn trước.

Sự trêu ngươi về mặt y khoa này có thể khiến cảm giác đau khổ vì bị cô lập và nỗi tuyệt vọng của bệnh nhân ngày càng tăng lên mỗi khi bác sĩ cho rằng các triệu chứng của họ không có thật. Những bệnh nhân này không được lắng nghe và bị gạt ra ngoài lề xã hội, họ phải chịu đựng rất nhiều khi sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của họ giảm sút.

Các trường hợp rối loạn tế bào mast khác nhau và hội chứng kích hoạt tế bào mast đang gia tăng – có thể là do có quá nhiều độc tố môi trường, nấm mốc, thực phẩm gây viêm và căng thẳng mà chúng ta tiếp xúc.

Trong phần đầu tiên của loạt bài Tìm hiểu về Hội chứng Kích hoạt Tế bào Mast gồm bốn phần này, chúng ta sẽ đi sâu về tình trạng này, bao gồm những triệu chứng cần tìm và cách kiểm soát việc kích hoạt các triệu chứng đó trong hành trình chữa lành.

Tế bào mast là gì?

Tế bào mast là một loại tế bào bạch cầu đóng nhiều vai trò quan trọng khác nhau trong hệ thống miễn dịch. Tế bào mast được sản xuất trong tủy xương và được tìm thấy trong nhiều mô, bao gồm mắt, da, phổi, não, mạch máu và đường tiêu hóa.

Tế bào mast có chức năng bảo vệ cơ thể bạn. Vai trò chính của chúng là bảo vệ bạn khỏi những kẻ xâm lược, giúp bạn chữa lành và hồi phục tổn thương, đồng thời làm trung gian cho hàng rào máu não.

Khi bạn có một vết cắt đang chống lại tình trạng nhiễm trùng, tế bào mast sẽ hoạt động để tạo ra hiện tượng viêm, khiến cho vi khuẩn không xâm nhập vào máu. Tương tự, nếu bạn tiếp xúc với virus, tế bào mast sẽ hoạt động để bảo vệ bạn khỏi bệnh tật.

Tế bào mast nổi tiếng với vai trò trong các phản ứng dị ứng và phản vệ. Nghiên cứu cho thấy tế bào mast cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kích hoạt hệ thống miễn dịch, phát triển các bệnh lý tự miễn và chứng viêm.

Ở trạng thái bình thường, tế bào mast là đồng minh quan trọng trong cuộc chiến chống lại bệnh tật của chúng ta. Nhưng khi cơ thể trở nên mất cân bằng do nhiều yếu tố, tế bào mast có thể trở nên mất điều hòa, mất kiểm soát và gây nguy hiểm cho cơ thể chúng ta.

Hội chứng Kích hoạt Tế bào Mast (MCAS) là gì?

Trong MCAS, tế bào mast thoái hóa hoặc tiết ra các chất trung gian gây viêm một cách quá thường xuyên và với số lượng quá mức.

Khi tế bào mast đang tìm hiểu điều gì đang diễn ra trong cơ thể bạn, chúng sử dụng các thụ thể tế bào mast để phản ứng với các phân tử xung quanh chúng. Tế bào mast có hơn 200 loại thụ thể, cho phép chúng cảm nhận được những gì đang xảy ra bên trong và bên ngoài cơ thể. Chúng phát hiện những gì bạn ăn và chạm vào, cũng như nồng độ hormone, chất dẫn truyền thần kinh, mức độ căng thẳng, v.v.

Tế bào mast liên tục được kích hoạt bởi những gì thụ thể của chúng tìm thấy và tiết ra các chất trung gian. Tế bào mast lưu trữ hơn 1,000 chất trung gian trong các hạt túi nhỏ. Một số chất trung gian này bao gồm histamine, prostaglandin, leukotrien và nhiều loại enzyme phá vỡ các chất được gọi là enzyme phân giải protein và cytokine, chẳng hạn như Interleukins 6, 18 và 13.

Những chất trung gian này làm việc siêng năng để giữ cho hệ thống miễn dịch mạnh mẽ. Tuy nhiên, vì chúng ta liên tục tiếp xúc với nhiều loại độc tố—chẳng hạn như hóa chất, nấm mốc, không khí ô nhiễm và hạt vi nhựa—tế bào mast không thể có thời gian để ổn định, phục hồi và chuẩn bị cho “trận chiến” tiếp theo. Điều này dẫn đến các tế bào mast bị rối loạn điều hòa và trở nên quá nhạy cảm, khiến các chất trung gian được phóng thích quá nhiều hoặc không đúng lúc.

