3 loại thực phẩm không tốt cho sức khỏe tim mạch
Một số loại thực phẩm và thành phần phổ biến ẩn chứa trong các bữa ăn góp phần gây ra bệnh tim mạch. Tránh xa những loại thực phẩm đem lại nhiều lợi ích hơn là chỉ phòng bệnh.
Gần đây, Lý Khắc Cường, cựu Thủ tướng Trung Quốc, đột ngột qua đời do bệnh tim mạch, khiến công chúng lo ngại về sức khỏe tim mạch. Bệnh tim mạch cụ thể là gì? Bệnh tim mạch phát triển như thế nào? Làm thế nào ngăn chặn bệnh tim mạch xuất hiện thông qua các ăn uống? Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu sâu hơn về các câu hỏi này.
Các loại và yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch
Bệnh tim mạch là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong trên toàn cầu, cướp đi khoảng 18 triệu sinh mạng mỗi năm – gấp đôi số lượng tử vong do ung thư.
Bệnh tim mạch thường có hai loại chính: những bệnh về tim, như nhồi máu cơ tim (đau tim), và những bệnh ảnh hưởng đến não bộ, như đột quỵ do thiếu máu cục bộ hoặc xuất huyết não.
Một số yếu tố nguy cơ liên quan đến bệnh tim mạch, bao gồm huyết áp cao, tiểu đường, béo phì, hút thuốc lá, và uống rượu. Tất cả những yếu tố này liên quan chặt chẽ đến gây ra sự phát triển của bệnh tim mạch.
Tổn thương thành mạch máu là nguyên nhân cơ bản của bệnh tim mạch. Khi thành mạch bị suy yếu, các thành phần trong máu, gồm có các yếu tố đông máu, cholesterol, và tiểu cầu, có thể tích tụ. Điều này góp phần làm cứng thành mạch, dẫn đến tắc nghẽn, và hình thành cục máu đông, nhồi máu, hoặc vỡ mạch.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh tim mạch hiệu quả
Nếu tránh gây tổn thương cho thành mạch máu, chúng ta có thể giảm nguy cơ bị bệnh tim mạch. Theo quan điểm của tôi, ba yếu tố góp phần làm tổn thương thành mạch máu gồm có: huyết áp cao, phản ứng viêm mạn tính, và căng thẳng oxy hóa.
Chúng ta không thể kiểm soát các yếu tố di truyền và môi trường, cũng như ngăn chặn các chấn thương bất ngờ. Tuy nhiên, chúng ta có thể kiểm soát hoàn toàn cách ăn uống. Các chuyên gia đều nhất trí vai trò quan trọng của cách ăn uống giúp phòng ngừa bệnh tim mạch.
Vậy loại thực phẩm nào làm tăng huyết áp, viêm mạn tính, và căng thẳng oxy hóa trong cơ thể? Tránh xa những loại thực phẩm này giúp ngăn chặn tổn thương thành mạch máu và giảm đáng kể nguy cơ bị bệnh tim mạch.
1. Loại thực phẩm làm tăng huyết áp cần tránh
Huyết áp cao dần dần làm suy yếu các sợi đàn hồi trong thành mạch máu, gây tổn thương thành mạch. Thực phẩm làm tăng huyết áp gồm có:
- Muối: Hãy cẩn thận với lượng muối tiêu thụ hàng ngày. Tránh thực phẩm quá mặn, như thực phẩm đóng hộp, cá hun khói, phô mai, và sản phẩm muối chua.
- Caffeine: Mặc dù cà phê đem lại nhiều lợi ích sức khỏe, nhưng tiêu thụ quá mức sẽ làm tăng huyết áp. Những bệnh nhân cao huyết áp nên tránh uống cà phê và trà đặc.
- Muối sodium (muối natri): Bột ngọt là một loại muối sodium. Mặc dù tiêu thụ vừa phải không gây hại, nhưng tiêu thụ quá mức sẽ làm tăng cảm giác thèm ăn thực phẩm mặn. Thực phẩm chế biến như thực phẩm đóng hộp và khoai tây chiên thường có hàm lượng muối sodium cao.
- Thức uống chứa đường: Tiêu thụ thức uống ngọt như soda làm huyết áp cao. Tiêu thụ đường quá mức gây béo phì và kháng insulin, gián tiếp góp phần làm tăng huyết áp.
- Rượu: Rượu không chỉ làm tăng huyết áp mà còn gây viêm mãn tính và căng thẳng oxy hóa. Tiêu thụ rượu quá mức dẫn đến gan nhiễm mỡ, độ nhạy cảm insulin giảm và làm tăng huyết áp.
