Các phán quyết theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống của Tối cao Pháp viện

Matthew Vadum

Khối đa số gồm sáu thẩm phán theo phái bảo tồn truyền thống của Tối cao Pháp viện đã thể hiện quyền lực của mình trong nhiệm kỳ năm vừa kết thúc hôm 30/06 [nhiệm kỳ năm bắt đầu từ thứ Hai đầu tiên của tháng Mười đến cuối tháng Sáu].

Họ đã áp dụng quan điểm theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống hay ủng hộ chính phủ có quyền lực giới hạn trong một loạt các phán quyết được nhiều người quan tâm và theo dõi – liên quan đến Affirmative Action (hành động khẳng định) (1), xóa nợ vay sinh viên, tự do tôn giáo, nhập cư, và quyền sở hữu.

Nhiệm kỳ năm này đã diễn ra sau nhiệm kỳ gây xôn xao dư luận hồi năm ngoái. Trong nhiệm kỳ này, họ đã thúc đẩy các mục tiêu theo khuynh hướng bảo tồn truyền thống khi đảo ngược án lệ Roe kiện Wade với phán quyết rằng Hiến Pháp không quy định về quyền phá thai; công nhận việc mang súng để tự vệ ở nơi công cộng là một quyền hiến định; và giới hạn quyền quản lý môi trường của chính phủ.

Trong nhiệm kỳ này, bắt đầu từ tháng 10/2022, Pháp viện đã ban hành 58 bản ý kiến trong các án lệ được tranh luận. Nhiệm kỳ năm mới sẽ bắt đầu với các tranh luận trực tiếp (trình bày lập luận và trả lời câu hỏi của các thẩm phán) vào tháng Mười tới.

Đề cập đến lệnh tạm hoãn hồi tháng Tư khi Pháp viện đã ra lệnh đình chỉ tạm thời phán quyết tòa cấp dưới nhằm tạm dừng việc bán thuốc mifepristone, ông Curt Levey – một luật sư kiêm chủ tịch của tổ chức bất vụ lợi ủng hộ pháp luật theo hướng bảo tồn truyền thống Committee for Justice – cho biết Pháp viện đã khiến một số người theo phái bảo tồn truyền thống thất vọng khi chỉ ban hành một lệnh đình chỉ trong thời gian ngắn đối với thuốc phá thai mifepristone trong vụ kiện tụng liên quan đến lệnh chấp thuận thuốc này theo quy định, nhưng sau đó Pháp viện “ngay lập tức dỡ bỏ lệnh đình chỉ này.”

Trong một cuộc phỏng vấn, ông Levey cho biết, từ quan điểm của “những người theo chủ nghĩa hợp hiến bảo tồn truyền thống” thì nhiệm kỳ này báo hiệu điềm lành cho tương lai.

“Khối cử tri trung thành của cả hai đảng sẽ tiếp tục muốn mọi thứ diễn ra theo mong muốn của họ [và là] những người chú trọng kết quả. Nhưng tôi thực sự ước rằng khối cử tri trung thành của cánh tả ít ra sẽ ngừng những luận điệu rằng tòa án này nghiêng về cánh hữu bởi vì bằng chứng cho thấy điều ngược lại.”

Ông Larry Salzman, giám đốc pháp lý của Tổ chức Pháp lý Thái Bình Dương (Pacific Legal Foundation, PLF), một tổ chức bất vụ lợi ủng hộ quyền tự do, nói với The Epoch Times rằng, trong nhiệm kỳ này, “Pháp viện một lần nữa thể hiện thiện chí để giải quyết các vấn đề căn bản.”

Ông nhận định rằng trong nhiệm kỳ này, Pháp viện đã ‘xem xét “một số vấn đề phức tạp nhất mà Hiến Pháp phải giải quyết – mối quan hệ giữa chính phủ và các cá nhân, và với sự phân lập quyền lực.”

Pháp viện đã “tham gia nhiều” vào việc ngăn chặn “các cơ quan liên bang thực thi thẩm quyền hoặc làm những việc mà Quốc hội không cho phép các cơ quan này thực hiện.”

