Truyền cảm hứng học mã Morse cho một cô bé

Tim Carter 

Tôi là một người rất may mắn. Cách đây vài năm, tôi được đề nghị làm một diễn viên tái hiện lịch sử ở nhà ga Ashland, tiểu bang New Hampshire. Hiện nay, nhà ga đó là một viện bảo tàng, và mỗi mùa hè rồi mùa thu, những diễn viên tái hiện khác cùng tôi phục vụ các du khách đến một chuyến du hành trong cỗ máy thời gian.

Tôi là nhân viên điện báo của nhà ga này, được trang bị đầy đủ vớ tay, áo vest đen có họa tiết paisley, cà vạt hình nơ có họa tiết màu xanh điện tử (electric-blue), và tấm che mặt. Người ta bảo tôi rằng bộ râu ria mép của tôi tạo nên một chi tiết hoàn thiện thú vị cho lớp mạng che mặt này.

Bạn không thể tin được rằng tôi [có cảm giác] nhỏ bé như thế nào khi ngồi cùng một chiếc bàn mà những điện báo viên đường sắt đích thực đã từng lắng nghe âm thanh điện tín và rồi truyền đi các câu trả lời trong gần 100 năm.

Nhà ga Ashland mở cửa vào năm 1849 và những người điều hành điện báo chuyên nghiệp đã giúp các chuyến xe lửa chạy an toàn bằng cách gửi đi và nhận lại những thông điệp tới/từ những nhà ga khác dọc theo các đường rầy.

Trạm dừng ở Ashland

Tuyến đường sắt ngắm phong cảnh hoạt động trên tuyến Đường sắt lịch sử Boston, Concord và Montreal, thực hiện các chuyến đi ngắm lá mùa thu dài năm tiếng vào cuối tuần từ cuối tháng Chín cho đến Ngày lễ Columbus vào tháng Mười. Chuyến đi khứ hồi này bắt nguồn từ Meredith, tiểu bang Hampshire, nhà ga ở phía nam của Ashland, tiểu bang New Hampshire.

Chuyến xe lửa khởi hành từ nhà ga Meredith vào khoảng 10 giờ 30 phút sáng hướng về phía Bắc tới Plymouth, tiểu bang New Hampshire. Chuyến xe đi qua nhà ga Ashland nhưng không dừng lại. Ngay khi xe lửa tới Plymouth, những hành khách xuống xe và dùng một bữa trưa tự chọn (buffet) thoải mái bên trong một nhà hàng ấm cúng.

Trong chuyến trở về Meredith, xe lửa dừng lại ở nhà ga Ashland. Những hành khách được khích lệ xuống xe để trò chuyện với những người phụ nữ trong các bộ váy phồng cỡ lớn lộng lẫy và nón bonnet cũng như tán gẫu với những người đàn ông và trẻ em trong trang phục của thời xưa. Họ cũng lang thang trong nhà ga được phục dựng để ngắm nhìn tất cả những kỷ vật đường sắt lôi cuốn lòng người.

Khi ở bên trong nhà ga, họ cũng muốn tôi gửi mã Morse hệt như các điện báo viên ngày xưa. Nếu tiếng trò chuyện của các hành khách không quá to, tín hiệu Morse của tôi vang cả ra bên ngoài cửa nhà ga đang mở ra sân ga.

Vào Chủ Nhật, ngày 25/09/2022, tôi đã diện trang phục chỉnh tề chờ đoàn xe lửa lướt vào ga Ashland trên những đường rầy sắt đã rỉ sét. Người lái xe lửa cho đoàn xe dừng nghỉ 20 phút tại ga Ashland ngay sau 2 giờ chiều. Ashland nằm ở khoảng giữa Plymouth và Meredith.

Cô bé Kaylee và mẹ của cô ấy

Chủ Nhật tuần trước không giống như bình thường vì tôi cảm thấy không có nhiều hành khách xuống xe lửa để vãn cảnh. Khi họ bước vào nhà ga, văn phòng điện báo viên nằm ngay bên phải, và hầu hết mọi người đều lịch sự và chỉ nghiêng đầu vào bên trong cánh cửa đang mở để nhìn xem nguồn gốc của những dấu chấm và dấu gạch ngang vang vọng khắp tòa nhà lịch sử này.

Tôi luôn nhìn ra ngoài cửa sổ để cố gắng tìm gặp bất kỳ đứa trẻ nào có thể tham gia chuyến đi. Khoảng sáu năm trước, khi thực hiện một buổi phát thanh radio nghiệp dư (ham radio) tại một sự kiện ở trường học theo mô hình STEM với người cố vấn về mã Morse của tôi Jim Cluett, W1PID, chúng tôi đã tình cờ phát hiện ra rằng các em nhỏ thích thú khi nghe tên của chúng được phát đi bằng mã Morse.

