Nga ‘rất có thể’ sẽ vỡ nợ khi áp lực quốc tế leo thang
Nhiều tổ chức và nhà phân tích cho biết khả năng Nga không trả được nợ ngoại quốc ngày càng tăng khi cuộc chiến ở Ukraine kéo dài.
Với việc cộng đồng quốc tế đang gây áp lực lên Moscow vì cuộc xâm lược Ukraine, nền kinh tế của quốc gia này đang trên đà suy thoái ở mức hai con số, khiến Điện Kremlin liên tục áp dụng các biện pháp đặc biệt để giảm bớt những tác động từ suy thoái kinh tế.
Trong tháng Ba, chính phủ Nga có hơn 700 triệu USD trái phiếu đến kỳ hạn thanh toán. Bất chấp kho dự trữ trị giá 630 tỷ USD, việc bị áp đặt hàng loạt các lệnh trừng phạt và hạn chế đang đóng băng nhiều tài sản của nước này và có thể ảnh hưởng đến khả năng thanh toán của Moscow.
Hôm 01/03, ngân hàng Trung ương Nga thông báo sẽ tạm thời cấm thanh toán lãi trái phiếu cho các chủ sở hữu ngoại quốc của trái phiếu đồng ruble, còn được gọi là OFZ.
Trong một email mà Bloomberg thu thập được, các quan chức đã gửi hướng dẫn tới các cơ quan lưu ký rằng việc bán chứng khoán nội địa của người ngoại quốc sẽ bị đình chỉ. Điều này có thể khiến các nhà đầu tư ngoại quốc phải nắm giữ khoản nợ khoảng 29 tỷ USD nhưng lại không thể thu được lợi tức từ việc nắm giữ đó.
Tổ chức này viết: “Các tổ chức phát hành có quyền đưa ra quyết định về việc trả cổ tức và thực hiện các khoản thanh toán khác đối với chứng khoán và chuyển chúng vào hệ thống kế toán. Tuy nhiên, các khoản thanh toán sẽ không được thực hiện bởi cơ quan lưu ký cho các khách hàng ngoại quốc. Điều này cũng áp dụng cho OFZ.”
Ngân hàng trung ương không làm rõ lệnh cấm sẽ có hiệu lực trong bao lâu.
Trung tâm Lưu ký Thanh toán Quốc gia (NSD), Clearstream và Euroclear sẽ giới hạn các lựa chọn thanh toán đối với chứng khoán Nga cho các doanh nghiệp và nhà đầu tư ngoại quốc, tuân thủ sắc lệnh của ngân hàng. Trong khi ngân hàng trung ương lưu ý rằng bước đi này nhằm hỗ trợ thị trường trong nước, các chuyên gia tài chính lại cho rằng đây là sự vỡ nợ kỹ thuật đối với các khoản thanh toán lãi và kỳ hạn sắp tới.
Ngày quan trọng đầu tiên là 16/03, là ngày thanh toán lãi trái phiếu được ấn định. Nhưng các công cụ này được gian gia hạn 30 ngày, nên thời hạn chính thức vỡ nợ lui đến ngày 15/04. Ngày 04/04 là lần thanh toán gốc đầu tiên của trái phiếu trị giá 2 tỷ USD đáo hạn.
Nga đã thanh toán thành công một khoản lãi trái phiếu bằng đồng ruble hôm 02/03. Tuy nhiên, vấn đề chính đối với các chủ sở hữu ngoại quốc, chẳng hạn như BlackRock và The Vanguard Group, là việc tiếp cận tiền mặt sau lệnh cấm chuyển khoản cho các nhà đầu tư ngoại quốc.
Các ước tính còn cho thấy rằng các hợp đồng hoán đổi rủi ro tín dụng (CDS) trị giá gần 6 tỷ USD mà các chủ trái phiếu đã mua dưới dạng cấu trúc bảo hiểm sẽ yêu cầu được khoản thanh toán.
JPMorgan Chase lưu ý khách hàng rằng: “Việc Hoa Kỳ trừng phạt các tổ chức chính phủ Nga, các biện pháp trả đũa hạn chế thanh toán ra ngoại quốc trong nội địa Nga, và sự gián đoạn của chuỗi thanh toán là những trở ngại lớn đối với Nga trong việc thanh toán trái phiếu ở ngoại quốc. Các biện pháp trừng phạt đã làm tăng đáng kể khả năng chính phủ Nga vỡ nợ trái phiếu bằng ngoại tệ mạnh.”
