Bảng xếp hạng tác động gây tăng cân của các loại thuốc chống trầm cảm
Tăng cân có thể gây ra những tác hại cho người bị lo âu và trầm cảm, ảnh hưởng đến việc dùng thuốc và hiệu quả điều trị nói chung.
Một nghiên cứu của Harvard cho thấy những tác động khác nhau của các loại thuốc chống trầm cảm phổ biến đối với cân nặng cơ thể. Những phát hiện này cung cấp những hiểu biết cần thiết cho các bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân quan tâm đến tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm.
Những phát hiện chính của nghiên cứu
Nghiên cứu đã xem xét tác động của tám loại thuốc ưu tiên để chống trầm cảm đối với tình trạng tăng cân trong hai năm. Sau khi phân tích hồ sơ sức khỏe điện tử (thuộc tám hệ thống y tế Hoa Kỳ) của 183,118 người lớn bắt đầu dùng thuốc chống trầm cảm từ năm 2010 đến 2019, các tác giả đã chọn lọc ra những loại thuốc bao gồm sertraline, citalopram, escitalopram, fluoxetine, paroxetine, bupropion, duloxetine và venlafaxine.
Các nhà nghiên cứu đã xác định được những khác biệt nhỏ nhưng đáng chú ý về sự thay đổi cân nặng giữa các loại thuốc. Người dùng bupropion (Wellbutrin) có mức tăng cân thấp hơn theo thời gian so với người dùng sertraline (Zoloft), nhóm tham chiếu.
Mức tăng cân của người dùng bupropion thấp hơn trung bình 0.22 kg sau 6 tháng và gần 1kg sau hai năm. Ngược lại, bệnh nhân dùng escitalopram (Lexapro), paroxetine (Paxil) và duloxetine (Cymbalta) tăng cân nhiều hơn, với mức tăng từ 0.34 đến 0.4 kg so với người dùng sertraline trong sáu tháng.
Nghiên cứu cũng điều tra khả năng tăng cân đáng kể, với ít nhất 5% trọng lượng ban đầu. Người dùng bupropion có nguy cơ tăng cân đáng kể thấp hơn 15% so với người dùng sertraline (nhóm tham chiếu), trong khi người dùng escitalopram và paroxetine có nguy cơ cao hơn 10 đến 15% so với nhóm tham chiếu.
Thay đổi cân nặng do thuốc chống trầm cảm sau sáu tháng
Sertraline được chỉ định là loại thuốc tham chiếu trong nghiên cứu này vì đây là thuốc chống trầm cảm thường được kê đơn nhất, đóng vai trò là cơ sở để so sánh sự thay đổi cân nặng với các loại thuốc khác.
Bupropion (Wellbutrin): -0.22 kg
Fluoxetine (Prozac): -0.07 kg
Citalopram (Celexa): +0.12 kg
Venlafaxine (Effexor): +0.17 kg
Duloxetine (Cymbalta): +0.34 kg
Paroxetine (Paxil): +0.37 kg
Escitalopram (Lexapro): +0.4 kg
Các tác giả nghiên cứu nhấn mạnh những khác biệt về tăng cân này rất quan trọng đối với cả bác sĩ lâm sàng và bệnh nhân khi lựa chọn thuốc chống trầm cảm. Tăng cân có thể tác động đáng kể đến bệnh nhân, ảnh hưởng việc dùng thuốc và hiệu quả điều trị nói chung.
Thuốc chống trầm cảm và tăng cân
Nghiên cứu lưu ý rằng thuốc chống trầm cảm là “một trong những loại thuốc được kê toa nhiều nhất tại Hoa Kỳ.” Hàng triệu người Mỹ dựa vào các loại thuốc này để kiểm soát các tình trạng sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo âu. Do vậy người ta đặc biệt quan tâm đến các tác dụng phụ của thuốc, bao gồm tăng cân.
Nhiều nghiên cứu nhấn mạnh khả năng tăng cân ở những người dùng thuốc chống trầm cảm. Một nghiên cứu của BMJ năm 2018 cho thấy những người dùng thuốc chống trầm cảm có khả năng tăng cân đáng kể cao hơn 21% so với những người không dùng thuốc.
Nguy cơ tăng cân này kéo dài ít nhất sáu năm, gợi ý mối liên hệ lâu dài giữa việc dùng thuốc chống trầm cảm và tăng cân.