“Pháp viện đang thực hiện vai trò thích hợp của mình với tư cách là một nhánh ngang hàng với chính phủ để nói rằng, ‘Chúng tôi cho biết luật này quy định những gì, Quốc hội đã ban hành một luật, nhưng quý vị đang vượt quá giới hạn của luật đó.’ Chính vì vậy, nhánh hành pháp, tổng thống Hoa Kỳ, không thể làm những việc mà Quốc hội không cho phép,” ông Salzman nói.

Hành động khẳng định (Affirmative Action)

Trong số những phán quyết được cho rằng đáng mong đợi nhất trong nhiệm kỳ này của Tối cao Pháp viện là phán quyết với tỷ lệ 6 phiếu thuận–2 phiếu chống trong vụ tổ chức Sinh viên vì Tuyển sinh Công bằng (Students for Fair Admissions Inc., SFFA) kiện Đại học Harvard, và phán quyết với tỷ lệ 6 phiếu thuận –3 phiếu chống trong vụ SFFA kiện Đại học North Carolina (UNC) để chấm dứt áp dụng những chính sách tuyển sinh phân biệt chủng tộc tại các trường đại học Hoa Kỳ.

Pháp viện cho rằng vì các học viện quân sự không liên quan gì đến hai vụ án nói trên và vì họ có thể có những lợi ích “có thể khác biệt” và “bắt buộc” để giải thích cho chính sách này, nên các phán quyết đó không áp dụng cho họ. 

Thẩm phán đương thời Sandra Day O’Connor đã báo trước sự sụp đổ của hành động khẳng định tại các trường đại học trong vụ Grutter kiện Bollinger (2003). “Chúng tôi hy vọng rằng 25 năm nữa kể từ lúc này, việc áp dụng các ưu tiên chủng tộc sẽ không còn cần thiết nữa,” bà viết, đồng thời nói thêm rằng “toàn bộ việc áp dụng ưu tiên chủng tộc của chính phủ phải có một mục đích tối hậu hợp lý.”

Hôm 29/06, Chánh án John Roberts viết rằng, trong thời gian quá lâu rồi, các trường đại học đã “kết luận một cách sai lầm rằng tiêu chuẩn để nhận biết một cá nhân không phải là các thử thách đã vượt qua, các năng lực chuyên môn được trau dồi, hay những bài học được rút ra mà là màu da của họ.”

Thẩm phán Clarence Thomas – thẩm phán Tối cao Pháp viện người Mỹ gốc Phi Châu thứ hai của quốc gia sau cố Thẩm phán Thurgood Marshall – viết rằng các chính sách tuyển sinh của những trường đại học này đã bị phơi bày “về bản chất: Các ưu tiên dựa trên chủng tộc, không định hướng được đặt ra để bảo đảm có sự pha trộn chủng tộc cụ thể trong việc tuyển sinh của họ.”

Thẩm phán Ketanji Brown Jackson – nữ thẩm phán người Mỹ gốc Phi Châu đầu tiên – đã phản đối gay gắt, nói rằng phán quyết trong vụ án UNC “thực sự là một bi kịch đối với tất cả chúng ta.” 

“Không để tâm đến việc họ-sẽ-chiếm-hết-ghế-sinh-viên, hôm nay, khối đa số trong tòa án đã đột ngột thay đổi và tuyên bố ‘mọi người đều bình đẳng không phân biệt chủng tộc’ trên bình diện pháp lý. Nhưng việc xem mọi chủng tộc như nhau trên pháp lý không khiến thực tế đời sống cũng được như vậy,”

Tái phân chia địa hạt bầu cử

Tuy vậy, Pháp viện không sẵn sàng loại bỏ sự phân tích về chủng tộc trong hai vụ kiện về việc cơ quan nào được phép vạch ra ranh giới của các địa hạt bầu cử, nên đã ra phán quyết phản đối quan điểm bảo tồn truyền thống–hợp hiến trong cả hai vụ kiện.

Đảng Cộng Hòa muốn Pháp viện không ủng hộ việc xem chủng tộc của cử tri như một nhân tố trong tính toán luật học của mình, trong khi Đảng Dân Chủ hy vọng Pháp viện sẽ giữ nguyên hiện trạng và tiếp tục xem chủng tộc như một nhân tố trong các vụ tranh chấp tái phân chia địa hạt bầu cử.

