Các cách tự nhiên ngăn ngừa muỗi đốt và các bệnh gây tử vong do muỗi lan truyền
Trên toàn cầu, bệnh sốt rét là một mối đe dọa lớn hơn, với gần một nửa dân số thế giới có nguy cơ bị bệnh. Mặc dù CDC khuyên mọi người nên tự bảo vệ mình khỏi muỗi bằng cách sử dụng thuốc chống muỗi, thuốc trừ sâu và thuốc diệt côn trùng có khả năng độc hại, nhưng vẫn có nhiều cách tự nhiên hiệu quả để ngăn chặn muỗi đốt và bệnh tật do các mầm bệnh mà chúng mang theo.
Bệnh do muỗi lây lan
Các bệnh phổ biến nhất do muỗi truyền sang người bao gồm virus West Nile, sốt rét, sốt vàng da, virus Zika, sốt xuất huyết và virus chikungunya. Tuy nhiên, việc nhiễm bệnh do muỗi đốt là rất hiếm.
Virus West Nile
Virus West Nile là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh do muỗi truyền ở Hoa Kỳ, với 17 trường hợp được CDC báo cáo tính đến ngày 27/06. Cứ 10 người bị nhiễm virus West Nile thì có 8 người không biểu hiện các triệu chứng. Các triệu chứng có thể bao gồm sốt, nhức đầu, mất phương hướng, cứng cổ, run, co giật, yếu cơ, tê và liệt.
Bệnh sốt rét
Sốt rét là một căn bệnh trầm trọng và đôi khi gây tử vong, lây lan qua vết đốt của muỗi cái Anopheles. Khi đốt người, muỗi sẽ chích một trong năm loài ký sinh trùng sốt rét đơn bào vào máu của người đó. Các triệu chứng thường xuất hiện trong vòng 7 đến 30 ngày nhưng cũng có thể mất đến một năm.
Mặc dù có thể điều trị dễ dàng, nhưng bệnh sốt rét có thể gây sốt cao, run rẩy, ớn lạnh và các triệu chứng giống như cúm. Một số loài ký sinh trùng gây ra bệnh nặng hơn. Nếu không điều trị, tình trạng này có thể gây nhiễm trùng mãn tính với các đợt tái phát.
Sốt rét rất hiếm ở Hoa Kỳ, chỉ ảnh hưởng đến 2,000 người hàng năm, vào dịp đi du lịch. Chỉ có 150 trường hợp sốt rét mắc phải tại địa phương trong 50 năm qua. Hầu hết các trường hợp bị sốt rét và tử vong liên quan xảy ra ở trẻ em ở Phi Châu cận Sahara, nơi có điều kiện thuận lợi hơn cho căn bệnh này.
Zika
Zika là bệnh lây truyền chủ yếu qua loài muỗi Aëdes đốt vào ban ngày. Các triệu chứng bao gồm sốt nhẹ, phát ban, nhức đầu, đau và viêm kết mạc trong 2 đến 7 ngày. Hiện tại, không có thuốc điều trị hoặc ngăn ngừa Zika.
Không có trường hợp bị Zika tại địa phương nào được báo cáo kể từ năm 2016 và 2017 khi CDC và các công ty dược phẩm cố gắng đưa ra thị trường một loại vaccine Zika không thành công cho đợt bệnh đột nhiên xuất hiện phổ biến ở Hoa Kỳ.
Sốt vàng
Virus sốt vàng lây lan qua vết cắn của muỗi Aëdes hoặc Haemagogus bị nhiễm bệnh và hiếm khi xảy ra ở Hoa Kỳ. Không có điều trị y tế cho căn bệnh này. Tuy nhiên, hầu hết mọi người sẽ hồi phục hoàn toàn sau ba hoặc bốn ngày. Mặc dù vaccine sốt vàng đã tồn tại 80 năm, nhưng đây là vaccine sống giảm độc lực có các tác dụng phụ trầm trọng.
Sốt xuất huyết
Virus sốt xuất huyết lây lan sang người thông qua loài muỗi Aëdes. CDC đã xác nhận 1,188 trường hợp sốt xuất huyết ở Hoa Kỳ vào năm ngoái. Tuy nhiên, chỉ 1 trong 4 bệnh nhân sốt xuất huyết sẽ có các triệu chứng và hầu hết sẽ hồi phục trong vòng một tuần.
Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) vào năm 2019 đã chấp thuận vaccine gây tranh cãi đầu tiên cho bệnh sốt xuất huyết dành cho trẻ em từ 9 đến 16 tuổi đã bị bệnh trước đó và sống ở vùng lưu hành bệnh. Tuy nhiên, không có phương pháp điều trị y tế nào cho căn bệnh này.
Virus chikungunya
Virus chikungunya lây lan qua vết cắn của muỗi bị nhiễm bệnh. Các triệu chứng có thể bao gồm đau đầu, đau cơ, phát ban và sưng khớp. Rất hiếm gặp các trường hợp bị bệnh ở Hoa Kỳ, hầu hết đều nhiễm khi đi du lịch. Không có thuốc để điều trị hoặc ngăn ngừa bệnh.
Ngăn ngừa các bệnh do muỗi truyền
Cách tốt nhất để ngăn ngừa các bệnh do muỗi truyền là không để muỗi đốt. Thuốc hóa chất tổng hợp có thể đuổi muỗi, nhưng điều này có thể gây hại con người và môi trường.
DEET và thuốc trừ sâu
Các cơ quan quản lý của Hoa Kỳ khuyến nghị sử dụng các chất đuổi muỗi thương mại được sản xuất với các thành phần hóa học như N,N-diethyl-meta-toluamide (DEET), allethrin, N,N-diethyl mandelic acid amide và dimethyl phthalate.
Thuốc chống muỗi hóa học có tác động bất lợi đến vải và nhựa tổng hợp và gây ra các phản ứng bất lợi như dị ứng, viêm da, ảnh hưởng đến tim mạch và thần kinh. Việc sử dụng chất đuổi muỗi tổng hợp đã làm xáo trộn hệ sinh thái, gây kháng thuốc diệt côn trùng, hồi sinh của quần thể muỗi và ảnh hưởng xấu đến các sinh vật khác. Thuốc chống côn trùng phổ biến nhất là DEET – một loại thuốc trừ sâu.
Quân đội Hoa Kỳ phát triển và cấp bằng sáng chế DEET vào năm 1946 cho quân nhân sử dụng làm thuốc chống côn trùng. DEET đã được chấp thuận vào năm 1957 để công chúng sử dụng mà không có bất kỳ hạn chế nào về số lượng hoặc số lần sử dụng được áp dụng.
Ở liều lượng đủ lớn, DEET có thể gây ra các triệu chứng nhiễm độc thần kinh. Các triệu chứng thần kinh có thể xuất hiện ở liều thấp hơn nếu sử dụng thường xuyên trong thời gian ngắn. Ở liều gây tử vong, DEET gây ra co giật, động kinh, bất tỉnh, suy nhược trầm trọng và tổn thương bệnh lý thần kinh trong não.
Có một số tác dụng toàn thân khác ở động vật thí nghiệm khi sử dụng thường xuyên, bao gồm các tổn thương vi mô ở gan, thận, tinh hoàn, dạ dày, tủy xương, tuyến ức và da.
Khi sử dụng đúng cách, một số nhà nghiên cứu tin rằng DEET an toàn và hiệu quả.
Tuy nhiên, DEET có mặt trong hàng trăm sản phẩm. Khi DEET kết hợp hiệp đồng với permethrin hoặc pyridostigmine bromide, DEET có thể gây hại cho con người và đi qua hàng rào máu não.
Permethrin là một loại thuốc trừ sâu mà EPA và CDC khuyên dùng cho quần áo và vải để đuổi muỗi. Theo EPA, permethrin “có độc tính cao” đối với ong mật, các sinh vật thủy sinh nước ngọt và cửa sông, cũng như các loài côn trùng có ích khác.
Các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm cho thấy permethrin có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thần kinh của con người và bộ não đang phát triển của trẻ em. Tuy nhiên, EPA cho biết loại thuốc trừ sâu này ít gây rủi ro cho sức khỏe con người.
Nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc đồng thời với nhiều tác nhân hóa học, bao gồm DEET và permethrin, có thể gây ra các triệu chứng liên quan đến hội chứng Chiến tranh vùng Vịnh (Gulf War syndrome), chẳng hạn như đau đầu, mệt mỏi, rối loạn hô hấp, tình trạng da, nhiễm độc và tổn thương thần kinh. EPA đã không tiến hành các nghiên cứu để xác định liệu tác dụng hiệp đồng của việc kết hợp các hóa chất này có an toàn cho con người hay không.
