Đau đầu giật từng cơn là bệnh gì? Dấu hiệu, nguyên nhân và cách ngăn ngừa

Đau đầu giật từng cơn (đau đầu cụm) là những cơn đau rất nghiêm trọng, phổ biến ở nam giới gấp 5 lần so với nữ giới. Cơn đau thường bắt đầu ở độ tuổi từ 20 đến 40 và chỉ ảnh hưởng đến một bên đầu.

Đau đầu giật từng cơn thường xảy ra nhiều lần trong ngày vào cùng thời điểm mỗi ngày—thường là một hoặc hai giờ sau khi đi ngủ—trong nhiều tuần hoặc nhiều tháng. Sau đó, “cơn giật” kết thúc, khiến bạn không còn đau đầu trong nhiều tuần, nhiều tháng—thậm chí nhiều năm.

Các triệu chứng của chứng đau đầu giật từng cơn là gì?

Đau đầu giật từng cơn được đặc trưng bởi cơn đau nhói, dữ dội, thường tập trung quanh mắt và thái dương, kéo dài từ 15 phút đến ba giờ.

Trong một đợt, cơn đau đầu có xu hướng xảy ra trung bình hai lần một ngày trong vòng bốn đến sáu tuần.

Các triệu chứng khác có thể bao gồm nghẹt mũi ở bên đầu bị ảnh hưởng, chảy nước mắt và đỏ mắt ở bên đó. Đồng tử có thể trở nên nhỏ hơn và mí mắt có thể sụp xuống. Trán và mặt có thể đổ mồ hôi.

Cơn đau thường rất nghiêm trọng – mọi người mô tả nó giống như cảm giác “một cái que chọc vào mắt”.

Những cơn đau đầu này thường xảy ra nhất vào mùa xuân và mùa thu. Đau đầu từng cơn không có tính chất gia đình. Hầu hết những người đàn ông bị ảnh hưởng đều là những người nghiện thuốc lá nặng. (Bỏ hút thuốc không làm hết cơn đau đầu ngay lập tức nhưng có thể giúp ích theo thời gian.)

Nhiều bệnh nhân cũng bị ngưng thở khi ngủ. Uống rượu trong giai đoạn phát bệnh có thể gây ra cơn đau ngay lập tức, cũng như các mùi đậm đặc như xăng, sơn, nước hoa hoặc thuốc tẩy. Tập thể dục hoặc trở nên quá nóng cũng có thể gây ra các cơn đau.

Nguyên nhân của chứng đau đầu giật từng cơn là gì?

Không ai biết chắc chắn nguyên nhân gây ra chứng đau đầu giật từng cơn, nhưng các nhà nghiên cứu nghi ngờ là do sự trục trặc của chất dẫn truyền thần kinh, đặc biệt là serotonin, chất kiểm soát hoạt động của các mạch máu ở đầu và cổ.

Mô hình đau đầu giật từng cơn – thường xảy ra vào cùng một thời điểm hàng ngày – cho thấy đồng hồ sinh học ở vùng dưới đồi có thể đóng một vai trò nào đó.

Cần chẩn đoán phân biệt chứng đau đầu giật từng cơn với và đau dây thần kinh sinh ba (đau mặt đột ngột, dữ dội do kích thích dây thần kinh sinh ba)

Chẩn đoán cần dựa trên các triệu chứng một cách tỉ mỉ. Có thể bệnh nhân sẽ được chỉ định chụp MRI để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau. Vì những cơn đau đầu này hiếm gặp nên bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia có kinh nghiệm trong việc chẩn đoán và điều trị.

Ngăn ngừa chứng đau đầu giật từng cơn bằng cách nào?

Vào năm 2018, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã phê chuẩn một máy kích thích dây thần kinh phế vị cầm tay để sử dụng trong việc ngăn ngừa chứng đau đầu giật từng cơn (và chứng đau nửa đầu) ở người lớn.

Thiết bị sẽ được đặt trên dây thần kinh phế vị ở cổ và giải phóng một kích thích điện nhẹ đến các sợi hướng tâm của dây thần kinh.

Thiết bị này được bán theo toa, được thiết kế để sử dụng hàng ngày trong giai đoạn đau hoặc sử dụng quanh năm.