Hôm 08/06, Pháp viện đã bỏ phiếu với tỷ lệ 5 phiếu thuận và 4 phiếu chống để hủy bỏ bản đồ bầu cử của Alabama khi xét thấy bản đồ do các nhà lập pháp tiểu bang thuộc Đảng Cộng Hòa vẽ ra có tính phân biệt chủng tộc và do đó vi phạm Đạo luật Quyền Bầu cử (VRA) liên bang.

Trong vụ Allen kiện Milligan, tiểu bang Alabama do Đảng Cộng Hòa chiếm đa số này đã yêu cầu Pháp viện bác bỏ Mục 2 của Đạo luật VRA – vốn cấm các thủ tục bỏ phiếu phân biệt đối xử dựa trên chủng tộc, màu da, hoặc tư cách thành viên trong một nhóm đông đảo người nói ngôn ngữ thiểu số (người gốc Á Châu, người Mỹ bản địa, người Alaska bản địa, người gốc Tây Ban Nha). Nhưng Pháp viện đã từ chối làm như vậy.

Chánh án John Roberts viết rằng quan điểm của Alabama “không xem xét cẩn thận tiền lệ pháp của chúng ta.” 

Trong vụ Moore kiện Harper, Pháp viện ra phán quyết với tỷ lệ 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống nhằm phản đối các thành viên Đảng Cộng Hòa North Carolina, những người lập luận rằng các cơ quan lập pháp của tiểu bang có thẩm quyền sâu rộng để đưa ra quy định cho các cuộc bầu cử liên bang ở tiểu bang mà không cần sự can thiệp của các tòa án. Ba thẩm phán theo phái bảo tồn truyền thống nằm trong nhóm đa số bỏ phiếu thuận cho phán quyết; ba thẩm phán còn lại không đồng tình.

Khi Đảng Dân Chủ còn chiếm ưu thế, Tòa án Tối cao North Carolina đã bác bỏ một bản đồ bầu cử do Cơ quan Lập pháp North Carolina vẽ ra vì nhận thấy bản đồ đó đã vi phạm các điều khoản của Hiến Pháp tiểu bang phản đối việc gian lận phân chia khu vực bầu cử (gerrymandering). Nhưng các thành viên Đảng Cộng Hòa đã có quyền kiểm soát tòa án tiểu bang này và đảo ngược phán quyết đó trong khi Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ vẫn đang xem xét vụ án này. Tòa án tiểu bang này nhận thấy rằng “không có tiêu chuẩn có thể áp dụng về mặt pháp lý mà qua đó phân xử những khiếu nại về gian lận phân chia khu vực bầu cử liên quan đến đảng phái” và rằng các tòa án “không được can thiệp vào các vấn đề chính sách.”

Hôm 27/06, Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ đã bác bỏ học thuyết cơ quan lập pháp tiểu bang độc lập này, mà theo đó Đảng Cộng Hòa nói rằng Hiến Pháp luôn ủy quyền trực tiếp cho riêng các cơ quan lập pháp tiểu bang để đưa ra các quy tắc tiến hành bầu cử liên bang ở các tiểu bang tương ứng của họ. Trong khi đó, các thành viên Đảng Dân Chủ cho rằng đó là một lý thuyết pháp lý có khuynh hướng bảo tồn truyền thống không quan trọng có thể gây nguy hiểm cho các quyền bỏ phiếu, tạo thuận tiện cho việc gian lận phân chia khu vực bầu cử theo đảng phái trong quá trình tái phân chia địa hạt bầu cử, và gây ra biến động trong quản lý bầu cử.

Thẩm phán Clarence Thomas viết rằng ông sẽ bác đơn kiện này vì “không thể phủ nhận rằng đây là một vụ kiện giả định và Pháp viện không có quyền hạn xét xử” sau khi tòa án tối cao North Carolina ra phán quyết về vấn đề này.

Bà Olivia Dalton, phó tham vụ báo chí chính Tòa Bạch Ốc của Tổng thống Biden, tán dương Pháp viện vì đã bác bỏ “lý thuyết pháp lý cực đoan được đưa ra trong vụ án này. Lý thuyết này sẽ gây trở ngại cho các chính phủ tiểu bang [và] sẽ tạo cơ hội cho các chính trị gia gây thiệt hại cho người dân – và sẽ đe dọa sự tự do của tất cả người Mỹ để tiếng nói của họ được lắng nghe tại thùng phiếu.”