Tế bào mast liên tục bơm ra các chất trung gian (ngay cả khi không cần thiết) sẽ dẫn đến tình trạng viêm và các triệu chứng không mong muốn.

Bởi vì tế bào mast có ở hầu hết các mô của cơ thể nên các triệu chứng MCAS có thể biểu hiện ở nhiều cơ quan khác nhau.

Ngoài ra, tế bào mast còn có thể tiết ra yếu tố hoại tử khối u (một cytokine đa chức năng) và yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (một loại protein truyền tín hiệu). Việc này thường được kích hoạt bởi tình trạng căng thẳng hoặc một yếu tố môi trường. MCAS có liên quan đến sốc phản vệ, dị ứng, rối loạn tiêu hóa, các vấn đề về da, vấn đề về thần kinh, viêm mãn tính, thách thức miễn dịch, v.v.

Các triệu chứng của MCAS

Một loạt các triệu chứng liên quan đến hội chứng kích hoạt tế bào mast có thể gây ảnh hưởng sâu sắc và làm hao mòn cuộc sống hàng ngày của người bệnh. MCAS liên quan đến nhiều cơ quan như phổi, da, tiêu hóa, tim mạch, cơ xương và hệ thần kinh. Tế bào mast bị rối loạn điều hòa có thể tiết ra hàng trăm hóa chất gây viêm có thể gây ra vô số triệu chứng.

Các triệu chứng thường phụ thuộc vào loại chất trung gian tế bào mast tiết ra như histamine, leukotrienes, prostaglandin, tryptase, interleukins, heparin và yếu tố hoại tử khối u, cùng những loại khác. Trong khi tế bào mast có liên quan đến sốc phản vệ cấp tính thì MCAS là một tình trạng mạn tính với các triệu chứng kéo dài. Mặc dù đây không phải là danh sách đầy đủ nhưng một số triệu chứng và tình trạng này bao gồm:

• Dị ứng
• Mệt mỏi
• Khó chịu
• Viêm
• Các triệu chứng tim mạch như huyết áp thấp, nhịp tim nhanh và nhịp tim không đều
• Các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi, táo bón, tiêu chảy, chuột rút, trào ngược và IBS
• Các vấn đề về hệ thần kinh bao gồm sương mù não, đau đầu, lo lắng, trầm cảm, mất ngủ và chóng mặt
• Các vấn đề về hô hấp bao gồm khó thở, hụt hơi, nghẹt mũi, sưng họng và chóng mặt
• Các tình trạng da như nổi mề đay, ngứa, sưng tấy, đỏ bừng và phát ban

Các triệu chứng và tình trạng liên quan đến MCAS có thể dường như vô tận. Chúng tôi sẽ tiếp tục giải thích MCAS trong các bài viết sắp tới, bao gồm việc tìm hiểu sâu hơn về các yếu tố kích hoạt tế bào mast và cách khôi phục trật tự cho các tế bào mast.

Các yếu tố kích hoạt MCAS

Các yếu tố môi trường khác nhau có thể khiến tế bào mast hoạt động quá mức. Một số yếu tố kích hoạt phổ biến bao gồm:

• Thực phẩm: thực phẩm có hàm lượng histamine cao, nhạy cảm với thực phẩm
• Phấn hoa
• Côn trung căn
• Rượu bia
• Thuốc: kháng sinh, ibuprofen và thuốc phiện
• Nấm mốc và độc tố nấm mốc
• Tiếp xúc với kim loại nặng
• Nhấn mạnh
• Nhiễm trùng: virus, nấm, vi khuẩn và ký sinh trùng
• Rối loạn sinh lý đường ruột
• Mùi: nước hoa, nước hoa và hóa chất
• Thay đổi nội tiết tố: chu kỳ kinh nguyệt và căng thẳng cảm xúc
• Bài tập
• Thay đổi nhiệt độ (cực nóng hoặc lạnh)
• Chấn thương

Đây là một số yếu tố kích hoạt chính, nhưng không phải là tất cả. Việc loại bỏ yếu tố kích hoạt và đưa tế bào mast trở lại trạng thái bình thường là rất quan trọng. Tuy nhiên, có một số yếu tố nằm ngoài tầm kiểm soát của chúng ta như COVID-19 và các bệnh nhiễm virus khác có thể kích hoạt MCAS. Rất may, bệnh nhân có thể thực hiện nhiều thay đổi về phương thức ăn uống và lối sống để giảm triệu chứng.