Ngoài DEET và permethrin, CDC khuyến nghị sử dụng picaridin – thuốc trừ sâu tổng hợp của Bayer với ít dữ liệu an toàn – dầu IR3535 và dầu Bạch đàn chanh – có nguồn gốc tổng hợp từ para-menthane-3,8-diol. Cơ quan này không khuyến nghị sử dụng bất kỳ loại tinh dầu nào.
Thuốc chống sốt rét
Các loại thuốc được chấp thuận về mặt y tế để phòng ngừa và điều trị sốt rét do muỗi truyền bao gồm: hydroxychloroquine, Malarone, chloroquine, doxycycline, mefloquine, primaquine và tafenoquine. Hầu hết cần dùng các loại thuốc này trước khi đi du lịch đến các quốc gia khác nơi bệnh sốt rét phổ biến.
Hydroxychloroquine, một loại thuốc điều hòa miễn dịch nổi tiếng được FDA chấp thuận, đã được sử dụng trong 60 năm để điều trị bệnh sốt rét. Do thời gian bán hủy dài từ 30 đến 45 ngày, dùng liều hàng tuần có thể ngăn ngừa bệnh sốt rét và dùng một đợt điều trị ngắn 48 giờ để điều trị bệnh sau khi mắc phải.
Hydroxychloroquine được dung nạp tốt và có ít tác dụng phụ nhưng có thể gây ra vấn đề về mắt hiếm gặp nếu sử dụng ở liều cao hơn trong nhiều năm.
Tạo ra môi trường bất lợi cho muỗi
Tạo môi trường bất lợi cho muỗi là một trong những cách dễ dàng nhất để ngăn ngừa bệnh do muỗi truyền. Một số loài muỗi thích sống gần người, trong khi những loài khác thích rừng và cỏ cao. Tất cả muỗi đều thích thời tiết ấm áp, ẩm ướt và nước.
Để tạo môi trường không thân thiện cho muỗi, hãy cân nhắc những điều sau:
- Loại bỏ nước đọng từ các khu vực xung quanh nhà.
- Sửa chữa các cửa sổ và màn cửa bị hư hỏng.
- Sử dụng bẫy đèn UV để dụ và bắt muỗi.
- Sử dụng máy điều hòa không khí, máy hút ẩm và quạt để giảm nhiệt độ ấm và độ ẩm.
- Tránh hoạt động ngoài trời từ hoàng hôn đến rạng sáng.
- Mặc áo dài tay và quần dài khi làm việc bên ngoài.
- Nhanh chóng lau sạch mồ hôi để đuổi muỗi.
- Thiết kế một lò sưởi ngoài trời vì khói giúp đuổi muỗi.
- Sử dụng nến sả.
Những cách tự nhiên, không độc hại để ngăn ngừa muỗi đốt
Mặc dù CDC khuyến nghị sử dụng thuốc đuổi muỗi được EPA đánh giá, nhiều nghiên cứu cho thấy có những lựa chọn thay thế tự nhiên an toàn hơn và hiệu quả không kém.
Trong những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã quan tâm đến thuốc chống côn trùng có nguồn gốc từ thực vật. Loại thuốc này chứa chất phytochemical (hóa chất thực vật) có hoạt tính sinh học phong phú, đặc tính diệt côn trùng an toàn và có thể phân hủy sinh học thành các sản phẩm phụ không độc hại.
Nghiên cứu cho thấy chiết xuất Ligusticum sinense (Cảo bản), dầu sả, thông, Dalbergia sissoo (gỗ Hồng mộc Ấn Độ), bạc hà và Rhizophora mucronata (Đước xanh), có tác dụng đuổi muỗi Anopheles cao nhất, với khả năng bảo vệ từ 9.1 đến 11.5 giờ.
Tinh dầu từ các loại thực vật như oải hương, long não, bạc hà mèo, phong lữ, hoa nhài, bạch đàn lá rộng, sả, bạch đàn thơm chanh, cỏ Vân hương, bạch đàn, carotin, gỗ tuyết tùng, hoa cúc, dầu quế, cây bách xù, tràm, đậu nành, hương thảo, tràm hoa lục, ô liu, Cúc vạn thọ, tử linh lan, gỗ đàn hương, Màng tang, bạch tùng hương và Nghệ ta cũng giúp xua đuổi các loài muỗi khác nhau trong khoảng tám giờ.
Tú Liên biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc tại The Epoch Times