“Xin chào! Cháu tên gì?” Tôi hỏi. Đứng ở ngưỡng cửa với đôi mắt to gần bằng cặp kính ngoại cỡ là cô bé có mái tóc nâu dài. Nhịp điệu khi tôi gửi mã Morse hẳn đã thu hút cô bé giống như một bài hát của sinh vật siren dành cho một thủy thủ.

Cô bé đang mặc một chiếc áo nỉ có mũ trùm đầu ấm áp như khí trời mùa thu. Tôi đoán là cô bé này không quá 10 tuổi. Đứng bên cạnh là người mẹ của cô. 

“Cháu tên là Kaylee.”

“Cái tên đẹp quá! Cháu có muốn nghe tên của mình đọc như thế nào bằng tín hiệu Morse không? Cháu giúp bác đánh vần để bác phát tín hiệu cho đúng nhé.”

“Dạ được ạ! K A Y L E E – có hai chữ e,” cô bé nói với nụ cười tươi như đầu máy xe lửa xình xịch chạy không tải ngay trên đường rầy này.

Như thường lệ, cô bé Kaylee bị lôi cuốn vào nhà ga bởi âm thanh của mã Morse như cách tôi bị kéo vào căn bếp bởi mùi thơm nức của món súp rau tươi ngon do vợ tôi nấu.

Ánh mắt của cô bé Kaylee nhìn chăm chú vào bàn tay phải của tôi khi tôi gõ vào thanh đồng bằng chiếc phím thẳng Kent của mình. Cô bé làm tôi nhớ đến những con mèo nhà của chúng tôi khi chúng dồn một con chuột đang cố làm ổ trước một mùa đông dài ở tiểu bang New Hampshire.

Tiến bộ dần dần

Một số người lớn cũng thích nghe tên của họ bằng mã điện tín Morse. Ngay trước khi gửi từng ký tự, tôi cho họ biết nội dung tôi sắp gửi đi để họ có thể nghe thấy thanh âm của mỗi ký tự độc đáo như thế nào. Sau đó, tôi gửi chúng đi theo mức thời gian thực tế như thể tôi đang cập nhật một bức điện tín gửi tới một bạn hữu hoặc người thân ở một nhà ga xa xôi thông qua đường dây đồng kéo dài hàng dặm từng được treo bên cạnh những đường ray này.

Dưới đây là một bản dựng lại về những gì tôi đã nói với cô bé Kaylee:

W3ATB · Cô bé Kaylee tại nhà ga đường sắt Ashland tiểu bang New Hampshire 

Ngay khi tôi ngừng gửi tín hiệu, khuôn mặt của cô bé khiến tôi nhớ đến những đứa con của mình vào buổi sáng của Lễ Giáng Sinh. Cả nhà ga bừng sáng lên với niềm hạnh phúc của bé Kaylee. Mẹ của cô bé cũng đang sáng rực như đống than trong một buồng đốt của đầu máy hơi nước.

“Ôi Chúa ơi, thật tuyệt vời! Cảm ơn bác vì đã làm điều đó.” Cô bé Kaylee đã bắt đầu đặt những câu hỏi nhanh hơn cả tia nước bắn ra từ một vòi cứu hỏa. Tôi trả lời từng câu hỏi và chia sẻ rằng chỉ mất chưa đầy một tháng cô bé sẽ có thể dễ dàng học thuộc [tín hiệu] cả bảng chữ cái.

“Kaylee, cháu thử gửi một số ký tự xem sao?”

“Cháu có thể làm được ạ?”

“Tất nhiên là được rồi!”

Sau đó tôi yêu cầu cô bé gửi một chữ K và một chữ A, vì cả hai chữ cái này là những ký tự khá đơn giản bằng mã Morse. Cô bé muốn tiếp tục ấn phím thẳng như thể đó là chiếc chuông cửa vậy, vì thế tôi phải chỉ cho cô bé cách giữ phím thẳng bằng hai ngón tay và ngón cái.

Một lúc sau, người điều khiển xe lửa, người cố vấn mã Morse của tôi, cậu Jim, gọi “Xin mời tất cả mọi người lên xe!” Ông ấy đã ở ngoài sân ga, và đã đến lúc xe lửa khởi hành quay lại Meredith.

Mẹ của cô bé Kaylee xin chụp một bức ảnh cho Kaylee và tôi, chúng tôi nói lời tạm biệt, và cả hai người rời đi sau cánh cửa.

‘Cháu muốn gửi tên của bác’

Một lúc sau, cô bé Kaylee quay trở lại văn phòng điện tín viên.