2. Loại thực phẩm gây viêm mạn tính cần tránh
Phản ứng viêm làm tổn thương các tế bào nội mô của mạch máu, gây viêm mạn tính và do đó, gây hại cho thành mạch máu. Bốn loại thực phẩm gây ra phản ứng viêm mạn tính gồm có:
- Đường: Đường là nguyên nhân chính gây viêm trong các tế bào thành mạch máu. Đường và siro bắp chứa lượng lớn fructose (50% fructose và 50% glucose) được sử dụng rộng rãi trong thực đơn ăn uống Tây phương. Mặc dù một số người cho rằng họ không tiêu thụ nhiều đường, nhưng thực tế nhiều người không biết rằng họ đã hấp thụ một lượng lớn thực phẩm chứa nhiều carbohydrate như gạo, bánh mì, ngô và trái cây từ khẩu phần ăn uống. Những thực phẩm này chuyển thành đường trong cơ thể, gây tác động tiêu cực tương tự như tiêu thụ đường bổ sung.
Nếu thực đơn ăn uống của bạn cân đối, thỉnh thoảng tiêu thụ những thực phẩm này không phải là vấn đề. Tuy nhiên, những thực phẩm này có thể gây ra tác dụng bất lợi ở những người nhạy cảm insulin.
- Carbohydrate tinh chế: Carbohydrate tinh chế, gồm gạo trắng, bánh mì và các sản phẩm nướng, cũng kích hoạt phản ứng viêm. Những thực phẩm này đã mất hầu hết các dưỡng chất và chất xơ, cơ bản không khác gì đường. Một số người thậm chí dị ứng với gluten, gây viêm mạnh mẽ hơn.
- Thịt chăn nuôi: Nhiều người tiêu thụ protein động vật hoặc thịt lo sợ quá mức nguy cơ bị bệnh tim mạch. Tuy nhiên, vấn đề thực sự không phải do protein động vật hoặc chất béo mà do cách thức chăn nuôi động vật. Tiêu thụ vừa phải động vật ăn cỏ tự nhiên không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe nào. Protein động vật tự nhiên tốt cho sức khỏe của chúng ta. Tuy nhiên, tiêu thụ động vật được nuôi bằng kháng sinh, hormone và các loại thức ăn khác nhau có thể gây hại cho cơ thể.
- Dầu thực vật: Dầu thực vật có hại cho sức khỏe hơn dầu động vật do quá trình chế biến kỹ càng hơn, làm tăng đáng kể nguy cơ viêm thành mạch máu.
3. Loại thực phẩm góp phần căng thẳng oxy hóa cần tránh
Căng thẳng oxy hóa xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều gốc tự do thông qua phản ứng oxy hóa. Những gốc tự do không ổn định gây tổn thương thành mạch bằng cách lấy điện tử từ các tế bào thành mạch máu. Thực phẩm chế biến kỹ là thủ phạm chính gây ra căng thẳng oxy hóa trong cơ thể.
Tỷ lệ thực phẩm siêu chế biến trong thực đơn ăn uống của chúng ta đang liên tục gia tăng. Những thực phẩm này gồm có nhiều sản phẩm khác nhau, từ bánh mì sản xuất hàng loạt, bữa ăn sẵn, thức ăn nhanh, thịt tái chế (như gà miếng và cá miếng), kẹo và món tráng miệng, thức ăn nhẹ mặn, ngũ cốc ăn sáng, mì ăn liền và súp, rau đóng hộp có phụ gia, trái cây sấy phủ đường, soda, và thức uống có đường.
Những thực phẩm siêu chế biến này thường chứa nhiều sulfite, cùng với các chất phụ gia lên men. Sulfite kích thích vi khuẩn làm giảm sulfate phát triển trong ruột, kích hoạt các phản ứng oxy hóa trong máu của cơ thể.
Một nghiên cứu được trình bày tại cuộc họp thường niên của Hiệp hội Tim mạch Âu Châu năm 2021 tiết lộ mối liên quan giữa tăng tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến và nguy cơ tăng bệnh tim mạch. Các nhà nghiên cứu đã theo dõi 2,020 người tham gia không có tiền sử bệnh tim mạch trong 10 năm. Kết quả cho thấy những người tiêu thụ trung bình 7.5, 13, và 18 phần thực phẩm siêu chế biến mỗi tuần có tỷ lệ bị bệnh tim mạch lần lượt là 8.1%, 12.2%, và 16.6%.
Một báo cáo nghiên cứu năm 2021 được công bố trong Tập san Advances in Nutrition gợi ý rằng phụ gia và chất ô nhiễm mới hình thành trong quá trình chế biến thực phẩm tăng nguy cơ bị bệnh tim mạch. Các cơ chế chính bao gồm thay đổi nồng độ lipid huyết thanh, thay đổi tương tác giữa vi khuẩn đường ruột và chủ-microbiota, viêm, căng thẳng oxy hóa, béo phì, rối loạn đường huyết (mức đường huyết bất thường), kháng insulin, và tăng huyết áp.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh
Tóm lại, điều chỉnh cách ăn uống là giải pháp quan trọng để phòng ngừa bệnh tim mạch hiệu quả. Trong các thực phẩm đã đề cập, những thực phẩm gây hại nhất là đường, tiếp theo là rượu, thực phẩm siêu chế biến, dầu thực vật chế biến quá mức, cuối cùng là thực phẩm chế biến xuất hiện dưới nhiều tên gọi khác nhau với lượng đường phụ gia và sulfite cao.
Thiên Vân biên dịch
Quý vị tham khảo chi tiết tại The Epoch Times.
