Điểm tín dụng xã hội đang xuất hiện tại Hoa Kỳ?

KEVIN STOCKLIN 

Khi công nghệ mới được phát triển để theo dõi hành vi của người dân và tạo ra các điểm tín dụng môi trường và xã hội, một số nhà lập pháp tiểu bang đang gióng lên hồi chuông cảnh báo rằng Hoa Kỳ có thể đang tiếp nối Trung Quốc trong việc áp đặt các xếp hạng hành vi đối với công dân của mình.

Trung Quốc đã làm từ năm 2014 để áp đặt một hệ thống tín dụng xã hội đối với người dân nước này nhằm giám sát, khen thưởng, và trừng phạt người dân tùy theo mức độ hành vi của họ tuân theo các yêu cầu của chính phủ. Trái ngược với Trung Quốc, chính phủ Hoa Kỳ bị hạn chế áp đặt các tiêu chí tín dụng xã hội đối với người Mỹ do truyền thống của họ về các quyền tự do theo Hiến Pháp và việc lập pháp theo đại diện dân cử.

Nhưng một số nhà phân tích cảnh báo rằng việc chấm điểm tín dụng xã hội có thể xuất hiện ở Mỹ, không phải thông qua các yêu cầu của chính phủ, mà thông qua khu vực tư nhân – chủ yếu là các ngân hàng, công ty bảo hiểm, và công ty công nghệ – và các nhà phân tích chỉ ra những dấu hiệu đáng ngại rằng chấm điểm tín dụng xã hội đã bắt đầu xảy ra.

Hôm 24/05, tại Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), ông J. Michael Evans, chủ tịch của công ty công nghệ Trung Quốc Alibaba, đã thông báo rằng công ty này đang phát triển một “thiết bị theo dõi dấu vết carbon cá nhân.” (carbon footprint: là tổng lượng phát thải khí nhà kính đến từ quá trình sản xuất, sử dụng và cuối vòng đời của một sản phẩm hoặc dịch vụ).

Ông Evans nói: “Thông qua công nghệ, chúng tôi đang phát triển một khả năng để người tiêu dùng đo dấu vết carbon của chính họ.” Chương trình này sẽ thu thập dữ liệu của các cá nhân về việc “họ đang đi du lịch ở đâu, họ đi du lịch như thế nào, họ đang ăn gì, họ đang tiêu dùng gì.” WEF tổ chức một sự kiện thường niên ở Thụy Sĩ gồm các nhà lãnh đạo chính phủ và các nhà lãnh đạo công ty quyền lực nhất thế giới, nơi những người tham dự thường đến bằng phi cơ riêng.

WEF cũng đã chào hàng các công ty như công ty công nghệ Doconomy, bên hợp tác với MasterCard đã phát triển một thẻ tín dụng có thể theo dõi dấu vết carbon trong tất cả các giao dịch mua sắm của quý vị, kể cả thực phẩm và du lịch, đồng thời cắt giảm chi tiêu của quý vị khi quý vị đạt đến một giới hạn khí thải cá nhân nhất định. Đối với những người không muốn mang theo điện thoại di động hoặc ví ở mọi nơi họ đến, một công ty có tên Walletmor đã phát triển một vi mạch bán dẫn, được cấy vào tay của quý vị, mang thông tin cá nhân của quý vị và có thể chỉ cần được vẫy qua một máy cảm biến để thực hiện các việc thanh toán.

Xếp hạng ESG cho cá nhân?

Hệ tư tưởng tiến bộ được gọi là “môi trường, xã hội, và quản trị” (ESG, environmental, social, and governance) bao gồm nhiều thứ khác nhau, từ biến đổi khí hậu đến công bằng xã hội.  Ngành tài chính bao gồm  quản trị tài sản của nhà hoạt động, các ngân hàng, các tổ chức xếp hạng, các đại lý ủy quyền, và các câu lạc bộ giới tinh hoa toàn cầu như Hành động Khí hậu 100+ (Climate Action 100+), Tuyên bố của các Nhà đầu tư Toàn cầu với các Chính phủ về Biến đổi Khí hậu, ​​Sáng kiến của các Nhà quản lý Tài sản Net Zero, và Liên minh Tài chính Glasgow vì Net Zero đã áp đặt các tiêu chí ESG lên các tập đoàn trong nhiều năm. Nói chung, các tổ chức này đã thành công trong việc thuyết phục các giám đốc điều hành doanh nghiệp thực hiện theo các tiêu chuẩn phía sau một nghị trình cánh tả.