Xóa nợ sinh viên vay

Hầu hết các nhà bình luận pháp lý đều không ngạc nhiên khi Pháp viện hủy bỏ chương trình xóa nợ vay sinh viên của Tổng thống Joe Biden hôm 30/06.

Tối cao Pháp viện đã bỏ phiếu với tỷ lệ 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống, với cả sáu thẩm phán theo phái bảo tồn truyền thống đều bỏ phiếu làm mất giá trị pháp lý của chương trình này và cả ba thẩm phán thiên tả bỏ phiếu ủng hộ.

Ông Biden đã công bố kế hoạch này trong một hành động mà những người chỉ trích cho là một nỗ lực có vấn đề nếu căn cứ theo Hiến Pháp nhằm giúp đỡ các ứng cử viên Đảng Dân Chủ trong các cuộc bầu cử vào Quốc hội hồi tháng 11/2022. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) cho biết kế hoạch này có thể sẽ tốn khoảng 400 tỷ USD, nhưng Trường Wharton đã ước tính chi phí có thể vượt quá 1 ngàn tỷ USD.

Chương trình hiện không còn hiệu lực này sẽ xóa nợ khoản vay gốc lên tới 20,000 USD cho mỗi người trong số 40 triệu người vay.

Trong vụ TT Biden kiện Nebraska, Chánh án John Roberts viết rằng chính phủ đã vượt thẩm quyền khi viện dẫn Đạo luật Cơ hội Trợ giúp Giáo dục Đại học cho Sinh viên năm 2003 (Đạo luật HEROES) để xóa nợ hàng loạt.

Ông Roberts viết rằng, chính phủ “‘đã sửa đổi’ các điều khoản được trích dẫn [trong đạo luật này] giống như cách mà Cách mạng Pháp đã từng ‘thay đổi’ địa vị của giới quý tộc Pháp – điều này đã hủy bỏ địa vị đó và thay thế hoàn toàn bằng một chế độ mới.”

Thẩm phán Elena Kagan, đã không đồng tình, viết rằng chính phủ có “quyền hạn rộng rãi để giảm thiểu tác động của một tình trạng khẩn cấp quốc gia đối với khả năng trả nợ các khoản nợ sinh viên vay.”

Tự do tôn giáo

Pháp viện đã tiếp tục xu hướng của họ trong những năm gần đây là ngày càng bảo vệ tự do tôn giáo.

Hôm 30/06, Pháp viện đã đưa ra phán quyết với 6 phiếu thuận và 3 phiếu chống có lợi cho một người thiết kế trang web vốn là một tín đồ Cơ Đốc Giáo. Cô đã tuyên bố rằng luật của Colorado yêu cầu cô tạo các trang web để kỷ niệm các lễ cưới đồng giới là vi phạm các quyền hiến định của cô.

Thẩm phán Neil Gorsuch đã viết trong vụ án 303 Creative LLC kiện Elenis rằng Colorado không được ép buộc “một cá nhân phát ngôn theo cách phù hợp với quan điểm của mình mà bất chấp lương tâm của cô ấy về một vấn đề có ý nghĩa hệ trọng.”

Thẩm phán Sonia Sotomayor đã không đồng tình, viết rằng, “Hôm nay, Pháp viện, lần đầu tiên trong lịch sử của mình, trao cho một doanh nghiệp tiếp cận với công chúng một quyền hiến định để từ chối phục vụ các thành viên thuộc một giai tầng được bảo vệ.”

Hôm 29/06, Pháp viện đã đồng thuận ra phán quyết trong vụ án Groff kiện DeJoy rằng Bưu điện Hoa Kỳ (USPS) đã vi phạm các quyền hiến định của một bưu tá vốn là một tín đồ Tin Lành khi cơ quan này từ chối nguyện vọng không làm việc vào Ngày Sabbath Chủ Nhật của ông.

Thẩm phán Samuel Alito đã viết thay mặt Pháp viện: “Chúng tôi nghĩ rằng việc này đủ để nói rằng một nhà tuyển dụng phải chứng minh rằng gánh nặng của việc tạo sự thuận tiện sẽ dẫn đến chi phí gia tăng đáng kể liên quan đến việc tiến hành hoạt động kinh doanh cụ thể của họ.”