Thiết bị thường được dùng trong vòng một giờ sau khi thức dậy và lặp lại sau 7 đến 10 giờ. Mỗi lần điều trị bao gồm ba lần kích thích liên tiếp kéo dài hai phút. Trong các nghiên cứu, 40% bệnh nhân được điều trị đã giảm ít nhất 50% các đợt đau đầu giật từng cơn hàng tuần.

Một số tác dụng phụ được báo cáo bao gồm đau cổ và chóng mặt. Tất cả đều nói là nhất thời.

Điều trị thông thường chứng đau đầu giật từng cơn là gì?

Theo Tổ chức Đau nửa đầu Hoa Kỳ, không nên dùng thuốc dạng viên để điều trị chứng đau đầu giật từng cơn vì cơn đau thường lên đến đỉnh điểm sau chưa đầy 15 phút, quá nhanh để một viên thuốc có tác dụng.

Sau đây là những phương pháp điều trị đau đầu giật từng cơn được sử dụng phổ biến nhất:

• Oxy: Hít 100% oxy qua mặt nạ trong 15 phút càng sớm càng tốt sau khi cơn đau đầu bắt đầu có thể mang lại hiệu quả giảm đau tới 80% trong mọi trường hợp.

• Sumatriptan: Một loại thuốc dùng để điều trị chứng đau nửa đầu có thể làm giảm đau đầu giật từng cơn một cách hiệu quả khi chích hoặc dùng dưới dạng xịt mũi.

• Dihydroergotamine (DHE): Được dùng bằng cách chích hoặc xịt mũi, DHE có thể giúp giảm đau đầu giật từng cơn bằng cách thu hẹp các mạch máu giãn nở ở đầu.

• Zolmitriptan: Dùng dưới dạng thuốc xịt mũi.

Nếu các phương pháp điều trị này dùng riêng lẻ hay kết hợp mà không giúp ích, có thể nên phẫu thuật để vô hiệu hóa dây thần kinh mang tín hiệu đau. Phẫu thuật giúp ích trong khoảng hai phần ba của tất cả các trường hợp.

Một số loại thuốc cũng có thể giúp ngăn ngừa cũng như giảm đau đầu giật từng cơn. Chúng bao gồm:

• Verapamil: Thuốc chẹn kênh canxi dùng để điều trị cao huyết áp được coi là loại thuốc hiệu quả nhất để ngăn ngừa chứng đau đầu giật từng cơn. Liều khởi đầu là 80mg ba lần một ngày và tăng dần cho đến khi có tác dụng. Nên theo dõi tim thường xuyên bằng điện tâm đồ cho những bệnh nhân dùng Verapamil liều cao.

• Prednisone: Loại thuốc steroid này có thể được sử dụng trong ba tuần, bắt đầu với liều tối đa 60mg trong bốn ngày và sau đó giảm dần liều lượng. Prednisone chỉ có thể được sử dụng mỗi năm một lần vì việc sử dụng steroid nhiều lần cho bất kỳ mục đích nào đều mang lại những rủi ro đáng kể.

• Lithium cacbonat: Dùng để điều trị rối loạn lưỡng cực, thuốc này có thể được khuyên dùng để giúp ngăn ngừa chứng đau đầu giật từng cơn mạn tính nếu không có cách nào khác hiệu quả. Các tác dụng phụ bao gồm run rẩy, khát nước nhiều hơn và tiêu chảy. Khi dùng thuốc này, cần xét nghiệm định kỳ để bảo đảm không phát triển các tác dụng phụ nghiêm trọng hơn, bao gồm cả tổn thương thận.

• Melatonin: Một số nghiên cứu nhỏ cho thấy rằng dùng 10mg melatonin mỗi đêm có thể giúp giảm tần suất đau đầu giật từng cơn.

Ngoài ra, phong bế dây thần kinh, bao gồm việc chích thuốc gây mê và corticosteroid vào khu vực xung quanh dây thần kinh chẩm ở phía sau đầu, có thể giúp giảm tần suất các cơn đau đầu giật từng cơn mạn tính.

Tiến sĩ Weil khuyên bạn làm gì khi mắc chứng đau đầu giật từng cơn?

Tiến sĩ Weil khuyên bạn nên loại bỏ tất cả caffeine như bước đầu tiên để phòng ngừa và cũng thực hành một số loại kỹ thuật thả lỏng như phản hồi sinh học.

Ông cũng khuyên nên thử châm cứu như một phương pháp điều trị và bổ sung magie để phòng ngừa (400 mg mỗi ngày).