Hồi tháng Ba, Standard & Poors, một trong những cơ quan xếp hạng tín dụng hàng đầu thế giới, đã thông báo rằng việc chấm điểm ESG sẽ được mở rộng ra ngoài việc xếp hạng công ty để giờ đây bao gồm cả việc xếp hạng các tiểu bang của Hoa Kỳ. Và hồi tháng 12/2021, FICO, tổ chức xếp hạng tín dụng tiêu dùng, đã dự đoán rằng điểm số ESG cá nhân sẽ sớm xuất hiện sau đó, khi tuyên bố rằng “một ví dụ sẽ là việc đưa dữ liệu xếp hạng năng lượng của tài sản vào việc định giá và ra quyết định về thế chấp”. Điểm FICO xác định khả năng vay nợ mua nhà, mua xe hơi, nợ ngân hàng, hoặc thẻ tín dụng của một người.

“Tôi nghĩ rằng rất có thể trong vòng hai năm tới, quý vị sẽ thấy các tổ chức tài chính bắt đầu sử dụng một số điểm tín dụng xã hội được cá nhân hóa để đưa ra các quyết định về những thứ như khả năng tiếp cận của quý vị với các khoản vay, lãi suất, hoặc liệu quý vị đủ điều kiện để được bảo hiểm,” ông Justin Haskins, giám đốc tại Viện Heartland, một tổ chức cố vấn thị trường tự do nói. “Tất cả các tín hiệu đang chỉ ra rằng tín dụng xã hội cá nhân sẽ sớm xảy ra.”

Ông Jonathan Williams, nhà kinh tế trưởng tại Hội đồng Trao đổi Lập pháp Hoa Kỳ, một tổ chức thành viên của các nhà lập pháp tiểu bang, cho biết: “Chúng ta nên rất biết ơn vì chính phủ của chúng ta không có quyền bắt buộc điều đó.” Nhưng sự kiểm soát cấp tiến đối với hệ thống tài chính có thể có nghĩa là “quyền tự do của người dân bị xói mòn mà không cần phải thông qua bất kỳ luật nào, cho dù đó là những công ty thực hiện một cách cực đoan về ESG hay điểm tín dụng cá nhân FICO.”

“Họ không thể thông qua Thỏa thuận Mới Xanh tại Quốc hội Hoa Kỳ,” Dân biểu tiểu bang New Hampshire JD Bernardy nói, “nhưng các ngân hàng chắc chắn có thể thực thi điều này. Trên thực tế, các ngân hàng, các công ty quản trị tài chính và các công ty bảo hiểm lớn đang quyết định việc chúng ta sẽ có thể sống thế nào. Họ đang trở thành các cơ quan lập pháp mới của chúng ta.” Ông Bernardy đã giới thiệu một dự luật ở tiểu bang New Hampshire để cấm các tổ chức tài chính sử dụng điểm tín dụng xã hội cá nhân.

Quyền kiểm soát của các ngân hàng

Quyền lực mà các ngân hàng có được đối với người dân đã được thể hiện hồi tháng Hai khi các ngân hàng Canada đóng băng tài khoản cá nhân của những người biểu tình và các nhà tài trợ huy động vốn cộng đồng của họ, ngay lập tức đóng băng tiền, tiết kiệm, và thu nhập của họ. Trong khi các công ty tài chính Hoa Kỳ chưa làm được điều gì trơ trẽn như vậy, thì các công ty này đã bắt đầu từ chối một cách có chọn lọc các dịch vụ ngân hàng và dịch vụ thanh toán cho các nhóm và các cá nhân mà họ xem là đáng chê trách về mặt chính trị.

Quỹ Di sản đưa tin cho hay Ngân hàng Chase đã đóng các tài khoản của cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump, Trung tướng Michael Flynn hồi năm 2021 vì “những lý do liên quan tới danh tiếng”, và Wells Fargo đã đưa ra một “quyết định kinh doanh” là loại bỏ ứng cử viên Thượng viện Lauren Witzke của Đảng Cộng Hòa. Năm 2019, PayPal tiết lộ rằng họ đang làm việc với Southern Policy Law Center (SPLC), một nhóm cánh tả, để xác định xem ai sẽ bị chặn sử dụng các dịch vụ thanh toán của họ.

Hồi tháng 11/2021, công ty con WePay của ngân hàng JPMorgan đã hủy bỏ các dịch vụ thanh toán cho một một sự kiện gây quỹ thuộc phái bảo tồn truyền thống. Đáp lại, Bộ trưởng Ngân khố tiểu bang Missouri Scott Fitzpatrick đã thông báo với ngân hàng rằng, tiểu bang của ông “sẽ không làm ăn với WePay chừng nào WePay tiếp tục phân biệt đối xử với các khách hàng dựa trên những quan điểm chính trị chủ đạo của họ.”