Vấn đề nhập cư

Hôm 23/06, Tối cao Pháp viện đã ra phán quyết với tỷ lệ 8 phiếu thuận và 1 phiếu chống rằng Texas và Louisiana không được phản đối quyết định của chính phủ Tổng thống Biden về việc tập trung các nỗ lực trục xuất những cá nhân được xem là một mối đe dọa đối với an toàn công cộng.

Hai tiểu bang này đã kiện chính phủ ông Biden về một chính sách được công bố trong một bản ghi nhớ vào ngày 30/09/2021 của Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas, tuyên bố rằng không thể trục xuất khoảng 11 triệu người nhập cư trái phép theo ước tính đang có mặt tại Hoa Kỳ.

Bản ghi nhớ này đã đưa ra một thủ tục giải quyết theo từng trường hợp, trong đó ưu tiên bắt giữ và trục xuất những kẻ bị tình nghi là khủng bố, những người phạm tội, và người nhập cư bất hợp pháp mới bị bắt giữ tại biên giới.

Tuy nhiên, hai tiểu bang này lập luận rằng chính phủ liên bang đang từ chối thực thi luật nhập cư một cách bất hợp pháp bằng cách chỉ ưu tiên thực thi một số hạng mục nhất định mà bỏ qua các hạng mục khác. Họ cho biết luật này yêu cầu những người ngoại quốc phạm tội đặc biệt, chẳng hạn như trọng tội nghiêm trọng, phải bị giam giữ sau khi được thả khỏi nơi giam giữ hình sự trong khi chờ quyết định có trục xuất họ khỏi đất nước hay không. Họ cho rằng luật cũng yêu cầu những người ngoại quốc nào có lệnh trục xuất cuối cùng phải bị giam giữ trong khi chờ trục xuất.

Thẩm phán Brett Kavanaugh đã bác bỏ vụ kiện của những tiểu bang này, viết trong vụ Hoa Kỳ kiện Texas rằng vụ kiện này “vô cùng bất thường” và [phán quyết] tiền lệ cho thấy rằng hai tiểu bang này thiếu tư cách pháp lý để khởi kiện chính sách này.

Quyền sở hữu nhà đất

Trong ba vụ án, Pháp viện đã củng cố các quyền sở hữu nhà đất tư nhân đang bị các chính phủ xâm phạm. PLF đại diện cho bên nguyên đơn trong cả ba vụ kháng cáo này.

Hôm 25/05, Pháp viện đã biểu quyết để hạn chế quyền lực của Cơ quan Bảo vệ Môi trường Hoa Kỳ (EPA) trong việc điều chỉnh các vùng đất ngập nước trong vụ Sackett kiện EPA.

Các thẩm phán đã đồng thuận khi ra phán quyết có lợi cho bà Chantell và ông Mike Sackett. Nhiều năm trước, khi nhà Sackett khởi công xây dựng một ngôi nhà mới ở hồ Priest, tiểu bang Idaho, thì EPA và Công binh Lục quân Hoa Kỳ (Army Corps of Engineers) bất ngờ ra lệnh dừng thi công. Các cơ quan chính phủ tuyên bố rằng hai vợ chồng họ cần có giấy phép liên bang và cảnh báo họ sẽ bị phạt hơn 30,000 USD mỗi ngày.

EPA cho rằng lô đất của gia đình Sackett có các vùng đất ngập nước. Gia đình Sacketts lại nói rằng lô đất của họ không có một vùng nước bề mặt thông với bất kỳ dòng suối, lạch, hồ, hoặc vùng nước nào khác nên không phải tuân theo quy định và sự cho phép của liên bang.

Tuy nhiên, một số thẩm phán không đồng ý về quy tắc mới mà Pháp viện phải tuân theo, do đó gây ra kết quả 5 phiếu thuận và 4 phiếu chống về tiêu chuẩn nào nên được sử dụng.  

Bản ý kiến đa số của Pháp viện do thẩm phán Samuel Alito viết, cho rằng EPA đã vượt thẩm quyền.

Nhóm biên dịch tin tức Anh ngữ Epoch Times Tiếng Việt

Chú thích của dịch giả: