Nghệ sĩ vĩ cầm Charlie Siem: Con đường đạt đến sự điêu luyện

“Cuộc sống là một hành trình, không phải là đích đến.”

“Câu nói tuyệt vời đó có thể là một cái cớ, giúp bạn tránh được việc phải cố gắng thoát ra khỏi những khoảnh khắc tồi tệ,” nghệ sĩ vĩ cầm Charlie Siem cho biết. 

Anh Charlie Siem là một nghệ sĩ vĩ cầm người Anh 34 tuổi đầy tài năng. Từ khi còn nhỏ, mẹ của anh thường chơi các bản concerto dành cho violin của Beethoven mà bà nghe được từ các băng cassette. Những giai điệu đơn giản đó đã khiến cậu bé 3 tuổi mê mẩn đến nỗi cậu chọn chơi violin, loại nhạc cụ có kích thước to bằng cậu khi ấy. 12 năm sau, ở tuổi 15, anh Siem đã có buổi biểu diễn chuyên nghiệp đầu tiên. Và sau gần 20 năm, anh đã chơi trong những dàn nhạc cùng với những nhạc trưởng giỏi nhất thế giới, như Dàn nhạc Giao hưởng London, Dàn nhạc Giao hưởng Quốc gia Cộng Hòa Séc; làm việc cùng nhạc trưởng Charles Dutoit, Ngài Roger Norrington và rất nhiều người khác.

Cuộc sống của Siem rất kỷ luật, chế độ luyện tập cũng rất khắc nghiệt – một cuộc sống cống hiến cho âm nhạc. Thủa nhỏ, anh luyện tập 4 giờ mỗi ngày; hiện tại anh vẫn thường xuyên luyện tập từ 2–3 giờ mỗi ngày. Trong suốt 30 năm, anh có rất ít ngày nghỉ. Tuy vậy, Siem nhìn cuộc đời mình theo một cách khác.  

Anh nói: “Không phải tôi nghĩ rằng mình sẽ từ bỏ tất cả những thứ khác. Tôi luôn nghĩ rằng tôi đạt được điều gì đó bằng cách tập trung vào một thứ; đó là cây vĩ cầm. Tôi cảm thấy may mắn khi biết mình muốn làm gì và có thể tận tâm với điều đó.”

Gian nan và huy hoàng

Anh Siem tin rằng trong xã hội ngày nay, người ta thường tấn công sự xuất sắc.  Anh nói: “Mọi người đều nói rằng không nên quá căng thẳng hoặc cạnh tranh. Bạn nên biết chấp nhận và yêu bản thân mình như bạn vốn có. Tôi nghĩ chúng ta đều biết điều đó là chưa đủ. Chẳng ai trong chúng ta cảm thấy tốt bằng cách chấp nhận mọi thứ như chúng vốn có.” 

Anh giải thích rằng cuộc sống chắc chắn sẽ ném cho bạn những khó khăn và trở ngại. 

“Sự thăng hoa chỉ có ý nghĩa khi chúng ta đã trải qua sự gian nan. Chúng ta chỉ có thể vượt qua được sự gian nan khi có hy vọng và khả năng thành công vào một thời điểm sau đó.” 

Mặc dù tiêu chuẩn trong hành trình âm nhạc của anh sẽ thay đổi, nhưng nỗ lực và đam mê thì không bao giờ thay đổi. 

“Bạn phải bỏ công sức 100% vào mỗi cấp độ. Bạn không thể bước sang cấp độ tiếp theo cho đến khi bạn thành thục những gì bạn đang làm bây giờ,” anh nói. Nếu không toàn tâm toàn ý ở cấp độ đó, “chúng ta sẽ cảm thấy trống rỗng khi bắt đầu chuyển sang một cấp độ khác.” 

Bị cách ly trong “tổ kén”

Với lịch biểu diễn khoảng 50 buổi hòa nhạc mỗi năm, anh đã luôn ở trạng thái luyện tập bất tận cho buổi biểu diễn tiếp theo. Nhưng thời gian cách ly đã thử thách lòng nhiệt thành của Siem; hiện không có buổi biểu diễn nào được lên kế hoạch. Trước tình cảnh này, anh Siem có 2 lựa chọn: tạm ngừng hoặc tiếp tục chìm đắm trong âm nhạc. 

“Khi bạn bị cô lập trong tổ kén, đó chỉ là thế giới hiện thực nhỏ nhoi của riêng bạn… Đã có lúc tôi cũng lạc lối trong khoảng trống đó,” anh nói. Thỉnh thoảng, anh cũng nghỉ tập luyện – điều hiếm thấy trong ba thập kỷ vừa qua. “Tôi nghĩ, tạm dừng ôm cây đàn và dành thời gian kết nối với chính bản thân; điều đó cũng tốt cho tôi.” 