Hồi tháng Một, Bank of America, mặc dù không có thủ tục hợp lệ hoặc một lệnh nào, đã khai thác dữ liệu của hàng trăm tài khoản cá nhân để xem ai đã đến Hoa Thịnh Đốn hoặc mua súng vào khoảng thời gian xảy ra vụ xâm nhập Điện Capitol hôm 06/01/2021. Ngay sau đó, chính phủ Tổng thống (TT) Biden đã cố gắng bất thành trong việc buộc tất cả các ngân hàng báo cáo với IRS bất kỳ giao dịch nào có giá trị lớn hơn 600 USD. Dưới thời chính phủ cựu TT Obama, Tổng công ty Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang (FDIC) đã thực hiện một chương trình bất hợp pháp có tên là “Chiến dịch Án ngữ” (Operation Chokepoint), trong đó các ngân hàng bị ép buộc ngừng cho các nhà bán lẻ vũ khí vay, khi nói với các ngân hàng rằng những khoản cho vay như vậy sẽ bị các cơ quan quản lý xem là “rủi ro cao”.

Chính phủ TT Biden đang thực hiện việc thúc đẩy nghị trình ESG

Trong tuần đầu tiên cầm quyền, chính phủ TT Biden đã hủy bỏ một quy tắc do chính phủ cựu TT Trump ban hành; quy tắc này cấm các ngân hàng thực hiện phân biệt đối xử theo kiểu Án ngữ đối với các khách hàng trên các cơ sở ý thức hệ. Sự đảo ngược này hiện cung cấp sự bảo hộ về mặt pháp lý cho việc cho vay theo ý thức hệ, chẳng hạn như các ngân hàng giảm tín dụng cho các công ty nhiên liệu hóa thạch và chính sách của Citibank là họ sẽ không kinh doanh với các nhà sản xuất súng hoặc các nhà bán lẻ có quy mô nhỏ bán cho những người dưới 21 tuổi hoặc những người bán “các băng đạn có dung lượng lớn”, nghĩa là những băng đạn có sức chứa hơn 10 viên đạn. Trong khi Citibank tuyên bố rằng ngân hàng này không thực hiện “sứ mệnh ý thức hệ để loại bỏ thế giới súng đạn”, tuổi hợp pháp hiện nay của liên bang đối với súng trường và súng ngắn hiện là 18 và hầu hết súng ngắn và súng trường bán tự động đều đi kèm với băng đạn sản xuất theo tiêu chuẩn với hơn 10 viên đạn – thì chính sách của Citibank ngăn chặn một cách hữu hiệu hầu hết ngành công nghiệp súng nhận được dịch vụ của Citibank, bất kể mức độ tín nhiệm tín dụng của họ.

Chính phủ TT Biden đã có hành động tương tự với các liên minh tín dụng. Hồi tháng 03/2021, ông Todd Harper, chủ tịch của Hiệp hội Liên minh Tín dụng Quốc gia (NCUA), một cơ quan quản trị, tuyên bố rằng “lĩnh vực của thành viên của một liên minh tín dụng thường gắn liền với một doanh nghiệp như nhà máy lọc dầu hoặc một cộng đồng liên kết chặt chẽ với nông nghiệp… các hiệp hội tín dụng như vậy sẽ cần phải xem xét điều chỉnh các lĩnh vực của thành viên hoặc thay đổi danh mục cho vay” để giảm“ tác động của biến đổi khí hậu.” Tuyên bố này khiến Thống đốc tiểu bang North Dakota Doug Burgum phản đối rằng, mặc dù “chúng tôi đánh giá cao mối quan tâm của NCUA về biến đổi khí hậu”, nhưng nghị trình của cơ quan này có thể gây tổn hại cho các gia đình nông dân và các chủ trang trại, những người thường bị chỉ trích là phát thải carbon và có thể bị ngừng kinh doanh nếu họ không thể được tiếp cận với tín dụng.