“Cháu muốn gửi tên của bác! Bác có thể chỉ cho cháu làm như thế nào được không ạ?”

Các bạn có thể tưởng tượng sự ngạc nhiên của tôi khi nhìn thấy cô bé. Tôi ngước lên và thấy cậu Jim đứng ngay bên ngoài cửa văn phòng cùng một nụ cười hóm hỉnh trên khuôn mặt cậu. Cậu ấy sẽ không cho xe lửa chạy cho tới khi điều kỳ diệu xảy ra.

Trong trường hợp bạn không biết, một kỹ sư đường sắt sẽ không thể di chuyển một đoàn xe lửa cho đến khi người điều khiển ra hiệu lệnh. Nụ cười toe toét của cậu Jim đã ra tín hiệu cho tôi rằng tôi có thể vừa đào tạo được một nhân viên tín hiệu trẻ tuổi mới kế cận.

“Được thôi, tên của bác rất dễ. Đó là T I M. Đó chỉ là một dấu gạch ngang, hai dấu chấm, và hai dấu gạch ngang. Cháu hãy nhắm mắt lại và lắng nghe thật kỹ. Nhớ là, mã Morse là dùng đôi tai. Cháu học mã Morse như cách mẹ cháu dạy cháu nói. Cháu chỉ nghe những âm thanh riêng biệt.”

Tôi nhìn vào mặt cô bé để chắc chắn mắt cô bé nhắm chặt và nói, “Bác sẽ gửi tên bác chậm rãi ba lần. Cháu hãy tập trung vào khoảng cách và chú tâm vào mỗi ký tự.”

Cô bé Kaylee làm chính xác như tôi yêu cầu. Bây giờ đến lượt cô bé. Cô bé chọn đúng nút bàn phím Kent và bắt đầu ấn những tín hiệu đầu tiên lên thanh đồng.

Lần đầu tiên cô bé thử, vẫn có chút bất cẩn. Nhưng lần thứ hai thì hoàn hảo.

“Cháu làm rất tốt, Kaylee! Thật xuất sắc! Cháu sẽ làm điều này rất giỏi đấy!”

Khuôn mặt của Kaylee đã nói lên tất cả và cô bé lao vọt ra cửa, vượt qua cậu Jim, nhảy tót lên xe lửa. Tôi tự cười với bản thân vì tôi chắc chắn rằng một chuyên viên đánh Mã Morse mới vừa xuất hiện.

Tôi bước ra sân ga vẫy tay chào cô bé khi đoàn xe chuyển bánh và cô bé nhoài người ra ngoài cửa sổ đang mở, đập tay với tôi.

Điểm nổi bật của chuyến đi 

Ngày hôm sau, cậu Jim gọi điện thoại báo tin cho tôi:

“Khi tôi đang đi xuống lối đi của xe lửa, mẹ của cô bé đã ngăn tôi lại. Cô ấy nói với tôi rằng phần trình diễn điện tín Morse của ông là điểm nổi bật của toàn bộ chuyến đi cuối tuần này. Trên thực tế, trong khi họ vẫn còn trên chuyến xe, mẹ của Kaylee đã lên Amazon và tìm mua một bộ dụng cụ đánh mã Morse rẻ tiền để bé Kaylee có thể bắt đầu luyện tập.”

Tôi không biết rằng sự việc sẽ tuyệt vời đến mức này. Có thể khoảnh khắc ở nhà ga Ashland có lẽ khắc sâu vào tâm trí bốn người chúng tôi cho đến cuối đời.

Tôi hy vọng rằng tôi sẽ nhận được tin tức từ Kaylee hoặc từ mẹ của cô bé vào một ngày nào đó. Tôi đã đưa cho mẹ cô bé một trong những tấm danh thiếp của tôi, vì vậy chúng ta hãy chờ xem chuyện gì sẽ xảy ra.

Thời gian ở bên cô bé Kaylee cũng là điều kỳ diệu đối với tôi. Tôi trở về nhà và rất vui về điều đó, tôi đã kể toàn bộ câu chuyện với vợ tôi, Kathy. Là một người mẹ, vợ tôi hiểu ngay. Kathy không có hứng thú với mã Morse, nhưng cô ấy luôn muốn đem niềm vui đến cho những đứa trẻ.

Bài viết nguyên gốc được đăng tải trên trang blog W3ATB 

Ông Tim Carter là người sáng lập AsktheBuilder.com. Ông là một người vận hành vô tuyến nghiệp dư và yêu thích gửi mã Morse khi ngồi tại bàn của điện báo viên thực sự. Ông Carter sống ở trung tâm tiểu bang New Hampshire cùng vợ, bà Kathy, và chú chó Willow của họ.