Thực tế là anh đã dành một số ngày không luyện tập để khám phá mình đang ở đâu trong cuộc sống, trong sự nghiệp, và cần hướng tới đâu. Nở một nụ cười, anh thừa nhận chưa có câu trả lời rõ ràng cho những suy tư đó lúc này. 

Anh Siem nói: “Không đi lưu diễn nhiều, dường như bạn sẽ càng giỏi hơn, bởi có thể dành thời gian tập trung vào việc trau dồi, cải thiện kỹ thuật, và có nhiều thời gian hơn để xem lại những tiết mục đã biểu diễn trước đó. Việc đắm chìm hoàn toàn vào âm nhạc… đã khiến tôi đặt câu hỏi về cách truyền tải âm nhạc và đó là điều mà tôi đang cố gắng biểu đạt.” 

Sau khi tập thể dục buổi sáng và ăn sáng, anh Siem ghi hình buổi tập luyện violin bằng điện thoại.

“Tôi tự coi bản thân là học trò của chính mình. Quay video chắc chắn là một công cụ hữu ích mà tôi sử dụng nhiều hơn bao giờ hết trong thời kỳ này,” anh nói.

Ví dụ, khi xem lại cảnh quay, Siem kiểm tra vị trí đặt ngón tay và cây vĩ. Anh nhận thấy những thói quen xấu của mình và sửa chữa những điểm thiếu chính xác từng chút một. 

Anh thấy mình chưa thể tạo ra sự “rung động trong từng nốt nhạc”. Anh nói: “Đã có sự sụt giảm chất lượng âm thanh trong khi trước đó tôi nghĩ mình đã duy trì được nó.”

Để tiếp tục nâng cao kỹ thuật, Siem dành thời gian luyện tập các kỹ thuật chạy gam Paganini, arpeggio (hợp âm rải) và caprice (tốc độ nhanh, tự do về mặt cấu trúc). Anh ấy tin rằng Niccolò Paganini là cha đẻ của violin, tác giả đã đưa 24 bản caprice trở thành nghệ thuật biểu diễn độc tấu mới dành cho violin.

Trên tài khoản Instagram của Siem, các ngón tay của anh ấy có lúc di chuyển nhanh đến mức chúng dường như lơ lửng trên cổ tay và không thực sự chạm đến dây đàn.

Những cảnh giới mới

Nhà soạn nhạc J.S. Bach đã viết 6 bản độc tấu cho cello và 6 bản sonata và partit cho violin, tác phẩm mà Siem mô tả giống như Kinh Thánh cho những người chơi đàn dây.

“Biểu diễn độc tấu, bạn không cần dàn nhạc hoặc người chơi cùng như piano chẳng hạn. Bạn chỉ có một mình,” anh nói.

Âm nhạc của Bach đặt ra nhiều thách thức cho người chơi với các giai điệu và giọng khác nhau trong từng chương và rồi quay trở lại xuyên suốt trong tác phẩm. Nghiên cứu sâu sắc của Siem về việc luyện tập hàng ngày đã giúp anh thể hiện được tinh thần âm nhạc của Bach. 

“Tôi cảm thấy như mình đang diễn đạt sự liền mạch, có cấu trúc liên kết phần mở đầu và phần giữa, và kết thúc câu chuyện bằng một câu nhạc. Tuy nhiên, khi tôi nghe từ xa, tôi nhận ra mình thực sự đã không truyền tải được hết và có những lỗ hổng trong cách biểu đạt,” anh nói.

Sau khi làm mượt những khoảng trống này thì sự kết nối của Siem với âm nhạc trở nên “biến đổi, như tới một thế giới khác, hay hoàn toàn siêu xuất”. Các tác phẩm của Bach cho anh “chạm đến một cảnh giới khác”.

Âm nhạc của Bach thể hiện điểm khởi đầu, triết lý và đạo đức một cách rất độc đáo. Trí tuệ của ông mang trọn hành trình của một nhà soạn nhạc vượt xa khỏi sự giải trí tầm thường. 

Bach nói: “Tôi đã làm việc chăm chỉ. Bất cứ ai làm việc chăm chỉ như tôi đều có thể đạt được kết quả tương tự. Mục đích và lý do cuối cùng của âm nhạc không gì khác ngoài việc… đem lại sự thuần tịnh cho tâm hồn.”

Siem có thể đồng ý với quan điểm này của Bach. Trên tất cả, Siem khao khát được chia sẻ lại mối liên hệ tâm linh sâu sắc đó với khán giả.

Anh nói: “Khi trở lại sân khấu, tôi mong chờ được tái hiện lại điều kỳ diệu đó. Trải qua quãng thời gian nghỉ ngơi, tôi thực sự trân quý những gì mình đã làm. Tôi đã chắt chiu từng giọt giá trị nhỏ nhoi và nếm được vị ngọt từ những trải nghiệm vừa qua.”