Sự ủng hộ của chính phủ đối với ESG đã được thể hiện rõ ràng hơn qua thông báo của Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch hồi tháng Ba rằng tất cả các công ty niêm yết phải sớm gửi báo cáo đã được kiểm toán về lượng phát thải khí nhà kính và các rủi ro khí hậu của họ. Cục Dự trữ Liên bang gần đây đã tham gia Mạng lưới các Ngân hàng Trung ương và Giám sát toàn cầu về việc Xanh hóa Hệ thống Tài chính. Bộ Lao động đã đảo ngược một quy định của chính phủ cựu TT Trump cấm các nhà quản trị hưu trí tư nhân đầu tư tiền của những người về hưu theo các tiêu chí phi tài chính, trong đó có ESG. Và hồi tháng Năm, Bộ Tư pháp đã công bố rằng bộ này đã thành lập Văn phòng Công lý Môi trường “sẽ kết nối tất cả các cơ quan, các bộ phận, và các văn phòng của Bộ Tư pháp trong việc theo đuổi chung vì công lý môi trường.”

Nhiều người cho rằng, vì các công ty tư nhân, các ngân hàng và các công ty bảo hiểm được tự do theo đuổi các chính sách ESG và kinh doanh với bất kỳ ai mà họ chọn. Tuy nhiên, luật chống độc quyền của Hoa Kỳ cấm các công ty thông đồng để gây hại cho các công ty hoặc ngành công nghiệp khác, các bên thông đồng này có thể bao gồm các câu lạc bộ tài chính toàn cầu khác nhau có các thành viên đã ký cam kết cùng nhau hạn chế việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch

Tất cả các ngân hàng và công ty bảo hiểm lớn đã cam kết sử dụng quyền lực của họ để cắt giảm lượng khí thải carbon “không chỉ trong các doanh nghiệp của họ mà còn trên toàn bộ danh mục đầu tư của họ, bao gồm tất cả các quyết định cho vay,” ông Haskins nói. “Làm thế nào mà quý vị có thể giảm lượng khí thải CO2 trong toàn bộ danh mục đầu tư của mình nếu quý vị không biết rằng người đến ngân hàng của quý vị để vay nợ mua nhà có một ngôi nhà đang vận hành bằng khí đốt tự nhiên? Điều tương tự cũng đúng với bảo hiểm xe hơi vì các công ty bảo hiểm cũng đã cam kết như vậy.”

Các tiểu bang chống lại điểm tín dụng xã hội cá nhân

Với sự ủng hộ dành cho ESG ở cấp liên bang, việc bảo vệ quyền tự do dân sự của người Mỹ phụ thuộc vào các tiểu bang. Một số tiểu bang hiện đang làm luật để cấm điểm tín dụng xã hội cá nhân, trong đó có Arizona, Wyoming, New Hampshire, Minnesota, Kansas, và Louisiana. Và mặc dù Đạo luật Dân quyền năm 1964 cấm các công ty tư nhân phân biệt đối xử trên cơ sở “chủng tộc, sắc tộc, tôn giáo, giới tính hoặc nguồn gốc quốc gia”, nhưng ngành ngân hàng đã đấu tranh trong các cơ quan lập pháp của tiểu bang để bảo vệ khả năng phân biệt đối xử trên cơ sở của tiêu chí ESG.

“Sự phản đối mà tôi gặp phải là từ các nhà vận động hành lang, đặc biệt là Hiệp hội các Ngân hàng,” Dân biểu tiểu bang Kansas Michael Murphy nói với The Epoch Times. “Ý tưởng của họ là ‘quý vị không cần phải làm luật này; hành động phân biệt đối xử như thế không phải là một vấn đề.’ Tôi đã nói, “Nếu không phải là một vấn đề thì luật đó sẽ không làm tổn hại các vị.” Ông Murphy đã giới thiệu Dự luật 2664 của Hạ viện tiểu bang Kansas, “cấm các ngân hàng, các công ty tín thác, các liên minh tín dụng và các doanh nghiệp khác phân biệt đối xử dựa trên các tiêu chuẩn chủ quan hoặc tùy tiện nhất định,” bao gồm điểm tín dụng xã hội, đảng phái chính trị, tiêu chí ESG hoặc các bài đăng trên mạng xã hội. Những tổ chức vi phạm lần đầu sẽ bị phạt 50,000 USD; những tổ chức vi phạm lần thứ hai sẽ bị phạt 250,000 USD.

Dân biểu tiểu bang Minnesota Eric Lucero nói rằng “các ngân hàng và các tổ chức tài chính đang chống lại nỗ lực dừng việc chấm điểm ESG này của chúng ta dưới lý do cho rằng họ không muốn bị giới hạn trong bất kỳ thuật toán nào mà họ sử dụng để chấp thuận hay từ chối khả năng có tín dụng của ai đó.” Ông Lucero đã giới thiệu một dự luật hồi tháng Ba với các điều khoản tương tự như dự luật của tiểu bang Kansas.

Bà Bette Grande, một cựu dân biểu tiểu bang North Dakota, đã làm chứng tại các cơ quan lập pháp của tiểu bang này về luật chống phân biệt đối xử. Bà nói với The Epoch Times rằng, “Chúng tôi đã đến dự một phiên điều trần ở Wyoming, và có bốn nhà vận động hành lang ngân hàng hoàn toàn không ủng hộ chỉ vì đề xướng dự luật này được đưa ra,” và cho biết thêm rằng khi bà hỏi các nhà vận động hành lang ngân hàng này, “‘Tại sao lại phải phản đối thứ gì đó mà sẽ không xảy ra?’ Không có câu trả lời. Chỉ có sự im lặng đáng sợ.”

Cho đến nay trong khi 13 tiểu bang đã ban hành hoặc thông qua luật chống lại việc tiền lương hưu của tiểu bang được sử dụng để hỗ trợ các hoạt động tư tưởng như ESG, thì chưa có dự luật tiểu bang nào bảo vệ các cá nhân trước điểm tín dụng xã hội cá nhân được thông qua. Tuy nhiên, các nhà lập pháp đang hy vọng vào năm tới.

“Tất cả đều mới,” ông Murphy nói. “Chúng tôi đang nỗ lực cố gắng thu hút mọi người tham gia để khi phiên họp bắt đầu vào tháng Một, thì chúng tôi sẽ có thể có tiến triển.”

“Rào cản đầu tiên là điều này nghe giống như một thuyết âm mưu điên rồ,” ông Bernardy nói. Nhưng giá nhiên liệu tăng gần đây và tác động của chúng đối với các lĩnh vực khác, kể cả với nông nghiệp, đã đem đến cho nhiều người những ảnh hưởng của hệ tư tưởng ESG. Thêm vào đó là tuyên bố từ các tỷ phú tài chính như ông Larry Fink, Giám đốc điều hành của BlackRock, công ty quản trị tài sản lớn nhất thế giới, rằng “các hành vi sẽ phải thay đổi. Quý vị phải ép buộc các hành vi và tại BlackRock, chúng tôi đang ép buộc các hành vi.”

Việc các nhà tài chính thúc đẩy “các hành vi ép buộc” xảy ra sau một loạt các đợt phong tỏa liên quan đến đại dịch và các hành vi xâm phạm quyền tự do cá nhân khác. Dựa trên các tài liệu thu thập được thông qua Đạo luật Tự do Thông tin, có báo cáo nói rằng Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ đã theo dõi điện thoại di động của người Mỹ để theo dõi việc di chuyển và tuân thủ các đợt phong tỏa COVID-19. Các thành phố như Thành phố New York bắt buộc mọi người phải trình “giấy thông hành vaccine” để vào nhà hàng hoặc các không gian trong nhà khác. Tương tự, các quốc gia trong Liên minh Âu Châu đã cấp “Chứng chỉ COVID Điện tử” nhằm ban các đặc quyền đi lại, ăn uống, và giải trí cho các công dân đã được chích ngừa.

“Cánh tả cấp tiến, vốn tìm cách kiểm soát các cá nhân, đang thực hiện những sự ép buộc này cho mục tiêu lâu dài,” ông Lucero nói. “Đây không phải là thứ mà chúng ta có thể có trong một cuộc bầu cử rồi nghĩ rằng vấn đề đã được giải quyết. Cuộc chiến đang tiếp diễn và sự kiểm soát này đang tiếp tục leo thang.”

Bà Grande nói, cho dù đó là biến đổi khí hậu, dịch bệnh, hay công bằng xã hội, thì việc từ bỏ các quyền tự do cá nhân thường xảy ra sau một cuộc khủng hoảng và được xem là điều mà mọi người phải chấp nhận vì lợi ích của xã hội. “Tất cả chúng ta đều phải hành động vì lợi ích chung, vì vậy sắp có kiểu lợi ích chung mà theo đó chúng ta nên làm những gì họ đang làm ở Trung Quốc.”

“Lịch sử thế giới chứng minh rằng sự tự do đòi hỏi một nỗ lực không ngừng để đấu tranh cho nó,” ông Lucero nói. “Nếu mọi người bị phân tâm hoặc họ không sẵn sàng bảo tồn các quyền tự do đã được các thế hệ trước đấu tranh và trao cho họ, thì những quyền tự do đó sẽ tiếp tục bị xói mòn mất.”