Điều này sẽ buộc Fitch và Moody’s, các cơ quan xếp hạng tín dụng hàng đầu, phải hạ điểm xếp hạng tín nhiệm đầu tư của Moscow.
Moody’s Investors Service cho biết trong một tuyên bố: “Quyết tâm của các chính phủ phương Tây loại Nga khỏi hệ thống tài chính quốc tế, kết hợp với việc chính phủ Nga có thể ít sẵn sàng hơn trong việc trả nợ đúng hạn và đầy đủ, làm tăng khả năng xảy ra các hệ quả về tín dụng hơn đối với các chủ sở hữu ngoại quốc của Chứng khoán nợ của Nga.”
Trong một báo cáo riêng biệt, Viện Tài chính Quốc tế (IIF), một hiệp hội của ngành dịch vụ tài chính toàn cầu, cho biết một nửa dự trữ ngoại hối tại ngân hàng trung ương nằm ở các quốc gia đã bị phong tỏa.
Các quan chức lưu ý rằng Nga sẽ ưu tiên thanh toán cho những người tiết kiệm trong nước hơn các nhà đầu tư ngoại quốc. Bà Elina Ribakova, phó trưởng kinh tế của IIF, tuyên bố rằng một vụ vỡ nợ ngoại quốc là “rất có thể xảy ra”, nhưng quy mô nhỏ của các khoản đầu tư ngoại quốc sẽ hạn chế thiệt hại tài chính.
Số liệu của Dịch vụ Dữ liệu ICE cho thấy CDS bảo hiểm 10 triệu USD trái phiếu chính phủ trong 5 năm được báo giá khoảng 4 triệu USD trả trước và 100,000 USD mỗi năm. Điều này báo hiệu khả năng vỡ nợ là 56%.
Các nhà phân tích của CreditSights viết trong một ghi chú: “Nếu các biện pháp trừng phạt khắc nghiệt hơn được thực hiện nhằm cấm nắm giữ tất cả các khoản nợ công hiện có của Nga; điều này có thể có tác động đáng kể đến khả năng thị trường CDS tổ chức đấu giá hoặc thanh toán trong trường hợp có bất kỳ sự kiện tín dụng nào kích hoạt.”
Đồng thời, IIF lưu ý rằng Moscow sở hữu một loạt các công cụ để giảm bớt sự biến động của thị trường. Chiến lược đáng chú ý nhất có thể là tăng lãi suất một lần nữa, bơm thêm thanh khoản cho các ngân hàng, và giảm dòng vốn. Nga cũng có thể thiết lập các ngày nghỉ ngân hàng để tránh tình trạng rút tiền ồ ạt trong thời kỳ hỗn loạn.
Trong tuần lễ từ ngày 28/02 đến 06/03, ngân hàng trung ương đã thông qua việc tăng 10.5% đối với lãi suất chuẩn, nâng lãi suất lên mức 20%.
Capital Economics cũng đưa ra báo động vỡ nợ hôm 02/03, giải thích rằng việc đó sẽ ảnh hưởng chủ yếu đến các nhà đầu tư quốc tế, những người nắm giữ 20 tỷ USD nợ chính phủ bằng đồng USD và đồng ruble. Nhưng một hành động như vậy sẽ làm tổn hại vĩnh viễn danh tiếng của Nga trên thị trường tài chính toàn cầu.
Ông William Jackson, trưởng nhóm kinh tế thị trường mới nổi tại Capital Economics, cho biết: “Khả năng chính phủ và các công ty không thể hoặc không sẵn sàng trả nợ nước ngoài (bên cạnh những khoản nợ đã bị ảnh hưởng) đã tăng lên đáng kể. Trong khi sự chú ý đang tập trung vào nợ công, một điểm mấu chốt là cho đến nay, các khoản nợ ngoại quốc lớn nhất ở Nga thuộc về khu vực doanh nghiệp.”
Trái phiếu kho bạc OFZ kỳ hạn 10 năm đã tăng lên mức cao nhất trong bảy năm là gần 13%. Nhưng thị trường trái phiếu đang có khối lượng giao dịch nhỏ trong bối cảnh hoạt động của Sở giao dịch Moscow bị đình chỉ. 7 tỷ USD trái phiếu của Nga đáo hạn vào tháng 06/2047 đã giảm xuống dưới 68 cent.