Các tác giả của nghiên cứu BMJ viết, “Việc sử dụng rộng rãi thuốc chống trầm cảm có thể góp phần làm tăng nguy cơ tăng cân lâu dài ở cấp độ dân số. Cần cân nhắc đến khả năng tăng cân khi chỉ định điều trị bằng thuốc chống trầm cảm.”
Theo Tiến sĩ Daniel Hall-Flavin, bác sĩ tâm thần tại Bệnh viện Mayo, tăng cân không phải là điều khó tránh khỏi đối với tất cả mọi người dùng thuốc chống trầm cảm. Tăng cân là tác dụng phụ có thể xảy ra của hầu hết các loại thuốc chống trầm cảm. Tuy nhiên, đáp ứng của mỗi người với thuốc chống trầm cảm là khác nhau. Một số người tăng cân khi dùng một loại thuốc chống trầm cảm nhất định, trong khi những người khác thì không.
Nghiên cứu cho thấy thuốc chống trầm cảm có nhiều cơ chế gây tăng cân, bao gồm thay đổi về chất hóa học trong não và hành vi. Nhiều loại thuốc chống trầm cảm làm tăng mức serotonin, một chất dẫn truyền thần kinh ảnh hưởng đến sự thèm ăn và quá trình trao đổi chất, dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn khiến người dùng ăn nhiều hơn và cuối cùng là tăng cân.
“Tất cả các loại thuốc này đều làm tăng mức serotonin trong não. Serotonin điều chỉnh tâm trạng và ảnh hưởng đến sự thèm ăn,” theo Tiến sĩ Chika V. Anekwe, bác sĩ chuyên khoa béo phì tại Trung tâm Cân nặng của Bệnh viện Đa khoa Massachusetts.
Ngoài ra, lúc bệnh nhân bắt đầu cảm thấy khỏe hơn khi dùng thuốc chống trầm cảm, cảm giác thèm ăn thường trở lại và họ có thể ăn nhiều hơn. “Một số người giảm cân do ảnh hưởng của chứng trầm cảm. Đổi lại, sau khi tâm trạng cải thiện sẽ làm gia tăng cảm giác thèm ăn và dẫn đến tăng cân,” Tiến sĩ Hall-Flavin viết.
Chiến lược duy trì cân nặng trong khi cải thiện sức khỏe tinh thần
Việc kiểm soát cân nặng khi dùng thuốc chống trầm cảm có thể là một thách thức, nhưng vẫn có thể làm được nếu chúng ta chủ động hơn. Tiến sĩ Anekwe nhấn mạnh việc thay đổi lối sống và thói quen hàng ngày để giảm tình trạng tăng cân. Sau đây là những mẹo thực tế mà bà khuyến nghị để giúp duy trì cân nặng khỏe mạnh và nâng cao sức khỏe tinh thần.
Áp dụng cách ăn uống lành mạnh
Nên ăn nhiều thực phẩm tự nhiên, chẳng hạn như trái cây, rau, protein nạc và ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế thực phẩm chế biến và đường bổ sung có thể giúp kiểm soát cân nặng và cải thiện sức khỏe tổng thể. Việc ăn uống cân bằng giúp cung cấp các chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe thể chất và tinh thần của chúng ta.
Duy trì hoạt động thể chất
Vận động thường xuyên là điều rất quan trọng, không chỉ giúp ngăn chặn tình trạng tăng cân mà còn rất có lợi cho sức khỏe tinh thần. Tập thể dục giúp cơ thể phóng thích endorphin, có thể cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
Quản lý căng thẳng
Mức độ căng thẳng cao có thể dẫn đến ăn uống theo cảm xúc và tăng cân. Các kỹ thuật như chánh niệm, thiền và yoga có thể giúp kiểm soát căng thẳng hiệu quả.
Bảo đảm ngủ đủ giấc
Giấc ngủ chất lượng rất cần thiết để duy trì cân nặng khỏe mạnh và hỗ trợ sức khỏe tinh thần. Thiếu ngủ có thể làm gián đoạn các hormone điều chỉnh sự thèm ăn, dẫn đến tăng cảm giác thèm ăn và tăng cân.
Vân Hi biên dịch
Quý vị tham khảo bản gốc từ The Epoch Times
