Khám phá khảo cổ mới: Công bố bức bích họa tinh xảo ở Pompeii

Ngô Thụy Xương 

Vào ngày 24/08 năm 79, thành phố La Mã cổ đại Pompeii bị phá hủy bởi một vụ phun trào núi lửa và đã đi vào lịch sử. Gần đây, một bức bích họa với chủ đề thần thoại Hy Lạp cổ đại đã được trưng bày tại Công viên khảo cổ Pompeii. Màu sắc tươi đẹp trong bức tranh cách đây 2,000 năm khiến người ta phải kinh ngạc.

Bức bích họa này được phát hiện tại khu vực House of Leda ở Pompeii, Ý. Khu vực này nổi tiếng với rất nhiều bức bích họa phức tạp, chủ đề gồm cả thần thoại Hy Lạp và khung cảnh cuộc sống vào thời điểm đó. Mặc dù trong quá khứ người ta đã có thể nhìn thấy màu sắc tươi sáng trong những bức bích họa được khai quật, nhưng đa số các bức bích họa đã bị mờ hoặc thậm chí bị lốm đốm nghiêm trọng theo thời gian.

Tuy góc trên bên phải của bức bích họa mới được trưng bày này đã bị hư hỏng, ở phần trung tâm cũng có hai vết nứt rõ ràng, nhưng tình trạng bảo quản tổng thể vẫn tốt hơn hầu hết những bức bích họa khác. Thông qua bức tranh, người ta có thể thấy được kỹ xảo vẽ tranh và cách sử dụng chất màu của tác giả. Tất cả đều có giá trị nghệ thuật cao.

Chủ đề của bức tranh bắt nguồn từ thần thoại Hy Lạp cổ đại: Vua Athamas và nữ á thần Nephele đã sinh hạ một cặp song sinh. Nhưng người mẹ kế độc ác Ino rất ghét hai người con này. Bà nói dối người dân địa phương rằng chỉ cần sát hại cặp song sinh thì mùa màng sẽ được bội thu. Khi nữ á thần Nephele biết điều này, nàng đã phái một con cừu đực biết bay màu vàng kim đến cứu con mình.

Tuy nhiên, trên đường đi, người em gái Helle từ trên thân cừu bị rơi xuống biển. Người anh Phrixus cố gắng kéo em gái lên nhưng không thành công. Cuối cùng, Helle đã tử nạn ở eo biển giữa Âu Châu và Á Châu. Sau đó, eo biển này đã được đặt tên là “Hellespont” theo tên cô. Ngày nay nó được gọi là “Eo biển Dardanellia”.

Nơi triển lãm bức bích họa mới được phát hiện là Công viên khảo cổ Pompeii do chính phủ Ý tài trợ. Đây là nơi giám sát di chỉ và các cuộc khai quật đang diễn ra. Các cuộc khai quật tại ‘ngôi nhà của Leda’ bắt đầu vào thế kỷ 18 và được khởi động lại vào năm 2018, với mục đích xây dựng lại sơ đồ bình diện hoàn chỉnh của di chỉ này.

Về tính nghệ thuật của bức bích họa này, tiến sĩ Sophie Hay, một nhà khảo cổ học người Anh làm việc tại Công viên khảo cổ Pompeii, nói với tờ Daily Mail của Anh rằng đây là một khám phá “kỳ diệu”. “Niềm vinh dự và niềm vui khi được chứng kiến bức bích họa rực rỡ sắc màu như vậy ở Pompeii sẽ không bao giờ phai nhạt.”

Ông Gabriel Zuchtriegel, giám đốc Công viên khảo cổ Pompeii, rất ngạc nhiên trước vẻ đẹp của bức bích họa và mức độ chi tiết được bảo tồn qua hàng ngàn năm của nó. Ông cho biết, các kế hoạch hiện đang được tiến hành để công bố kho báu mới được phát hiện này cho công chúng. Việc này nhằm giúp mọi người có cái nhìn thoáng qua về trình độ nghệ thuật của 2,000 năm trước, đồng thời nâng cao hiểu biết của mọi người về nghệ thuật La Mã, và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo vệ các di chỉ lịch sử như vậy.

Cuộc sống trước đây ở thành cổ Pompeii

Pompeii được thành lập vào khoảng năm 600 trước Công nguyên. Lúc bấy giờ, nơi đây chỉ là một làng chài nhỏ dưới chân núi Vesuvius. Phải đến năm 89 trước Công nguyên, nó mới chính thức thuộc về Đế chế La Mã. Sau đó không lâu, Pompeii đã phát triển thành thành phố lớn thứ hai ở La Mã cổ đại.

Khí hậu và điều kiện tự nhiên dồi dào của vùng này đã thu hút rất nhiều người giàu có đến Pompeii kiến tạo hoa viên, biệt thự, và phát triển các khu vui chơi giải trí. Chẳng bao lâu, Pompeii đã trở thành thành phố hoa lệ nổi tiếng gần xa.

Từ những di tích được khai quật, người ta thấy rằng Pompeii có hệ thống thoát nước và cơ sở công cộng hoàn thiện nhất vào thời điểm đó, bao gồm nhà tắm công cộng, đấu trường La Mã, nhà hát lộ thiên, nhà hàng, quán bar, nhà thổ và các cửa hàng. Đồng thời, các nhà khảo cổ còn khai quật được ở đây các loại gia vị, đá quý, lụa Trung Hoa, rượu hảo hạng, hòm bảo hiểm bằng đồng cao cấp, và các hiện vật khác.

Người ta cũng phát hiện ra một lượng lớn các đồ vật khiêu dâm, kể cả biểu hiện đồng tính luyến ái và gian dâm tập thể, cùng với những bức bích họa báng bổ Thần linh… Tất cả đều cho thấy đạo đức của con người đã sa sút đến mức nào vào thời điểm đó.

Đầu tháng Hai năm 62, Pompeii đã phải hứng chịu một trận động đất rất mạnh, rất nhiều công trình kiến trúc bị sập. Tuy nhiên, trong quá trình tái thiết, người ta vẫn coi trọng những sắc tình hưởng lạc như bãi tắm cùng kỹ viện khiêu dâm. Những người giàu có và doanh nhân vẫn chú trọng đến tiền bạc, bởi vì con người thời đó tôn sùng những quan niệm bất hảo như tình dục và hưởng lạc nhất thời, v.v.

Vào năm 79, trải qua mấy trận động đất, núi lửa Vesuvius trên bờ biển phía tây nước Ý đã phun trào, phá hủy các khu định cư Pompeii thịnh vượng của Đế quốc La mã cổ đại phồn vinh như Herculaneum, Torre Annunziata và Stabiae. Núi Vesuvius là ngọn núi lửa còn hoạt động duy nhất ở lục địa Âu Châu, được công nhận là một trong những ngọn núi lửa nguy hiểm nhất thế giới.

Pompeii thịnh vượng và giàu có, cùng các thành phố và khu vực xung quanh vào thời điểm đó đã phải hứng chịu sự phun trào của magma nhiệt độ cao. Luồng mạt vụn núi lửa cùng một lượng lớn tro núi lửa dẫn đến việc hàng chục ngàn người và những sinh mệnh khác trong thành phố và các thành phố xung quanh bị chôn vùi. Tất cả đều tử vong vì ngạt thở chỉ sau 15 phút.

Đương thời, một chính khách kiêm nhà thơ tên Pliny the Younger đã chứng kiến ​​thảm họa này từ xa và ghi chép lại. Ông viết rằng một cột khói “như một chiếc ô dù” đã bốc lên từ ngọn núi lửa, khiến các thị trấn xung quanh bỗng chốc trở nên tối đen như mực. Tuy nhiên, rất nhiều người không phát giác thấy những mảnh vụn núi lửa này đang ập đến. Đến khi phát hiện ra, họ mới cầm đuốc bỏ chạy thoát thân, khóc lóc và la hét, trong khi núi lửa tạo ra cơn mưa tro bụi và đá bọt kéo dài hàng giờ đồng hồ.